Muğam mənim həyatımdır, mükafatım isə tamaşaçı alqışıdır

Bəsti Sevdiyeva: “Heydər Əliyev Fondu tərəfindən keçirilən muğam müsabiqələrini milli-mənəvi
irsimizin qorunması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində atılan önəmli addım hesab edirəm”

Qısa tanıtım: Müsahibim Bəsti Sevdiyeva Bakı şəhərinin Qaradağ rayonunda dünyaya göz açıb. Orta məktəb şagirdi kimi “Oxu tar-73”, “Oxu tar-75” müsabiqələrinin laureatı olub. Həmin müsabiqənin münsiflər heyəti Şəmsi Bədəlbəyli, İslam Rzayev, Qulu Əsgərov onun ifasını yüksək dəyərləndirərək məsləhətlər vermiş, bu sahədə özünü sınamağı tövsiyə etmişlər. 1978-ci ildə İncəsənət İnstitutuna daxil olub. Xalq artisiti Lütviyar İmanovdan vokal, müəllimi Canəli Əkbərovdan isə muğam dərsləri alıb.

-Muğamın çətinliyini görənlər çox vaxt bu sahəyə maraq göstərsələr də davam etdirməkdən çəkinirlər. Ancaq siz bu çətinlikdən qorxmadınız. Bu, musiqiyə olan qarşısıalınmaz marağınızdan, yoxsa ustad sənətkarların məsləhətlərini yerinə yetirmək istəyindən irəli gəldi?
- Uşaqlıq dövründən milli musiqiyə böyük həvəs göstərmişəm. İlk çıxışıma yeddinci sinifdə oxuyarkən başlamışam. “Qadan mən alım” təsnifini muğam üstündə oxudum. Səhər dərsə gələndə ədəbiyyat müəllimim mənə “Ay qız, sən nə etmisən? Yaşının bu çağında sevgidən, məhəbbətdən oxuyursan?” deyəndə ağladım. İndi o sözləri şirin bir xatirə kimi yadıma salsam da həmin vaxt xeyli utanmışdım. Sənətə məhz belə başladım.
Orta məktəbi bitirdiyim illərdə İncəsənət İnstitutunda muğam kafedrası yox idi. Vokal və xalq mahnıları kafedrasında muğam dərsləri də tədris olunurdu. Həmin dövrdə A.Zeynallı adına musiqi məktəbinin imkanları da istənilən səviyyədə deyildi. Ona görə də bu məktəbdə oxumaq istəmədim.
Bu gün həmin dövrdə aldığım təhsilin, tanınmış sənətkarlardan oyrəndiklərimin müsbət nəticəsini görürəm. Sonradan tanınmış muğam ustası Canəli Əkbərovun məsləhəti və köməyi ilə muğamın sirlərini öyrənməyə başladım. Deyərdim ki, təhsillərimdə bu dəyişiklik bir təsadüf nəticəsində baş verdi.
- Yəqin ki, bu məqam oxucular üçün də maraqlı olar...
- Bəlkə də. Bir gün qala konsertində “Bağçada güllər” xalq mahnısını ifa edirdim. Əvvəlcədən onu deyim ki, xalq mahnılarının repertuarımda xüsusi yeri var. Xalqımızın ruhunu, mənəvi dəyərlərini özündə birləşdirən xalq mahnıları hər zaman alqışlarla qarşılanır. Mənim ifam da tamaşaçılarda xoş əhval-ruhiyyə doğurdu. Konsertdən sonra mənə yaxınlaşan Canəli müəllim dedi: “Ay qızım, sənin ki, belə səsin var, nə üçün muğam oxumursan. Bir sınaqdan keçir. İnanıram ki, səndən çox yaxşı xanəndə, muğam ustası ola bilər. Bilirsən, sən elə boğazlar edirsən ki, ancaq muğam ustaları bu cür gedişlər edə bilər.”
Bu sözlərdən sonra məndə muğama həvəs daha da artdı. İlk mərhələdə çəkinsəm də ürəyimdən keçirdim ki, sınaqdan çıxarmaq pis olmaz. Bu baxımdan həmişə deyirəm ki, Canəli Əkbərovun muğam oxumağımda dəstəyi böyükdür.
Həqiqətən gördum ki, muğam oxumaq insana güc, həvəs verir. “Oxu tar -73”, “Oxu tar-75” müsabiqələrində də “ Qatar” muğamını oxumuşdum. Bu günədək bu sənətdə çalışıram.
Muğamlarımızın atası sayılan “Rast” muğamı ilə sənətimi davam etdirdim. Bu ifam Azərbaycan Dövlət Televiziyasının fondunda var. Sonra “Humayun”, “Rahab”, “Bayatı Qacar”ı oxudum. Repertuarımda 100-dən artıq xalq mahnısı, təsnif, bəstəkar mahnısı var. Təvazökarlıqdan üzaq olsa da çalışmışam ki , bütün ifalarımda özüməməxsus dəst-xəttimi saxlayım. Yeni ifa tərzi göstərim. Elə bilirəm ki, istəyimə nail olmuşam.
- Bəsti xanım, ifaçılıqla bərabər həm də pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olursunuz. Bu sizin yaradıcılığınıza təsir etmirmi?
- Sənət elə bir qüvvədir ki, istəsən də ondan uzaqlaşa bilməzsən. Yeni mahnı və muğamlar üzərində çalışıram . Eyni zamanda müəllimliklə də məşğul oluram. İncəsənət Universitetinin rektoru T.Əfəndiyevin dəvəti ilə pedaqoji fəaliyyətə başladım. Neçə illərdir muğam kafedrasında işləyirəm. Tələbələrim var.
- İfalarınız haqqında qısa da olsa məlumat verdiniz. Bəs qastrol səfərləri, konsertlər barədə nə deyə bilərsiniz?
- İlk qastrol səfərim hələ tələbə illərində olmuşdu. SSRİ xalq artisti, “Koruğlu” rolunun bənzərsiz ifaçısı, mərhum Lütfiyar İmanov istedadımı görüb məni özü ilə qastrol səfərlərinə aparırdı. Çox ölkələrdə olmuşam.
2006-cı ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında solo konsertim oldu. Həmin konsertdə bir daha gördüm ki, xalq sənətə qiymət verir. İstedadı qiymətləndirir, xanəndənin dəyərini bilir. Konsertim anşlaqla keçdi. Yenə də solo konsert vermək istəyirəm.
- Ailə şəcərənizdə bu sənətlə məşğul olan, maraq göstərən varmı?
- Yox. Musiqini sevənlər çox olsa da bu yolu tutan olmayıb. Ailə üzvlərimiz arasında elmlə məşğul olanlar daha çoxdur. Uşaqlıqdan nənəmin bayatıları ilə böyümüşəm, el havalarını çox eşitmişəm. Atam, babam el arasında çox sevilən insanlar olub. Atam bütün ömrünü neft sahəsinə həsr edib.
- Bəsti xanım, bir sənətkar kimi muğamın inkişafı istiqamətində görülən işlər barədə nə deyə bilərsiniz? Televiziya kanallarında keçirilən muğam müsabiqələri bir daha göstərdi ki, bu janra hər zaman ehtiyac var və onu daim yaşadacaq sənətkarlar yetişir...
- Bu istiqamətdə görülən tədbirlər bütünlükdə milli-mənəvi dəyərlərimizə göstərilən diqqət və qayğıdır. Buna görə Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevaya minnətdarıq. Muğamlarımızın qorunub saxlanılması, inkişafı üçün onun göstərdiyi diqqət göz qabağındadır. Qarabağ xanəndələrinin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş kitabı nəşr etdirməklə muğamlarımızı dünya xalqlarına tanıdan Mehriban xanım Əliyevanın mədəni irsimizin YUNESKO tərəfindən öyrənilməsi istiqamətindəki xidmətldəri əvəzsizdir, Azərbaycan Dövlət Televiziyası ilə keçirilən muğam musabiqəsinə artan maraq bir daha göstərdi ki, bu sənət əbədiyaşardır. Bütün dünya xalqları muğamlarımıza ecazkar bir sənət kimi qiymət verir. Sevinirəm ki, həyatını bu sənətə bağlayan yeni nəsil yetişir. Gənclərdə muğama həvəs böyükdür. İfa tərzləri də ürəkaçandır. Sənəti olanlar daim xalq tərəfindən sevilir.
Bu gün hər sahədə olduğu kimi mədəniyyətə, incəsənətə xüsusi qayğı göstərən Prezident İlham Əliyevə butun sənət adamları minnətdardırlar. Prezident İlham Əliyevin diqqət və qayğısı sayəsində sənət adamlarına fəxri adlar verilir, onlar yüksək dövlət mukafatlarına layiq görülürlər. Belə diqqət bütünlükdə Azərbaycan incəsənətinə verilən qiymət kimi məni də sevindirir.
- Keçirilən xalq ulduzu müsabiqəsinə münasibətiniz necədir?
- Çox yaxşı. Münsiflər heyəti də çox tanınmış sənətkarlardır. Yenə də deyirəm ki, muğamlarımız, xalq mahnılarımız ana südü qədər saf, təmiz, qəlbimizdə ülvi hisslər yaradan duyğulardır. Yeni istedadlar məhz belə müsabiqələr zamanı aşkarlanır. Muğam bizim milli sərvətimizdirsə, onu qorumaq hamımızın borcudur.
- Əsrlərin yaddaşından, ullarımızın ruhundan süzülüb gələn muğama müqəddəs janr kimi yanaşıram. İnsanlara mərdlik, mübarizlik, sevgi, humanistlik aşılayan muğamlar mənim üçün həyatdır. Muğama çox bağlı insanam. Biri var sənəti sevmək, biri də var onunla nəfəs almaq, bağlanmaq. Mən bu sənətin vurğunuyam. Muğam damarımda axan qanımdır. Muğam arzum, istəyimdir. Bəzən zəif muğam ifaçısı görəndə qol-qanadım qırılır. Elə bilirəm ki, muğamı zəif oxumaq ulularımıza hörmətsizlikdir. Muğam elə bir janrdır ki, hər zaman sevilib.
- Müəllim kimi tələbələrinizdən razısınızmı?
- Tələbələrimizin içərisində gələcəyin sənətkarları yetişir. Sənət öz yerində. Əgər muğam oxumaq istəyirsənsə, onun sirlərini də öyrənməlisən. Mənim üçün ən önəmlisi istedaddır.
- Bəsti xanımın xatirində ötən illər hansı uğurlarla yadda qalıb?
- Allah cansağlığı versin. Təbii ki, uğurlarım çox olub. Hər ifamdan sonra salonu bürüyən alqış səslərini uğurlarım hesab edirəm. Mənim sənətdə uğurum hesab olunan belə anlar isə hədsizdir. Xalqıma, millətimə bağlı insanam. Hansı ölkəyə səfər edirəmsə, Azərbaycan üçün darıxıram.
- Övladlarınızdan sənətinizi davam etdirən varmı?
- İki övladım var. Qızım Azərbaycan Dövlət Xarici Dillər Universitetində oxuyur. Oğlum əsgəri xidmətdədir. Sənətimi davam etdirməsələr də musiqini sevirlər. Hər ikisi də azərbaycanlı olmaları ilə qürur duyur. Bir ana kimi onlarla fəxr edirəm. İnanıram ki, onlar cəmiyyətdə özlərinə layiq yer tutacaqlar.
Yeganə Əliyeva, “İki sahil”

PS. Yazı çapa hazırlanarkən öyrəndik ki, Bəsti Sevdiyeva ad gününü qeyd etməyə hazırlaşır. Bu münasibətlə onu təbrik edirik.

İki sahil.- 2008.- 25 aprel.- S. 6.