Çiçək B.

Prodüserin marağı filmi satmaq olmalıdır

“Yeni Dalğa” Prodüser Mərkəzinin səlahiyyətlisi söyləyir ki, filmlərin çəkilişlərinə dövlət vəsait ayırsa da, sponsorların köməyinə ehtiyac duyulur

Məlum olduğu kimi, Azərbaycanda prodüser mərkəzlərinin sayı olduqca azdır. Fəaliyyət göstərən mərkəzlərin əksəriyyəti də əcnəbi müğənnilərin Bakının konsert salonlarında konsertlərini təşkil etməkdən ibarətdir. Əlbəttə, bu çox gəlirli sahədir. Lakin məsələ ondadır ki, prodüser mərkəzlərinin bu istiqamətdə fəaliyyət göstərməsi onların işi haqqında yanlış təsəvvür yaradır. Heç kimə sirr deyil ki, digər dövlətlərdə prodüser mərkəzləri səhnəyə yeni çıxan müğənnilərin tanıdılması, teatr tamaşalarının hazırlanması, yeni filmlərin çəkilməsi ilə məşğul olurlar. Azərbaycanda isə "yeni film çəkilir" ifadəsi işlədiləndə yada düşən Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası olur. Amma deyəsən, son vaxtlar stereotiplər qırılmağa başlayır.
"Yeni dalğa" Prodüser Mərkəzi bu çətin sahədə uğurlu layihələrə imza atır. Mərkəzin çəkdiyi filmlərin beynəlxalq festival və müsabiqələrdə nümayiş edilməsi bunu bir daha təsdiqləyir. Düzdür, filmlərin hamısı mükafatla geri dönmür. Ancaq sevindirici haldır ki, Azərbaycanda festivalda nümayiş edilməyə layiq filmləri çəkməyə qadir prodüser mərkəzi var.
Beş ildən bəri fəaliyyət göstərən "Yeni dalğa" Prodüser Mərkəzi gənclərlə işləməyə üstünlük verir. Burada çalışanlar kinomuzun əvvəlki şöhrətini qaytarmağın mümkünlüyünə inanırlar. Məlumat üçün bildirək ki, mərkəzin bədii rəhbəri kinorejissor Yavər Rzayev, baş prodüseri isə Rasim Həsənovdur.
R.Həsənovun dediyinə görə, prodüserin vəzifəsi ideya və ssenarinin aktuallığını nəzərə almaq, filmin istehsalını başa çatdırmaq və satmaqdan ibarətdir. O deyir ki, sovet hakimiyyəti dağılandan sonra bir çox prodüser mərkəzləri yaranıb. Amma buna baxmayaraq, 3-5 il öncə Azərbaycanda prodüser mərkəzinin nə demək olduğunu bilmirmişlər. Prodüser mərkəzlərinin çətinliklərindən söhbət açan R.Həsənov söyləyir ki, maliyyə çatışmazlığı problemin kökündə dayanır: "Düzdür, dövlət filmin çəkilişləri üçün vəsait ayırır. Ancaq sponsorların da köməyinə ehtiyac duyulur. Bununla yanaşı bu sahədə prodüser kinosunu inkişaf etdirən adamlar çalışmalıdırlar. Rejissorun, ssenaristin öz maraqları var. Film müəyyən tamaşaçı auditoriyasının maraqlarına hesablanmalıdır və bu marağı da təmin etmək prodüserin üzərinə düşür. Bir sözlə, prodüserin marağı filmi satmaq olmalıdır".
Yeri gəlmişkən, "Yeni dalğa" Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin film çəkmək sifarişi aldığı çox az sayda prodüser mərkəzlərindən biridir. Baş prodüserlə söhbət əsnasında öyrəndik ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Hüseyn Cavidin həyat və yaradıcılığından bəhs edən "Cavid" ömrü filminin çəkilişlərini sözügedən mərkəzə həvalə edib. Qeyd edək ki, Sankt-Peterburqda yazılan ssenari əsasında çəkilişlər və montaj prosesi İranda aparılıb. R.Həsənov deyir ki, filmin müxtəlif ölkələrdə ərsəyə gəlməsi çətinliklər yaradır. Buna baxmayaraq, yaradıcı heyət filmin keyfiyyətli alınması üçün dözürlər. Onu da qeyd edək ki, nazirlik filmin çəkilişlərinə 660 min manat vəsait ayırsa da, bu yetərli olmayıb. Sponsorlardan dəstək ala bilməyən mərkəz əlavə xərcləri öz üzərinə götürüb.
R.Həsənov söyləyir ki, film çəkmək və ən əsası uğur qazanmaq maliyyə ilə bağlı məsələdir. Onun sözlərinə görə, mərkəzin həyata keçirmək istədiyi layihələr maliyyə çətinliyi ucbatından gerçəkləşmir. O deyir ki, "Həcc" ssenarisi da bu layihələrdən biridir. Dediyinə görə, layihə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə təqdim edilib. Eyni zamanda, digər mənbələr vasitəsilə də çəkilişlərin başlaması üçün maliyyə axtarılır. Belə ki, layihə Fransa ilə yanaşı bir neçə ölkənin xarici fondlarına təqdim edilib.
Onu da qeyd edək ki, "Yeni dalğa"nın əksər filmləri beynəlxalq festivallara, müsabiqələrə çox dəvət alır. Buna baxmayaraq, prodüser etiraf edir ki, hazırda filmləri satmaq çətinləşib: "Lakin bu o demək deyil ki, filmlər festivallara göndərilməməlidir. Filmlərin istehsalı zamanı qarşımıza qoyduğumuz əsas məqsəd də odur ki, heç olmasa, filmlər müsabiqə və festivallarda nümayiş olunsunlar".
Söhbət əsasında öyrəndik ki, İsveçrənin Xarici İşlər Nazirliyi, İnkişaf və Dəstək Təşkilatı, İsveçrə Kinematoqrafiya Dəstək Fondu "Yeni dalğa" Prodüser Mərkəzinə müasir və keyfiyyətli səsyazma studiyası almağa köməklik edib. 50 min dollar qiyməti olan studiyanın pulunu mərkəz mərhələ-mərhələ ödəyəcək. Bundan sonra Azərbaycanda çəkilən filmlərin səsləndirilməsi üçün xaricə aparılmasına ehtiyac olmayacaq. Belə bir səsyazma studiyasına malik olmaq prodüsermərkəzi üçün böyük nailiyyətdir. Öyrəndik ki, studiyada artıq Şamil Nəcəfzadənin çəkdiyi "Qala" filminin səsyazma prosesi gedir. Bunun ardınca isə "Nərimanfilm"in çəkdiyi film studiyada yazılacaq

Ayna.-2007.-1 sentyabr.-S.20.