Sənətə dəxli olmayan adamlar sənətdə meydan oxuyurlar

Xalq mahnılarımızın, təsnif və muğamlarımızın yaranmasının, ilk səslənmələrinin tarixi çox qədimdir. Onlar qədirbilən insanlar tərəfindən qorunur, təkcə ölkəmizdə deyil, dünyanın ən ucqar diyarlarında səslənir. Yaxın günlərdə Yaponiyadan qastrol səfərindən qayıdan xalq artisti, görkəmli ifaçı, ustadlardan yadigar qalmış ənənəni şərəflə davam etdirən Alim Qasımov demişdir: "Bir daha şahidi oldum ki, Azərbaycan musiqisi səslənəndə əcnəbi dinləyicilər ona necə valeh olur, alqışlarla qarşılayır, ayaq üstə dururlar". Bəs son vaxtlar öz yurdumuzda, el-obamızda milli musiqiyə qarşı münasibət necədir? Suallarımıza Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqı İdarə Heyətinin katibi, əməkdar incəsənət xadimi, tanınan bəstəkar E.Mansurov cavab verdi:

- Milli musiqimizin keçmişinə, bu gününə, sabahına göstərilən diqqət, qayğı barəsində fikriniz maraqlı olardı.

-Əgər Heydər Əliyev Fondunun və onun rəhbərliyinin dəstəyi olmasaydı, milli musiqimiz - muğamlarımız itib-batmışdı. Təxminən 15 il əvvəl xalq musiqilərimiz yalnız Azərbaycan radiosunda səslənirdi. Həmin ifaçılar da çoxdan dünyasını dəyişmişlər. Televiziya ekranlarına 3-5 nəfərdən başqa əksəriyyət zəif ifaçılar çıxırdılar. Bir çox perspektivli muğam ifaçıları isə toylarda, restoranlarda ara mahnıları oxumaqla özlərinə çörək pulu qazanırdılar. Hətta bəzi ifaçılar muğamlarımızı restoranlarda, toylarda rus dilində oxuyurdular. Bu isə musiqimizi süquta aparırdı. Hazırda xalq mahnılarına, muğamlarımıza olan doğma münasibət göz qabağındadır. Keçirilən müsabiqələrdə gənc, istedadlı ifaçılar üzə çıxıb. Demək olar ki, milli musiqimiz bu gün intibah dövrünü yaşayır.

- Klassik musiqi necə, unudulmayıb ki?

-Əlbəttə yox! Heydər Əliyev Fondunun rəhbərliyi tərəfindən klassik və müasir sənətkarlarımızın kompakt diskləri, müxtəlif nəşrləri işıq üzü görüb. Klassik ifaçılarımızın yubiley mərasimləri keçirilir. Onların yaradıcılıq irsini, adlarını tariximizdə qoruyub saxlayır.
- Estrada musiqimizin bugünkü vəziyyəti barədə də fikrinizi bilmək istərdik.

- Bir zamanlar estrada musiqimizin flaqmanları var idi. Tofiq Quliyev, Rauf Hacıyev və başqaları estrada sənətinin önündə gedirdilər. Bütün müsabiqələrdə, hər hansı bir mübahisəli məsələdə onlara müraciət olunurdu. Ötən əsrin 50-ci illərindən 90-cı illərin əvvəllərinə qədər Bakıda keçirilən estrada, rok, caz müsabiqələrində əvəzolunmaz Tofiq Quliyev və Rauf Hacıyev iştirak edirdilər. Onların məsləhətinə, dəstəyinə ehtiyac duyulurdu. Məhz buna görə də həmin dövrdə estrada və caz musiqimiz uca zirvəyə yüksəlmişdi. Bu gün isə bu sənətdə flaqman yoxdur. Düzdür, estrada janrında yazıb-yaradan peşəkar bəstəkarlarımız az da olsa, hələ var. Amma onların əlində heç bir səlahiyyət yoxdur, nə məsləhətlərini eşidən var, nə də biliklərindən istifadə edən. Ona görə də estrada musiqimiz günü-gündən uçuruma doğru gedir. Çünki bu gün Azərbaycanda estrada musiqisinin "flaqmanı" özəl televiziya və radio kanallarının bu işdə səriştəsi olmayan təmsilçiləridir. Həmin kanallarda çıxış edənlər "dost" və "düşmən" kateqoriyalarına ayrılır. Televiziya kanallarının rəhbərlərinin kimdən xoşu gəlirsə, kimə marağı varsa, onu da efirə çıxarır, kimi gözü götürmürsə, onu hər vasitə ilə uzaqlaşdırır. Belə getsə, daha caz məkanında Vaqif Mustafazadə və Rafiq Babayevin, estrada janrında isə Tofiq Quliyev və Rauf Hacıyevin davamçıları olmayacaq. Düzdür, oxuyub-çalanlar, yazıb-pozanlar həddindən artıq çoxdur. Amma nə faydaE İfaçılar bir çox müsabiqələrdə, telekanalların müxtəlif şou proqramlarında iştirak edirlər. Bütün bunlar yalnız şəxsi mənafe xatirinədir. Amma əvvəlcə sənət, sonra isə pul gəlməlidir.

Hazırda Azərbycanda belə bir paradoks var - sənətə dəxli olmayan adamlar sənətdə meydan oxuyurlar. Onların "reytinqi" əsil sənətkarlardan çox-çox yüksək sayılır. Mən Bəhrəm Mansurovun ailəsində dünyaya göz açmışam, sovet dövründə təhsil almışam, o vaxtdan bu günə kimi yaradıcılıqla məşğulam. Evimizə gələn Qurban Pirimov, Xan Şuşinski, Həqiqət Rzayeva, Yavər Kələntərli, Zülfi Adıgözəlov, Seyid Şuşinski, Fikrət Əmirov, Sara Qədimova, Şövkət Ələkbərova, Hacıbala Hüseynov, Əhsən Dadaşov, Hacı Məmmədov və çox-çox başqalarından eşitməmişəm ki desinlər: "Mən sənətkaram". Amma indi elə bir vəziyyət yaranır ki, vağzalda "tum" satanlar da özlərini "sənətkar" adlandırırlar. Ən eybəcər cəhət odur ki, camaat bütün işini-gücünü atıb, televiziya qarşısında əyləşib, maraqlı verilişlər əvəzinə, bir-birini təhqir edən "sənətkar"lara baxır.

- Bunun qarşısını necə almaq olar?

- Tez-tez "keçmiş" sözünü işlədirəm deyib, elə bilərlər ki, mən keçmişin qalığıyam. Amma elə deyil. Keçmişdə televiziya və radio, mətbuat üzərində senzura, bu işi həyata keçirən qurum var idi. Düzdür, o vaxtlar bu qurum sovet ideologiyasına xidmət edirdi. Artıq bu gün nə Sovet İttifaqı var, nə də onun ideologiyası. Fikrimcə, nəzarət bu gün millətimizin əxlaqını və tərbiyəsini qorumağa qadir yeganə vasitədir. Biz müstəqil, demokratik dövlətik. Demokratik cəmiyyət nə anarxiyanı, nə də xaosu təbliğ edir. Bu gün televiziyalar millətimizin mədəni səviyyəsini aşağı salır.

- Bəs musiqimizin sabahını necə görürsünüz?

- Əvvəldə dediyim kimi, Heydər Əliyev Fondunun rəhbərliyi xalq musiqimizə qayğı göstərdi. Biz onun bəhrəsini gördük. Düşünürəm ki, əgər hamımız birgə həmin fonda kömək etsək, musiqimizin digər sahələri, eləcə də estrada və klassik janrlar inkişaf edəcək, yadigar qalan ənənə yaşayacaq.

Azərbaycan.- 2008.- 8 avqust.- S. 7