Məhərrəmova T.

Üzeyir Hacıbəyovun yaratdıqlarını itirə bilərik

Teymur Göyçayev, diriyor: "Bizdə kontrabasa komik alət kimi baxırlar"

Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri 1964-cü ildə görkəmli bəstəkarlarımız Fikrət Əmirov və Qara Qarayevin təşəbbüsü ilə yaradılıb. İstedadlı musiqiçi Nazim Paşayev 1992-ci ilə qədər orkestrin bədii rəhbəri olub. Bu müddət ərzində Dövlət Kamera Orkestri respublikanın aparıcı kollektivləri arasında layiqli yer tutaraq çoxsaylı və uğurlu konsertlər verib. Əsasən Rusiyada qastrol səfərlərində olan orkestr Moskvada keçirilən Azərbaycan incəsənəti dekadalarında fəal iştirak edib. Orkestrin xaricə səfərləri də uğurlu olub. 1968-ci ildə Bratislavada gənclərin dostluq festivalı, bir il sonra Polşada Azərbaycan mədəniyyəti həftəsi, daha sonra Bosniya və Herseqovinada, Tunisdə və Türkiyədə müvəffəqiyyətli çıxışları yaddaqalan olub. Orkestrə Ramiz Məlikaslanovun və Yaşar İmanovun başçılıq etdiyi vaxtlarda da kollektivin verdiyi konsertlər uğurlu olub.

1998-ci ildən bu günədək orkestri Xalq artisti Teymur Göyçayev idarə edir. Dünya şöhrətli Mstislav Rostropoviç bu orkestrin ifaçılıq qabiliyyətinin professional səviyyədə olduğunu qeyd edib.

Teymur Göyçayev "Kaspi"nin müxbiri ilə söhbətində Kamera Orkestrinin keçmiş və bugünkü fəaliyyətindən söhbət açıb.

- Siz kollektivə rəhbərliyi qəbul edəndə orkestrdə vəziyyət necə idi?

- Məndən qabaq orkestrdə Ramiz Rzayev və Ramiz Məlikaslanov diriyorluq edib. Onların fəaliyyəti ilə tanış olmamışam. Ancaq mən orkestri qəbul edəndə kitabxanada heç bir not kitabı yox idi. Türkiyəyə gedən musiqiçilər hamısını özləri ilə aparmışdılar. Ona görə bizdə not problemi yaranmışdı. Həmçinin kadr problemi var idi. 1998-ci ildə simfonik orkestrə Rauf Abdullayev diriyorluq etməyə başladı. Bu orkestrdəki musiqiçilərin çoxu simfonik orkestrə keçmişdi. Buna görə də orkestrdə kadr problemi yaranmışdı. Demək olar ki, məndə təkcə violonçel ifaçısı qalmışdı. 1998-ci ildə Uşaq Filarmoniyasında gənclərdən ibarət "Tutti" Kamera Orkestri yaratmışdım. Həmin orkestrin üzvlərindən 10-15 nəfərini bu orkestrə qəbul elədim və demək olar ki, orkestri yenidən formalaşdırdım. Filarmoniyanın direktoru Arif Məlikov gənclərin orkestrə cəlb olunmasına icazə verməklə mənə çox kömək elədi. Bu, orkestrin yenidən canlanmasına səbəb oldu. Həmin vaxtlar Filarmoniya təmirdə olduğu üçün Opera Teatrında bizim üçün ayrılan otaqda 1-2 il fəaliyyət göstərdik. Orkestr tədricən formalaşmağa başladı.

- Hal-hazırda bu orkestrin fəaliyyətinin yüksək səviyyədə olmasını qeyd edirlər. Orkestrin konsertlərdə çıxışları da bunu göstərir. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da, orkestrə rəhbərlik etməyə başlayandan sonra kollektivin adına hansı uğurlar yazılıb?

- Orkestrə rəhbər təyin olunduğum il - 1998-ci ilin iyun ayında Azərbaycan incəsənətini Londonda müvəffəqiyyətlə təmsil etdik. Həmin ilin sentyabr ayında orkestr Qara Qarayevin anadan olmasının 80 illiyinə həsr edilən yubiley konserti ilə Fransada çıxış etdi. Orkestr dəfələrlə Moskva və Sankt-Peterburq şəhərlərində mədəniyyət günlərində iştirak edib. 2000-ci ilin yanvar ayında İstanbulda İ.S.Bax festivalı, eləcə də Hannoverdə keçirilən "EXPO-2000" Beynəlxalq sərgisində kollektivin uğurlu çıxışları olub. 2001-ci ildə Azərbaycanın Avropa Şurasına daxil olması ilə əlaqədar orkestr Strasburqda konsert verdi. Həmin il kollektiv Avstriyada Azərbaycan mədəniyyəti günlərində də müvəffəqiyyətlə iştirak etdi. İstanbulda musiqi barokkosu festivalı, Rusiyada Azərbaycan mədəniyyəti günləri, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindəki çıxış, həmçinin Ankara və Tbilisidə solo konsertlərlə çıxışlar orkestrin yaradıcılığının maraqlı anlarını təşkil edir.

Orkestrin sonrakı qastrol səfərləri Naqoyada keçirilən "EXPO-2005" və Misirdə keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti günlərində iştirakla bağlıdır. Kamera Orkestri müxtəlif xeyriyyə konsertlərində də iştirak edir. Hətta demək olar ki, bu, orkestrin yaradıcılıq fəaliyyətinin əsasını təşkil edir. Orkestr həmçinin Səlim Akçil (Türkiyə), Fabyen Terikson (Fransa), Simon Kamartin (İsveçrə) kimi diriyorlarla da əməkdaşlıq edir.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşəbbüsü ilə musiqisevərlər Dövlət Kamera Orkestrinin, Ukrayna Dövlət Filarmoniyası və Akademik Opera və Balet Teatrının solistlərinin ifaçılıq məharəti ilə tanış olmaq imkanı əldə ediblər. Bu konsertlər silsiləsindən beynəlxalq müsabiqələr laureatı Liliya Qrevtsova və Taras Ştondanın, Mariya Kallas adına müsabiqənin laureatı, Əməkdar artist Olqa Mikitenko, eləcə də Tatyana Anisimovanın və b. çıxışları yaddaqalan olub.

Artıq orkestr elə bir səviyyəyə çatıb ki, bu gün bizim qastrollarımız da, konsertlərimiz də var. Hara gediriksə, Azərbaycan bəstəkarlarının və getdiyimiz ölkənin bəstəkarlarının əsərlərini ifa edirik. Hal-hazırda orkestrin repertuarını Qərbi Avropa, rus və Azərbaycan bəstəkarlarının 200-dən artıq əsəri təşkil edir. Kamera Orkestrinin repertuarına daxil edilən əsərlərdə Azərbaycanın muğam incəsənəti və xalq çalğı alətlərindən istifadə edilərək onların sintezi diqqəti cəlb edir.

- Kamera Orkestrinə rəhbərlik edəndən sonra Uşaq Filarmoniyasında yaratdığınız orkestrlə vidalaşdınızmı?

- Yox, vidalaşmamışam. Hal-hazırda uşaq kamera orkestri Uşaq Dövlət Filarmoniyasında fəaliyyət göstərir. Bu kollektivin üzvləri artıq uşaq vaxtından musiqinin istiqamətini, yolunu öyrənməyə başlayır və mənim tələblərimə öyrəşirlər. Böyüyəndə onlarla işləmək artıq mənim üçün çətin olmur. Rəşid Behbudov adına 2 saylı musiqi məktəbinin 10-cu sinfində oxuyan Firuzə Xəncəlova və Narın Musayeva adlı iki istedadlı tələbəm var. Eyni zamanda, mən uşaqlardan ibarət Gənc Simfonik Orkestrə rəhbərlik edirəm. Hazırda həmin orkestrlə böyük proqram hazırlayırıq.

- Bəs maraq baxımından onlarla işləmək yaxşıdır, yoxsa böyüklərlə?

- Hər ikisi ilə işləmək maraqlıdır. Amma daha çox uşaqlarla işləmək mənə zövq verir. Çünki onların aləmi tam başqadır. Demək olmaz ki, təkcə mən onları öyrədirəm, çox vaxt onlardan öyrənirəm. Onların daxili təmizlikləri, musiqiyə yanaşma tərzləri çox maraqlıdır. Bu, mənim üçün böyük məktəbdir.

- Böyük kollektivdən ibarət orkestr, ansambllar çox vaxt maddi çətinlik üzündən dağılır. Sizin orkestrdə bu baxımdan çətinlik varmı?

- Biz dövlət büdcəsindən maliyyələşirik və göstərilən qayğıdan razıyıq. İşləmək üçün bütün şərait yaradılıb. Ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə orkestrin maaşı qaldırılmışdı. Prezident İlham Əliyev yeni bir sərəncamla orkestrin əmək haqqını qaldırdı. Vaxt olub ki, orkestr çox cüzi maaşa işləyib. İndi isə o vaxtdan 10 qat artıq pul alırlar. Ancaq onu deyim ki, o vaxt da, indi də eyni həvəslə çalışırlar. Şəxsən mən əmək haqqı almasam da, işləyərəm. Çünki musiqi həyatdır. Biz musiqisiz yaşaya bilmirik. Bilirəm ki, orkestrin digər işçilərinə də maaş verməsələr, çalışacaqlar.

- Hal-hazırda rəhbərlik etdiyiniz Dövlət Kamera Orkestrini istədiyiniz səviyyəyə çatdırmısınızmı?

- Mən heç vaxt istədiyim səviyyəni tuta bilmirəm. Ona görə də həmişə narazıyam. Çünki incəsənətdə heç vaxt zirvə olmur. Elə bir konsert olmayıb ki, mən öz çıxışımdan razı qalım. Mən o konsertlərə dəfələrlə qulaq asıram. Özümün eşitmək istədiyim bir səviyyə var və hələ o səviyyədə çıxışım olmayıb.

- Bir müddət əvvəl kontrabas, violonçel, nəfəs alətləri üzrə tələbələrin yetişdirilməməsi ilə bağlı problemlər var idi. Hazırda vəziyyət necədir?

- Problem eyni ilə qalmaqdadır. Bu alətlər üzrə bu gün də tələbə yetişdirilmir. Bizdə kontrabasa komik alət kimi baxırlar. Mən bir neçə dəfə musiqi məktəblərinin direktorlarına bu məsələ ilə bağlı müraciət etmişəm ki, ilk növbədə bu alətlər üzrə tələbələr yetişdirsinlər. Sabah bununla bağlı ciddi problemlər yaşaya bilərik. Artıq Simfonik Orkestr bu problemlə rastlaşır. Mənim də orkestrimdə violonçellər çatışmır. 10-15 il irəliyə baxmaq, bu alətlərdə ifa edə bilən tələbələr yetişdirmək lazımdır. Bu problemi musiqi məktəbləri həll etməlidir. Sadalanan musiqi alətlərsiz orkestr fəaliyyət göstərə bilməz. Problem həll olunmadığı təqdirdə Türkiyə kimi biz də digər xarici ölkələrin musiqiçilərinə 2000-3000 dollar pul verib buraya gətirəcəyik. Türkiyə öz problemini belə həll etdi. Biz Üzeyir Hacıbəyovun yaratdıqlarını itirə bilərik. Vaxtilə Simfonik Orkestrimiz çox güclü idi, çünki burada çox gözəl müəllimlər var idi. Ancaq indi müəllim çatışmazlığı hökm sürməkdədir. Gərək çatışmayan alətlər üzrə mütəxəssislər cəlb olunsun. Bu gün orkestr var, bəs 5 ildən sonra necə olacaq? Bunu düşünmək lazımdır.

Kaspi.- 2008.- 15 aprel.- S. 12.