Mehdixanlı T.
Ötən əsrin 30-cu illərində törədilən
qanlı repressiya söz, sənət xadimlərinə, işıqlı
təfəkkür sahiblərinə
qənim kəsilmişdi.
Repressiya qurbanlarından
biri də dramaturq, pedaqoq, görkəmli şair Hüseyn Cavid olmuşdur. Bu günlərdə təqdimatı
keçirilən "Cavid
ömrü" bədii
filmi unudulmaz şəxsiyyətin ömrünün,
taleyinin, iztirablarının,
cəfalarının təsviri
kimi baxıldı.
Filmdə kadrlar, təsvirlər, hadisələr
inandırıcı şəkildə
lentə alınıb.
Tamaşaçılar 70 il
əvvəl baş verən qanlı olaylara qüssəli, kədərli, amma həyat həqiqəti təki baxır, ulu şairin düçar olduğu dərdə mənən, ruhən şərik çıxırlar. Ekran əsərinin quruluşçu
rejissoru, xalq artisti Ramiz Həsənoğlunun
ürək sözləri:
- Teatr sənətinə,
səhnəyə ürəkdən,
qəlbən bağlı
olan ailədə dünyaya göz açmışam. Söz
anlayandan atamdan, anamdan qüdrətli şairimiz Hüseyn Cavidin adını məhəbbətlə, ehtiramla
eşitmişəm. Uzun
illər bu mövzuda film çəkmək istəmişdim.
Təəssüf ki, məqsədimə çatmamışdım.
Xalq yazıçısı
Anarın "Cavid ömrü" filminin ssenarisini dönə-dönə oxudum. Faciələrlə dolu illəri, günahsız insanların sürgün edilmələrini, onların
insafsızcasına qətlə
yetirilmələrini, doğmalarının
fəryadlarını, zillət
çəkmələrini, göz yaşlarını
xəyalımda canlandırdım.
Gərgin əməyimizin,
axtarışlarımızın bəhrəsi artıq ortadadır. Çox götür-qoy etdim ki, Cavid dahiliyini,
talesizliyini, çəkdiyi
zülmü inandırıcı,
incə nüanslarla, ştrixlərlə kim yarada bilər. Gərgin axtarışlarımdan
sonra xalq artisti, peşəkar kino aktyoru Rasim
Balayevin üzərində
dayandım. O, ilk sınaqdan uğurla keçdi. Mircəfər Bağırov rolunu oynamağı xalq artisti Ramiz Novruzova
verdik. Ən əsas obrazın - Mişkinaz xanımın -
Hüseyn Cavidin sədaqətli ömür-gün
yoldaşının obrazını
yaradacaq aktrisanı seçmək üçün
həftələrlə vaxt
sərf etdik. Onun həsrətini, qəm-qüssəsini ekranda kim oynaya
bilərdi? Axır ki, axtardığımızı
tapdıq. Aktrisa Dilarə Əliyevanın dərin mənalı ifası həm mənim, həm ssenari müəllifinin, həm də aktyor ansamblının ürəyincə oldu. İnanıram ki, onun yaratdığı Mişkinaz xanımın obrazı tamaşaçıların
da rəğbətini
qazanacaq.
Xalq şairi, Milli Məclisin deputatı Sabir Rüstəmxanlının da
ürək sözlərini,
təəssüratını dinlədik:
- "Mənim Tanrım gözəllikdir,
sevgidir" etiqadı
ilə yaşayıb-yaradan Hüseyn Cavidin, onun qələm
dostlarının - Əhməd
Cavadın, Mikayıl Müşfiqin, Abbas Mirzə Şərifzadənin,
Salman Mümtazın və başqalarının
başları üstündə
Damokl qılıncı
kimi asılan sərt rejim haqlı olaraq tamaşaçılar tərəfindən
nifrətlə qarşılanır.
Tarixi həqiqətlərə
uyğun çəkilmiş
bu ekran əsərində tamaşaçı
Hüseyn Cavidi ağır, dözülməz
vəziyyətdə də
müdrik, dərin düşüncəli, dözümlü
görür. Zamanın
iztibarlarına, məşəqqətlərinə
tab gətirmiş, əyilməmiş, sınmamış
Mişkinaz xanımın,
Ərtoğrolun, Turan
xanımın ən çətin məqamlarda
belə qürurlu olmaları diqqət çəkir, yadda qalır. Film "İblisəmi uymuşdu bəşəriyyət?" - sualına
tam, dolğun, əhatəli cavab verir. Neçə-neçə yaddaqalımlı
televiziya filmlərinin,
verilişlərinin quruluşçu
rejissoru Ramiz Həsənoğlunun, ssenari
müəllifi Anarın
birgə yaradıcılıqları
uğurlu bəhrə
vermişdir.
Əməkdar incəsənət
xadimi, professor İlham Rəhimlinin fikri isə qısa oldu: "Bu ekran əsəri
əbədi iblislik haqqında acı, amma real bir
elegiyadı".
Azərbaycan.-2007.- 6 sentyabr.-S. 6.