Məhərrəmova T.

Hər şeyə yeni baxışla yanaşmaq istədik

Elxan Ocaqov, Əməkdar incəsənət xadimi:

"Dövlət teatrları özlərini maliyyələşdirə bilməz"

Həftə sonu - sentyabrın 15-də teatrlar yeni mövsümü açıq elan edəcəklər. Bununla bağlı kollektivlərdə qızğın hazırlıq gedir. Binaları təmirdə olanlar yeni primyeralar və ən əsası, oynamaq üçün səhnə haqqında fikirləşir, təmirə ehtiyacı olmayan teatrlar isə yeni-yeni layihələr qurur və həyata keçirməyə yollar axtarırlar.

Musiqili Komediya Teatrının builki fəaliyyəti isə deyəsən, nəinki ötən mövsümdən, hətta keçən illərdəkindən fərqli, yəni yeniliklərlə bol olacaq. Teatrın direktoru Elxan Ocaqovla müsahibəmizdə hər şeydən xəbərdar olacaqsınız:

- Ötən teatr mövsümünü uğurlu hesab edirsiniz?

- Keçən ilki teatr mövsümü çox əlamətdar oldu. Doğrudur, mövsümün əvvəlində teatr böyük itki verdi: teatrın direktoru Hacıbaba Bağırov dünyasını dəyişdi. Bu itkidən həm teatrda, həm də repertuarda bir sarsıntı dövrü yaşandı. Teatr özünü yalnız yanvardan sonra doğrultmağa başladı. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, keçən ilki mövsüm teatrın ən uğurlu mövsümlərindən oldu. Ramiz Mirişli və Marat Haqverdiyevin "Qısqanc ürəklər" kimi çox uğurlu bir tamaşasını təhvil verdik. Daha sonra Şıxəli Qurbanov və Süleyman Ələsgərovun "Milyonçunun dilənçi oğlu" əsərini hazırladıq. Bu tamaşanın ən böyük uğuru ondan ibarət idi ki, əsas iştirakçılar gənclər idi. Əsər gözlədiyimizdən də yaxşı nəticə verdi. Tamaşa tamamilə ənənəvi xarakterdən kənar idi. Klassik ənənələr saxlanmaqla tamaşaya müasir baxış, bir çoxlarının qəbul edə biləcəyindən kənar yeniliklər var idi. Biz əsas mahiyyəti əsərin məzmununa yönəltməyə çalışdıq və buna nail olduq. Doğrudur, bir çoxları əsəri bu şəkildə qəbul etmək istəmirdi. Teatrşünasların təhlili və özümüzün görmək istədiyimiz yeniliklər baxımından tamaşa bizi qane elədi. Daha sonra isə İsi Məlikzadə və Süleyman Ələsgərovun "Kələkbazlar" əsərini tamaşaya qoyduq. Bu əsər vaxtilə "Subaylarınızdan görəsiniz" adı ilə tamaşaya qoyulmuşdu. Ancaq əsərə baxış keçirib gördük ki, bu ad əsərin məzmunu ilə uyğun gəlmir. Ona görə də əsərin adını dəyişərək məzmununa uyğun yeni formada işlədik. Nəhayət, Xalq artisti Afaq Bəşirqızının iştirakı ilə "Yeddi məhbusə" tamaşasını təhvil verdik. Bir mövsümdə bu qədər tamaşanın ərsəyə gəlməsi teatr tarixində rekord göstəricidir. Bilirsiniz ki, Musiqili Komediya Teatrı Şərqdə yeganə operetta teatrıdır. Onun çox spesifik xüsusiyyətləri var. Bu, çox çətin yanrdır - həm vokal imkanları, həm böyük aktyor oyunu, simfonik orkestrlə canlı ifa, 25 nəfərlik xor və baletin iştirakçı ilə sintez formada tamaşa hazırlanır. Ona görə də bir mövsümdə dörd tamaşanın təhvil verilməsi böyük göstərici idi.

Lakin fəaliyyətimizi yalnız bu istiqamətdə qurmaq çox az idi. Ona görə də hər şeyə yeni baxışla yanaşmaq istədik. Bu mövsüm üçün bir neçə layihə hazırladıq. Bəziləri elə fikirləşir ki, "Muskomediya"ya gedəndə ancaq yumor, gülüş üçün gedirlər. Bəziləri də fikirləşir ki, yalnız yüksək vokal imkanlarını eşitmək üçün gedir. Bəziləri yaxşı musiqiyə qulaq asmağa, bəziləri gülməyə, digərləri məzmunlu komediya görməyə gəlir. Bəzən melodrama ilə, lirik notlarla, xarakterik mahnılarla qarşılaşanda bəzi tamaşaçıların zövqləri haçalanır. Tamaşaçıların zövqü, istəyi müxtəlifdir. Bizim repertuarda hər sahəyə aid yanr var. Gələcək planlarımızda bir xətti əsas götürməyə çalışırıq ki, qəbul edəcəyimiz bütün əsərlərdə yaxşı amillərin hamısı özünü göstərsin. Bu baxımdan "Qısqanc ürəklər" tamaşası ümidlərimizi doğrultdu. Ramiz Mirişlinin yüksək səviyyədə yazdığı musiqi, gözəl aktyor oyunu və reyissor işi, mükəmməl dekorasiya, rəssam işi və yaxşı komediya - bu tamaşa doğrudan da çox uğur qazandı. Gələcəkdə də bu ənənəni yaşatmaq istəyirik. Bu baxımdan yeni repertuar planı hazırlayanda nəzərə aldıq ki, öz klassik əsərlərimizə rəğbət göstərən və dünya klassikasını istəyən tamaşaçıların da zövqünü nəzərə almalıyıq. Belə ki, rus bölməsində Kalmanın "Bayadera", Azərbaycan bölməsində "İdeal qaraçı" əsərini repertuara daxil etdik. Bundan əlavə, tanınmış bəstəkar Faiq Sücəddinovu teatra cəlb elədik. O, Tamara Vəliyevanın "Mən dəyərəm min cavana" əsərini yazdı. Artıq tamaşa üzərində məşqlər gedir və ilin sonunacan təhvil verməyi planlaşdırırıq.

Bundan əlavə, Əziz Nesinin "Öldür məni, əzizim!", Marat Haqverdiyevin bizim sifarişlə yazdığı "Kürəkən" və Molyerin "Meşşanın zadəganlığı" əsərlərini repertuara daxil etmişik. Bu baxımından demək olar ki, repertuar sahəsində böyük irəliləyiş var.

- Deyə bilərsinizmi, keçən mövsümdə sizi qane etməyənlər nə idi?

- İlk növbədə tamaşaçılara servis xidməti göstərə bilməməyimiz... Yəni teatrda xidmət yüksək səviyyədə deyildi. Tamaşaçıların zalda yerləşdirilməsindən, fasilə zamanı bufet xidmətindən tutmuş və s. xidmətlərə qədər mənim üçün teatrın ən yaralı yerlərindən biri idi. Bu gün tamaşaçının zövqü və tələbi çox yüksəkdir. Tamaşaçı böyük komfort, xidmət və istirahətinin təmin olunmasını istəyir. Biz tamaşaçıya ən yüksək səviyyədə xidmət göstərmək üçün proqram hazırladıq. Həmçinin teatrımızın tarixini və bu gününü, korifey və indiki sənətkarların həyat və yaradıcılığını, eləcə də repertuarını əks etdirən internet saytı hazırlamışıq. Saytın təqdimatı mövsümün açılışı günü tamaşadan qabaq foyedə keçiriləcək. Bu, teatrımızın və sənət adamlarımızın yaradıcılıq fəaliyyəti üçün dünyanın hər yerində geniş imkanlar yaradacaq.

Məni qane etməyən digər məsələlərdən biri də teatrın repertuarının, oynanılan tamaşanın təbliğ olunmamasıdır. Görürsünüz ki, ucuz səviyyəli bir mahnı və ya klip yüksək səviyyədə təbliğ olunur. Ancaq mənəviyyatımıza xidmət edən və mədəniyyətimiz üçün çox mühüm olan tamaşalar isə qətiyyən təbliğ olunmur. Özünüz bilirsiniz ki, bu gün təkcə küçəyə afişa yapışdırmaq təbliğat deyil və bu yolla tamaşaçı yığmaq olmaz. Bununla bağlı da mükəmməl bir layihə işlədik. Bu layihənin geniş planda həyata keçirilməsi böyük vəsaitlərlə bağlıdır. Amma dar mənada reallaşması istiqamətində böyük işlər görməyə başlamışıq. Bu, ilk növbədə sponsor yardımı ilə tamaşaların çap məhsullarının, geyimlərin və s.-in reallaşmasıdır. Biz bu işləri teatrın vəsaiti hesabına çox az sayda edirik və onun geniş kütlələrə yayılması mümkün olmur. Sponsor hesabına isə bunun geniş şəkildə həyata keçirilməsi mümkündür. Eyni zamanda, tamaşaların anonslarının mütəmadi olaraq televiziya və şəhərdəki reklam monitorlarında yayımlanmasına çalışırıq.

Həmçinin açılış günü bütün dövrlərdə davam edəcək təklif qutusu hazırlamışıq. Bu təklif qutusu vasitəsilə tamaşadan əvvəl, sonra və fasilələrdə foyedə ayrı-ayrı aktyorların oyunu, rəssam işi, musiqi tərtibatı, reyissor işi və s. haqqında tamaşaçıların fikrini bilmək bizim üçün çox önəmlidir. Sorğu zamanı ağlımıza gəlməyən bir təklif ortaya çıxa bilər. Çünki tamaşaçılarımız cəmiyyətin bütün təbəqələrini əhatə edən insanlardan ibarətdir. O insanların hər birinin özlərinə məxsus düşüncələri, ideyaları var. Bütün dünya praktikasında həyata keçirilən marketinq sorğusu kimi bu sorğunu ortaya qoyuruq. Bəzən ayrı-ayrı telekanallar küçədə adamların teatra münasibəti haqqında soruşurlar. Əslində, onlar təsadüfi, demək olar ki, teatrdan xəbəri olmayan adamlardır. Bəlkə də böyük əksəriyyəti ömrü boyu teatrın qapısını açmayıb. Onların dedikləri bəlkə də teatr və mədəniyyət haqqında əks təbliğatdır. Ancaq biz bu sorğunu ona görə hazırlamışıq ki, sırf teatrla bağlı adamlar öz fikirlərini desinlər. Bundan əlavə, SMS sorğularına da müraciət edəcəyik. Bununla bağlı "Azərcell"lə danışıqlar aparılıb. Mənə elə gəlir ki, bu da teatrın gələcək inkişafında müəyyən rol oynayacaq. Bir sözlə, açılışda və bütün mövsüm ərzində çox yenilik olacaq. Sadalamadığım bəzi şeyləri isə tamaşaçılar üçün sürpriz saxlayıram.

- Bizdə çox vaxt sponsorların ciddi sənətə pul yatırmamalarından şikayətlənirlər. Siz necə, sponsorlarla asan dil tapırsınız?

- Dünya praktikasında marketinq sorğusu və firmaları mövcuddur. Qəbul olunan "Teatr haqqında" qanunda prodüser fəaliyyətinə geniş yer verilib. Mənim fikrimcə, hər bir teatr rəhbəri eyni zamanda prodüser işini mükəmməl bilən, dünya prodüser fəaliyyətinin müxtəlif çalarları ilə tanış olan adam olmalıdır. Prodüser fəaliyyətini bilmək üçün marketinq fəaliyyətinə bələd olmalısan. Yəni özünə cəlb edəcəyin və təklif edəcəyin tərəflərin maraq və tələblərini öyrənmədən müraciət edərsənsə, təbii ki, "yox" cavabı alacaqsan. Çünki qarşı tərəf ilk növbədə öz maraqlarını güdür. Öz maraqları çərçivəsində onu qane edəcək təklif gələndə məmnuniyyətlə razılaşır. Hətta təklif paketini verəndən sonra bəzən özləri səni axtarıb tapırlar. Bizim təklif paketləri bir neçə firmalara göndərilib və qısa müddətdə çoxlu müsbət cavablar almışıq.

- Dövlət teatrlarının özlərini dolandırması haqqında bir ara Rusiyada səslənən analoyi fikirlər bizdə də səsləndi. Sizcə teatrlar özlərini dolandıra bilərmi?

- Dünyanın heç bir yerində dövlət teatrları özlərini maliyyələşdirə bilməz. Kommersiya və bələdiyyə teatrları özünü maliyyələşdirə bilər. Çünki onlar az sayda kollektivlə çevik, aktual formalardan istifadə edirlər. Lakin hər hansı tarixi olan dövlət teatrı öz ənənələrindən çıxıb kommersiya üsulu ilə teatrı yaşatmaq cəhdinə qatılarsa, teatrın bütün ənənələri, xalqın milli dəyərləri itər və nəticədə biznesə xidmət edən bir sahəyə çevrilər. Ona görə də dövlət teatrları öz spesifikasını dəyişmədən dövlətin himayəsində fəaliyyət göstərirlər.

- Tamaşaçılara yüksək servis xidməti göstərmək üçün layihələr hazırlamağınız çox məqbuldur. Ancaq bilmək maraqlı olardı: bu xidmətlərin biletlərin qiymətinə təsiri olmayacaq ki?

- Hələlik heç bir təsiri olmayacaq. Layihələrimizin tərkib hissələrindən biri məhz teatrın kommersiya tərəfidir. Lakin bu, geniş tamaşaçı kütləsinə aid deyil. Çünki teatr xalqa məxsusdur və onun bütün təbəqələrinin sosial və maddi durumuna uyğun gəlməlidir. Demək olar ki, hələlik uzun müddət bu forma saxlanılacaq. Lakin ayrı-ayrı vaxtlarda kommersiya tamaşaları da hazırlamağı nəzərdə tutmuşuq. Xüsusi kontingent, imkanlı təbəqələr üçün bir neçə uğurlu premyeranın anonsunu təşkil edərək baha qiymətə bilet satmağı fikirləşirik. Bundan əlavə, əcnəbi tamaşaçılar üçün xüsusi tamaşalar hazırlamağı planlaşdırırıq. İnternet vasitəsi ilə həmin kollektivlərə, firmalara və səfirliklərə müraciətlər hazırlamışıq. Əvvəlcə tamaşanın gününü müəyyən edərək onlarla marketinq sorğusu keçirəcəyik. Bir neçə tamaşanın mətnlərini ingilis dilinə tərcümə etmişik. Tamaşa zamanı diktor tərcüməsi ilə tamaşaçılara tam məlumat veriləcək. Bunlar tam kommersiya tamaşaları olacaq.

Kaspi.-2007.-13 sentyabr.-S.16.