IX "Şərq-Qərb" Bakı Beynəlxalq
Kinofestivalından
Açılış
Keçən həftə, yəni sentyabrın 5-də Yaşıl Teatrda baş tutan təntənəli açılış mərasimi ilə IX "Şərq-Qərb" Bakı Beynəlxalq Kinofestivalı öz işinə başladı.
Əvvəlcə təntənəli mərasim barədə....
Azərbaycan hökumətinin, Azərbaycan
Mədəniyyətinin Dostları
Fondunun, Azərbaycan Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyinin və Azərbaycan Beynəlxalq Bankının
dəstəyi ilə keçirilən IX "Şərq-Qərb" Bakı Beynəlxalq Kinofestivalının açılış
mərasimində Azərbaycan
hökuməti adından
festivalın qonaqlarını salamlamaq üçün səhnəyə
çıxan Əbülfəs
Qarayev çıxışında
"Şərq-Qərb"
festivallar festivalının
artıq ənənəyə
çevrildiyini dedi:
"Bu il festivalda 12 ölkənin iştirak etməsi faktı bizi çox sevindirir. Bu, festivalın coğrafiyasının genişlənməsindən xəbər verir. Mən sizə böyük uğurlar, Bakıda vaxtınızı
faydalı və maraqlı
keçirməyinizi arzulayıram.
Biz, necə deyərlər, köhnə-təzə Yaşıl Teatrda toplaşmışıq.
Yaşıl Teatr beş-altı ay əvvəl istifadəyə verilib. Mən sizin hamımzı gələn
il onuncu yubiley festivalına dəvət edirəm. Ümidvaram
ki, onun açılışı hazırda
təmir olunan Heydər Əliyev adına Sarayda keçiriləcək".
Nazirin
çıxışından sonra Yaşıl Teatrın
səhnəsinə qalxan xalq artisti, Kinematoqrafçılar
İttifaqının katibi Rasim Balayev tədbir
iştirakçılarını festivalın proqramı
ilə tanış etdi. Belə ki, bu ilki festivalda
bakılı kinosevərlərə "Üç qız"
(Azərbaycan; rej.: Murad İbrahimbəyov),
"Məhkumlar" (Azərbaycan; rej.: Mehriban
Ələkbərzadə), "Cavid ömrü" (Azərbaycan;
rej.: Ramiz Həsənoğlu), "Çay
kənarında" (Ukrayna; rej.: Eva Neyman), "Dondurmam
qaymaq" (Türkiyə; rej.: Yüksel Aksu), "Ev
heyvanları ilə səyahət" (Rusiya; rej.: Vera
Storojeva), "Flandriya" (Fransa; rej.: Bruno Dümon),
"Məcnun söyüd" (İran; rej.: Məcid Məcidi),
"Oktyabr sərçələri" (Bolqarıstan; rej.:
Anri Kulev), "Sadə şeylər" (Rusiya; rej.: Aleksey
Popoqrebskiy), "Şəxsi heç nə" (Rusiya; rej.: Larisa
Sadilova), "Rus üçbucağı" (Gürcüstan;
rej.: Aleko Tsabadze), "Yol gözətçisinin
qeydləri" (Qazaxıstan; rej.: Janabek Jetiurov), "Manqurt"
(Türkmənistan; rej.: Xocaqulu Narlıyev) tammetrajlı
bədii filmlərinə baxmaq imkanı verilmişdi. Həmçinin
festival günlərində "Milli kino - böyük ekrana
yol" mövzusunda dəyirmi masa, Uşaq Filmləri Festivalı
və gürcü filmlərinin retrospektivi də
tamaşaçılara təqdim olundu. Retrospektivə
aşağıdakı filmlər daxil edilmişdi:
"Qeyri-adi sərgi -
rejissor Eldar Şengelaya (1968)
"Xəyallar
məzarlığı" - rejissor Georqi Xaindrava (1992-94).
"
Açılış mərasiminin rəsmi hissəsindən sonra Azərbaycan incəsənət
xadimlərinin iştirakı
ilə konsert proqramı təqdim olundu.
IX "Şərq-Qərb"
Bakı Beynəlxalq Kino
Festivalının təntənəli
açılış mərasimi
Mehriban Ələkbərzadənin
"Məhkumlar" filminin
nümayişi ilə
başa çatdı. Və
son...
6 gün
davam edən "Şərq-Qərb"
Beynəlxalq Festivallar
Festivalı sentyabrın
10-da "Azərbaycan" kinoteatrında
xüsusi bağlanış
mərasimi ilə işini bitirdi. Mərasim rejissor
Murad İbrahimbəyovun
“Üç qız” macəra komediyasının
nümayişi ilə
başladı. Nümayişdən öncə rejissor filmin yaradıcı heyətini tamaşaçılara
təqdim etdi. Daha sonra səhnəyə çıxan xalq yazıçısı, kinodramaturq,
Kinematoqrafçılar İttifaqının
sədri Rüstəm
İbrahimbəyov festivalın
simvolik nominasiyalarının
qaliblərini açıqladı.
“Avrasiya Kinematoqrafiyasına
görkəmli töhfəyə
görə” mükafatına
tanınmış rejissor
Pavel Çuxray və türkmən rejissoru Xocaqulu Narlıyev layiq görüldü.
“Ən yaxşı kişi obrazı” nominasiyasında
qalib adını
"Xəyallar məzarlığı"
filmində iştirak etmiş Georqi Nakaşidze, “Ən yaxşı qadın obrazı” nominasiyasında
isə "Ev heyvanları ilə səyahət" filmində
baş rolun ifaçısı Kseniya Kutepova qazandı. "Bəşəriyyətə
ən humanist ismarıc"
verən rejissor adını "Yol gözətçisi" filminin
rejissoru Janabek Jetiurov aldı.
Beləliklə, IX "Şərq-Qərb" Bakı
Beynəlxalq Festivallar
Festivalı işini tamamladı. Növbəti ilə qədər...
Boris Brodski, jurnalist
- Mən daha çox
televiziya ilə bağlıyam. Televiziya kinokompaniyaları üçün layihələr
hazırlayıram. Eyni zamanda
həm də ssenarist və rejissoram.
- Bütün filmləri izləyirsiniz?
- İmkan
daxilində bütün
filmlərə baxmağa
çalışıram. Hərçənd festivalın proqramı o qədər də maraqlı deyil. Amma nəsə tapmaq mümkündür.
- Maraqlı nə tapdınız?
- Bilirsiniz, ilk günlər bir az məyus
olmuşdum. Filmlər zəif idi.
Amma sonra artan xətt
üzrə getdi.
Məsələn, Murad İbrahimbəyovun
"Üç qız"
filmi göstərildi.
Çox
xoşuma gəldi.
Yaxşı komediya və
ya gözlənilməz
sonluqlu komediya ekşndir. Baxmaq yetərincə xoş
idi. Filmdə günümüzün, müasir həyatımızın
stilistikası verilib.
Tarixi və müasir paralellər aparılıb.
Süjet
orijinal inkişaf edir. Azərbaycanın bəzi milli
xüsusiyyətləri verilib.
- Başqa?
- Bir də dünən göstərilən "Rus
üçbucağı" gürcü filmini bəyəndim. Müasir həyatın vacib
sosial problemlərini qaldırır.
- Baxdığınız filmlərdə
hansısa ümumi tendensiyalar tapdınızmı?
- Düzünü desəm,
filmlərdən bir çoxu həddən çox realistliyi ilə fərqlənir. Məncə,
bu o qədər də yaxşı deyil. Düzdü, indi əvvəlki
kimi xoşagəlməz
porno, bayağılıq yoxdur.
Amma realizm həddindən çoxdur. İnsanlar isə artıq
xəyallar dünyasına,
gözəl, maraqlı,
həyati nağıllara
baxmaq istəyir.
Bu gün çəkilən
filmlərin maraqlı
olmasına baxmayaraq, hələ də, xüsusən də MDB ərazisindəki festivallarda
gerçəkdən əla,
dahiyanə filmlər göstərə bilmirlər.
Yoxdur.
Hələ əsl kino görünmür. Hələlik
heç kim
ən yüksək səviyyəyə qalxa bilməyib.
- Bəlkə bu ondan irəli
gəlir ki, mövzular sona çatıb, təkrarlanır...
Həm də rejissorlar ətrafımızda baş
verənlərin üzərində
işləyirlər. Təəssüf ki, vaxt gedir.
Hamı vəziyyəti
hiss etmir. Hiss etmir ki, tamaşaçı artıq realizmdən yorulub. Daha maraqlı şeylər
istəyir. Prinsipcə, Muradın
fılmi hətta o biri realist filmlərdən
yaxşıdır. Hərçənd "Rus üçbucağı"
kimi filmlər də lazımdır.
Günümüzü əks
etdirən... Hər kəsin öz fikri var. Bunlar mənim xoşuma gələn filmlərdir. Bir də gürcü filmlərinin retrospektivi
var. Gürcü kinosu
həmişə gözlənilməz
və orijinaldır.
Maya-Gözəl Aymedova
- Maya xanım, xoş gəlmisiniz. Deyəsən, filminizi Bakı ekranlarında görmək sizi kövrəltdi...
- Məni daha çox yaxınlaşıb ağlayan
və qeyri-adi sözlər deyən tamaşaçılar təsirləndirdi. Amma siz
dediyinizin təsiri var.
"Manqurt" filmi
90-cı illərdə çəkilib
və neçə illərdir ki, qadağan edilmişdi. Belə bir filmi bu
vaxta qədər tamaşaçıya həsrət
qalması çox ağrılıdır. Filmin birinci
dəfə Azərbaycanda
göstərilməsi məni
çox sevindirir.
- Aktrisa ona həvalə
olunan rolu oynamağa borcludur. Amma elə rollar
var ki, orada
sadəcə təklif
olunmuş vəziyyəti
oynamaqla iş bitmir. Sizin “Manqurt”da oynadığınız
ana kimi...
- Ola bilər. Bu ümumbəşəri ağrıdır, ananın
ağrısıdır. Əgər nəsə çatmırsa... Mən sadəcə
təqdim olunan vəziyyəti oynamışam.
Bu rolu oynayanda məni elə də incitmirdi. Məncə,
hər şey normaldır.
Xocaqulu Narlıyev, rejissor:
- Sizcə, niyə belə qəddar və orijinal işgəncələr
Şərq üçün
xarakterikdir?
- Çünki sivilizasiya Şərqdə başlayıb.
Şərqdə kəşflər ediləndə bütün
Avropa, Rusiya cahillik içində idi. Əgər həyat varsa, o
bütün variantlarda
tətbiq olunur həm yaxşı, həm pis. Hətta bir
yerdə iki insanın mövcud olması artıq dünyaya iki baxış deməkdir.
Onlar eyni cür fikirləşib,
eyni cür yaşaya bilməzlər.
Məsələn, onlardan biri qalib
gəlmək üçün
ikincini öldürmək
istəyir, qətl variantı fikirləşir.
Manqurtluq Çinin
şimalında ixtira olunub. Mancurlar tərəfindən... İndi
bu xalq yoxa
çıxıb. Bu işgəncəni birinci onlar fıkiriəşiblər
və tətbiq ediblər. Sonra Şərqə yayılıb.
Amma biz filmdə konkret ünvan göstərməməyə
çalışmışıq. "Manqurt" insanlar arasındakı münasibətlər
haqqındadır.
- Festivalda göstərilən filmlər
arasında ümumi tendensiyalar görə bildinizmi?
- "Şərq-Qərb"
elə festivaldır ki, burada ən
yaxşı filmləri
göstərirlər.
Ona
görə də hər şey yaxşı olmalıdır.
Mən bütün filmlərə
baxa bilmişəm. Müasir cəmiyyətdə biz sanki böyük
bir meşənin içindəki kimiyik. Yol getmək çətindir.
Amma bir cığır tapmışıq və bir təhər yeriyirik. Sağımızı-solumuzu öyrənirik. Ondakı cığır bitir və xaos
başlayır, heç
kim yerindən
tərpənə bilmir.
Moskvada axşamlar kanalları çevirirəm və bir neçə dəqiqə öncə baxdığım filmi yenidən tapa bilmirəm. Çünki süjet eynidir,
artıq filmlə hansısa təbiəti, ölkəni tanımaq, hadisələrin harada baş verdiyini bilmək mümkün deyil. Həyatda ən böyük xoşbəxtlik doğuluş, ən
böyük faciə isə ölümdür. Bu iki fakt yüksək qiymətləndirilməlidir.
İndiki filmlərdə isə
bir insan on nəfəri öldürür.
Belə olan halda insan
həyatının nə
qiyməti qaldı?
Bu baxımdan "Şərq-Qərb" festivalı
yaşamı seçmiş
filmlərin meydanıdır.
Bütün dünya Şərqdən
və Qərbdən ibarətdir. Bu iki mədəniyyət, iki coğrafı məkan birləşməsi çox
yaxşıdır...
Kino+.-
2007.- 14 sentyabr.- S. 4-5.