Fərəcov S.

Ad, xalq qarşısındakı xidmətə verilir

Muğam musiqimiz qərinələr, əsrlər boyu xalqımızın geniş sinəsində və iti zəkasında bəslənmiş, cilalanmış bu günkü həyatımızın tərənnümçüsü olmuşdur. İndi uşaqdan tutmuş ağsaqqal kişiyədək hamı bir gününü musiqisiz keçirmir. Az-az adam olar ki, öz-özünə oxumasın, zümzümə etməsin. Toy və bayram şənliklərində əyləşib saatlarla musiqi dinləməsin.

Bu, xalqımızın yüksək, nəcib zövqünə, digər tərəfdən musiqimizin geniş diapazona, zənginliyinə, melodikliyinə, bir sözlə ürəkləri fəth etmək iqtidarına dəlalət edir...

Qeyd edim ki, XX əsrdə musiqi, xüsusilə muğam sənətimizin inkişafında öz böyük sənətləri, zəngin səsləri və intəhasız zəhmətləri ilə məşhur olan Hacı Hüsü, Segah İslam, Seyid Şuşinski, Bülbül, Xan Şuşinski və Rəşid Behbudov söz yox ki, musiqi incəsənətimizin böyük bahadırlarıdır. XX əsrin ikinci yarısı və XXI əsrin birinci onilliyində muğam sənətimizi yaşadan, nəsillərdən-nəsillərə təqdim edən, ona yeni-yeni guşələr, xallar əlavə edib zənginləşdirən sənət fədailərindən biri əməkdar artist, prezident təqaüdçüsü Sabir Mirzəyev redaksiyamızın qonağıdır.

- Hörmətli Sabir müəllim, XXI əsrin birinci onilliyində milli musiqimizə qayğını və onun inkişaf tempini necə qiymətləndirirsiniz?

- Xüsusilə qeyd edim ki, ötən əsrin 1990-1998-ci illər arasında milli musiqimiz bir durğunluq dövrü yaşadı. Əlbəttə, bu təbii idi. Ancaq sonrakı illərdə muğama diqqət və qayğı yavaş-yavaş artmağa başladı. İndi hiss edirsən ki, tanrıya şükür etmək olar ki, sözə, sənətə və sənətkara qiymət verilən ölkədə yaşayırıq. YUNESKO-nun respublikamızdakı xoş məramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti və millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə muğam sənətimizin qorunması, gənc ifaçıların seçilməsi üçün ardıcıl müsabiqələrin keçirilməsi bütün bu dediklərimə parlaq misaldı. Bu gün Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü xalqımızın qədirbilən insanları, tanınmış və görkəmli sənətçiləri tərəfindən alqışlanır...

- Eşidib bildiyimə görə, Sizin də sənətə gəlməyiniz Seyid Şuşinski ilə bağlıdır. Səsinizi eşidir və bəyənir. Nəticədə də təklif edir ki, onun məktəbinə gələsiniz.

- 1960-cı il idi. Sov. İKP MK-nın Baş katibi N.S.Xruşşov Bakıya gəlirdi. Həmin ərəfədə "Çiçəklənən Azərbaycan" festivalı keçirilirdi. Festivalda mən də iştirak edirdim. Orada Seyid Şuşinski məni dinlədi və səsimi bəyəndi. Sonra bildirdi ki, gələn il sənədlərini qaydaya salar və yanıma gələrsən. Mən də iki ildən sonra gəldim. Sənədlərimi Asəf Zeynallı adına texnikuma verdim... Bir şeyi də qeyd etmək istərdim. Düzdü, məktəb A.Zeynallı adına idi. Amma hamı oranı S.Şuşinski məktəbi kimi tanıyırdı. Orada oxuyan tələbələrin hansından soruşsaydın ki, harada oxuyursan? O, dərhal cavab verərdi: - Seyid Şuşinskinin məktəbində oxuyuram. Bu hadisənin eynən oxşarına Gürcüstanın paytaxtı Tiflis şəhərində rast gəlmişəm. Belə ki, Tiflisdə bir mehmanxana vardı. Həmin mehmanxanaya Seyid Şuşinski mehmanxanası deyilirdi. Məlumdur ki, o vaxt yeni XX əsrin əvvəllərində S.Şuşinski Tiflisə tez-tez gedib-gəlirmiş. Şəhərin ictimai-mədəni həyatında yaxından iştirak edirmiş. Ona görə də Qafqaz Canişini həmin mehmanxananı ona verir... O, böyük şəxsiyyət idi. Muğam məktəbinə işıq saçırdı.

- Sabir müəllim, xeyli vaxtdı respublikamızın ictimai-mədəni həyatında görkəmli muğam ustası kimi çıxış edirsiniz. Hökumətimiz də, xalqımız da Sizi təcrübəli, muğam sənətinin kamil bilicisi kimi tanıyır. Belə olan halda, niyə respublikamızın musiqi-elm ocaqlarından biri ilə əlaqə qurmursunuz?

- Sualı çox düzgün qoydunuz. Bu təşəbbüsüm olub. Hələ xeyli vaxt əvvəl Asəf Zeynallı adına məktəbin rəhbərliyinə bu məqsədlə müraciət etdim. Müraciətimə cavab olaraq bildirdilər ki, bəs yer yoxdur. Tələbə azdır... və ilaxır. Mən də sakitcə gəlib oturdum yerimdə. Fikirləşdim ki, Asəf Zeynallı adına məktəbdə yenə cavab verdilər, Konservatoriyada yəqin ki, heç... Bir də ki, bizim ölkənin yazılmamış qanunları var. "Dəvət olunmuş yerə ar eləmə, dəvət edilməmiş yeri dar eləmə". Məni də həmin musiqi-elm ocaqlarının birinə dəvət etmədilər. İndi isə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi yeni "Muğam Mərkəzi" təsis etdi. Məktəb "Yaşıl Teatr"ın nəzdində yaradıldı. İndi həmin muğam məktəbindəyəm.

- On dörd ildir respublikamız müharibə vəziyyətindədir. Bir milyondan çox vətəndaşımız yurd-yuvasından köçkün düşdü. Xeyli vaxt "Çadır şəhərcik"lərində, "Fin evləri"ndə yaşadı. Xalqımız çox əziyyət çəkdi... Həmin məcburi köçkün düşərgələrində xeyriyyə konsertiniz olubdurmu?

- Əlbəttə, olubdur. 2002-ci ilədək hər ay, iki ayda bir dəfə belə xeyriyyə konsertlərim olurdu. Ancaq 2003-cü ildə ümummilli liderimiz, respublika prezidenti, mərhum Heydər Əliyevin 80 illik yubileyi olacaqdı. Bu münasibətlə söz verdim ki, məcburi köçkün bacı-qardaşlarımız qarşısında 100 xeyriyyə konserti verəcəm: Qeyd edim ki, Sabirabad rayonu "Qalaqayın çadır şəhərciyində", Saatlı rayonu "Krasnoselski" çadır şəhərciyində, Biləsuvar, İmişli, Bərdə rayonları ərazisindəki çadırda və fin evlərində, vaqonlarda məskunlaşmış bacı-qardaşlarımız önündə 47, döyüş bölgəsində qulluq edən əsgərlərimiz önündə 13, cəzaçəkmə müəssisələrində 8 xeyriyyə konserti vermişəm.

Söz verdiyim 100 xeyriyyə konsertindən cəmi 68-ni verə bildim. Ulu öndərimiz 2003-cü ilin sonunda vəfat etdi. Bu xeyriyyə işim də yarımçıq qaldı. Onu da deyim ki, xeyriyyə konserti verdiyim bir neçə hərbi hissələrin komandanlığı tərəfindən "Fəxri fərman" da almışam...

- Yəqin yadınızdadır, möhtərəm prezident İlham Əliyev XIX-XX əsrdə yaşamış muğam sənətimizin banisi Cabbar Qaryağdıoğlunun xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün sərəncam imzaladı...?

- Sərəncamı qəzetdə oxudum. Bu doğrudan da, çox lazım idi. Ürəkdən alqışladım. Onu da deyim ki, bizim nəsil Cabbar Qaryağdıoğlunu görməyib. O, səhv etmirəmsə 1944-cü il tarixdə vəfat edibdir. Rəhmətlik Seyid Şuşinski Cabbar haqqında maraqlı söhbət edərdi. Deyərdi ki, o, bizim müəllimimiz olubdur. Həyat ondan bir də yetirməz. O, Şərqin, Qərbin musiqi korifeyi idi... Onun xalqımızın musiqi tarixindəki xidmətlərini saymaqla qurtarmaz. Təsəvvür edirsiniz, onun 300-dən çox əsəri var. Daha sonra deyirdi: - "Başqa sənət dostlarım kimi, mən də ustadım Cabbar Qaryağdıoğlundan çox şey öyrənmişəm. Onun gözəl oxumalarını, coşğun zəngulələrini çox dinləmişəm. Başqa bir zövqlə oxuduğu "Heyratı", "Mahur", "Mənsuriyyə" muğamlarına qulaq asanda ürəyim titrəyərdi. Mən fəxr edirəm ki, böyük Cabbarın tələbəsiyəm..."

- Respublika Prezidenti cənab İlham Əliyev sərəncam imzaladı. Bir çox sənət adamlarına fəxri adlar verildi. Siz də "Əməkdar artist" adı aldınız. Bu sərəncamı gözləyirdinizmi?

- Gözləyirdiniz deyəndə, belə bir sərəncamdan xəbərim yox idi. Ancaq bu fəxri ad məlumdur ki, adətən xalq qarşısında az-çox xidmətləri olan şəxslərə - sənət adamlarına verilir. Mənim də xalq qarşısında xidmətlərim hamıya məlumdur. İnanırdım ki, belə bir sərəncam olacaq. Ola bilməz ki, zəhmət çəkəsən, dəyər verməsinlər. Əski sovetlər dövründə bu ola bilərdi. İndi isə Azərbaycan müstəqil dövlətdir. Əlinin üstündə əl yoxdur. Elə hesab edirəm ki, milli, müstəqil hökumətimiz vətəndaşlarının zəhmətinin hədər getməsinə biganə qalmaz. Bu mənada, belə bir sərəncamın olacağına inanırdım və gözləyirdim...

Mədəniyyət.- 2007.- 28 sentyabr.- S. 7.