Şamilqızı Ü.

Bakıda abadlaşdırma adı altında tarixi abidələr dağıdılır

"İslam, Demokratiya və İnsan Hüquqları" Mərkəzi "Tarix, Mədəni və Təbii İrsi Qoruma" İctimai Nəzarət Komitəsi ilə birgə aprelin 10-da Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində "Tarixi abidələrin məhv edilməsi, mövcud durum və QHT-lərin növbəti fəaliyyəti" mövzusunda mətbuat konfransı keçirdi. 2006-cı ildə 1969-cu ildən Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu elan edilmiş, UNESCO tərəfindən dünya mədəni irsi siyahısına salınmış "İçəri şəhər" qoruğunun tərkib hissəsi olan və Səbail rayonu, Nefçilər prospekti 77, 79 və 81 ünvanlarında yerləşən binalar tamamilə sökülüb. Bu binalar 27 aprel 1988-ci il Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə mühafizə olunan tarixi-mədəniyyət abidələridir. Hal-hazırda isə İçəri şəhərdə digər binalar da sökülməkdədir.
Tədbirdə çıxış edən "Tarix, Mədəni və Təbii İrsi Qoruma" İctimai Nəzarət Komitəsinin sədri Aytəkin İmranova bildirdi ki, bu hadisə yeganə deyil, Bakı şəhərində abadlaşdırma və digər adlar altında tarixi abidələr kütləvi şəkildə dağıntılara məruz qalır: "İçəri şəhərdə artıq neçə illərdir ki, kütləvi şəkildə "konstruksiya" işləri gedir. Nadir, orta əsr şəhərsalma mədəniyyəti nümunəsi kimi "İçəri şəhər" tamamilə məhv olmaqdadır. Nəzərə almaq lazımdır ki, tarixi abidələrin sökülməsinin xüsusi qaydaları var. Lakin məhv edilən bu tarixi abidələrin ağır texnika - buldozerlərlə sökülməsi zamanı xüsusi qaydalara əməl olunmayıb. Elmi mənbələrə əsasən, İçəri şəhərin tərkib hissəsi olan bu abidələrin altında hələ aşkar olunmamış və tarix-mədəniyyətimiz üçün çox önəmli olan tapıntılar, özəlliklə də müxtəlif istiqamətlərə yönələn yeraltı yollar mövcuddur. Bu səbəbdən hər hansı elmi-arxeoloji işlər aparılmadan, səlahiyyətli qurumlarla razılaşdırma işləri aparmadan abidələrin diğıdılması Azərbaycan tarixini, həmçinin dünya tarixini dəyərli tapıntıları aşkarlamaq imkanından məhrum edir".
A.İmranovanın sözlərinə əsasən, qeyd edilənləri nəzərə alan bir sıra hüquqşunas, QHT və KİV təmsilçisi mədəniyyət hüququnun pozuntusu barədə iddia ərizəsi ilə bu ilin yanvarında Səbail Rayon Məhkəməsinə müraciət ediblər: "Səbail Məhkəməsinin hakimi Alim Namazov fevralda iddia ərizəsini ona əlavə olunan sənədlərlə bir yerdə geri qaytarıb. Hakim iddia ərizəsinin geri qaytarılmasını əsası kimi iddia ərizəsinin forma və məzmununun Mülki Prosessual Məcəllənin tələblərinə uyğun olmadığı ilə əsaslandırıb. İddiaçılar bu qarardadı qanunsuz hesab etdikləri üçün şikayət veriblər. Şikayətdə qarardadı çıxaran hakimdən qərardadın ləğv edilməsi xahiş edilib. Qərardad yenə də ləğv edilməyərək, Apellyasiya Məhkəməsinə göndərilib. Apellyasiya Məhkəməsi martda iddiaçıların şikayətini təmin etməyərək, Səbail Rayon Məhkəməsinin qərardadını qüvvədə saxlayıb. İddiaçılar bü günə qədər bu məsələylə bağlı hər hansı işlərin görülməsi üçün əlindən gələni edir, amma iddia ərizəsiylə müraciət etdikləri məhkəmə isntansiyaları onların lehinə bir qarar qəbul etmir. Bu səbəbdən də iddiaçılar bununla bağlı heç bir tədbir həyata keçirə bilmirlər".
A.İmranova vurğuladı ki, 8 aydan artıqdır ki, apellyasiya şikayətləri barəsində heç bir məlumat ala bilməyən iddiaçılar bu il aprelin 10-da qanunvericiliyin tələblərini kobud şəkildə pozan hakimlər barəsində intizam icraatının başlanması üçün Məhkəmə-Hüquq Şurasına və hakimlər haqqında intizam icraatının başlanması barədə Məhkəmə-Hüquq Şurasına müraciət etmələri üçün Ali Məhkəməyə və Ədliyyə Nazirliyinə müraciət ediblər.
Bundan başqa iddiaçılar mədəniyyət hüququnun pozuntusu ilə bağlı məhkəmə araşdırması üçün zəruri olan sənəd və məlumatları əldə etmək məqsədilə Bakı şəhər İcra Hakimiyyəti, Nazirlər Kabineti yanında İçərişəhər Dövlət Tarix və Memarlıq Qoruğu İdarəsinə, Səbail rayon İcra Hakimiyyətinə informasiya sorğuları göndəriblər. Bu sorğuya cavab verilməyib.

Xalq cəbhəsi.- 2008.- 11 aprel.- S. 11.