Xəlilzadə F.

 

Koroğlunun Moskva səfəri

 

Və yaxud da görmək istədiyimiz Koroğlu

 

Üzeyir Hacıbəyovun ən monumental və görkəmli əsərlərindən olan "Koroğlu" operası dahi bəstəkarın yaradıcılığında kulminasiya mərhələsinin başlanğıcını qoydu. Beş pərdədən ibarət olan librettonun müəllifləri H.İsmayılov M.S.Ordubadidir. Operanın ilk tamaşası 1937-ci il aprelin 30-da olmuşdur. Koroğlu rolunda Bülbül, Nigar rolunda isə G.İsgəndərova iştirak etmişlər.
Maraqlıdır ki, repressiyaların tüğyan etdiyi bir dövrdə - 1937-ci ildə milli ruhu təcəssüm etdirən bir operanın nümayiş etdirilməsi əslində qeyri-adi hadisə idi. Klassik opera formaları ilə milliliyi birləşdirib yeniliyə nail olmaq Üzeyir Hacıbəyovun istedadından, xalqına, onun şifahi ədəbiyyatına, folkloruna, bir sözlə, soy-kökə bağlılığından xəbər verirdi. Həqiqətlərlə müəmmaların yanaşı yaşadığı bir dövrdə səhnəyə xalq qəhrəmanı çıxartmaq müxtəlif təqiblərdən, redaktələrdən, diktələrdən üstüörtülü məqamlardan keçməyi tələb edirdi. Üzeyir Hacıbəyov yaşadığı mühitin qanunlarına bələd olsa da, onun üçün qurulmuş torları məharətlə qırıb parçaladı.
"Koroğlu"nun Bakıdan başlanan həyatı həqiqətən uğurlu oldu. Tezliklə onun sorağı başqa müttəfiq respublikaların səhnələrindən gəldi. Növbəti səfər isə keçmiş SSRİ-nin paytaxtı idi. İndi "Koroğlu"nun Moskva səfərindən 70 il keçir.
1938-ci ilin aprelində Moskvada Azərbaycan incəsənətinin birinci ongünlüyü keçirilirdi. Həmin günlərdə "Koroğlu" moskvalı sənətsevərlərin ürəklərini fəth etdi. O dövr mətbuatında "Koroğlu" "çoxmillətli sovet mədəniyyətinin nailiyyəti" kimi dəyərləndirildi. Dünya şöhrətli bəstəkarlar bu opera haqqında qiymətli fikirlər söyləyirdilər. Xüsusilə Koroğlunun ifaçısı Bülbül öz məlahətli səsi, təsirli sənəti ilə həm musiqiçiləri, həm tamaşaçıları məftun etmişdi.
Moskva ongünlüyündə "Koroğlu" operası misilsiz uğur qazandı. Bu günlərin xoş sədaları hər yerə yayıldı. Bununla da "Koroğlu" operasının dünya şöhrəti başladı uğurla davam etdi. Azərbaycanlı sənətçilərin Moskvadakı uğurları müxtəlif orden medallarla qiymətləndirildi. Həmin vaxt Bülbül SSRİ xalq artisti adına layiq görüldü, "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif olundu.
Azərbaycan bəstəkarının xalq qəhrəmanı Koroğluya verdiyi musiqili ömür əbədiyyət qazandı. Hər nümayişi fərəhlə qarşılanır, yaradıcı kollektivə yeni-yeni sevinclər gətirirdi. Bu operaya görə Üzeyir Hacıbəyov 1941-ci ildə Stalin mükafatına layiq görülüb.
Bülbüldən sonra Koroğlunu səhnədə xalq artisti Lütfiyar İmanov özünəməxsus yozumda canlandırdı. Mütəxəssislər yazırlar ki, Lütfiyar İmanovun Koroğlusu da maraqlı yaddaqalan olub. Təəssüf ki, sonradan böyük musiqi əsərlərinin möhtəşəm abidəsi sayılan "Koroğlu"ya bir qədər sanki ögey münasibət bəslənilib. Xeyli müddət səhnə "Koroğlu"suz qaldı. Halbuki üzləşdiyimiz müharibə şəraitində, Azərbaycanın 20 faiz torpaqlarının işğalı faciəsini yaşadığımız məqamlarda xalq qəhrəmanının rəşadətini tərənnüm edən əsərlərə daha böyük ehtiyac var. Eyni zamanda gənclər "Koroğlu" operası haqqında yalnız tədqiqatlarda oxumalı deyil. Sözlə səsin ünsiyyəti çox təsirli olur. Bu gün bizim qəhrəmanlıqla dolu keçmişimizin əksi olan hər bir kiçik süjetə, tamaşaya, operaya baxmağa mənəvi tələbatımız var. Biz babalarımızdan öyrənməli götürməliyik.

Azərbaycan
.- 2008.- 13 aprel.- S. 5.