Hüseynov C.
Dünya
şöhrətli Azərbaycan rəssamı
Tahir Salahovun
yaradıcılığı ilə yaxından tanışam,
dəfələrlə əsərlərinin sərgisində
olmuşam. Doğrudan da, onun
yaradıcılığı özgə aləmdir. Bu
aləmdə elə möcüzələr var ki, biz
rəssamlar belə, həqiqətən yaxşı mənada
həsəd aparırıq. Onlar arasında
Azərbaycanımızın dünəni və bu
günü, əsrarəngiz təbiəti, dünyanın
müxtəlif ölkələrində çəkilmiş
rəngarəng tablolar vardır. Mən bu əsərlər
arasında ulu öndər Heydər Əliyevin bənzərsiz
portretini də gördüm. Bunu təsadüfən
xatırlamadım. Tahir Salahov ümummilli liderimizlə
həmişə dostluq etmiş, onun məsləhətləri
və köməyindən bəhrələnmişdir. Və
heç təsadüfi deyil ki, 80 illik yubileyi
ərəfəsində cənab Prezidentimiz İlham Əliyev
Tahir Salahovu “Heydər Əliyev” ordeni ilə təltif
etmişdir.
Tahir Salahov çox
şərəfli bir həyat yolu keçmişdir. O,
1928-ci il noyabrın 29-da Bakı şəhərində anadan
olmuşdur. Atası repressiya qurbanlarından olduğundan
uşaqlıq illərini məhrumiyyətlər
içərisində keçirən Tahir Salahov
özündə qüvvə tapdı, sənətə olan
həvəsi onu əlçatmaz hesab etdiyi rəssamlıq
dünyasına qovuşdurdu. Bakı, Abşeron, onun sərt
təbiəti Tahir Salahovun ilkin yaradıcılıq
dövrünün əsas mövzularından olmuşdur. O,
Abşerondakı müxtəlif tarixi abidələri,
Xəzərin mavi sularını öz tablolarında
dönə-dönə əks etdirdi, bu əsərlərə
özünəməxsus rəng çalarları qataraq onlara
yeni məna, yeni mahiyyət verdi.
Yüksək istedad,
rəssamlığa olan hədsiz həvəs onu V. İ.
Surikov adına Moskva Dövlət Rəssamlıq
İnstitutunun rəssamlıq fakültəsinə gətirdi. O,
buraya gələndə (1957) artıq rəssamlıq
sahəsində xeyli təcrübə toplamışdı,
əsərləri gənc rəssamların
sərgilərində nümayiş etdirilmişdi. Burada
isə məşhur rəssamlarla ünsiyyətdə oldu,
dünyagörüşündə əsaslı
yeniləşmə baş verdi.
Tahir Salahovun qısa
tərcümeyi-halını nəzərdən
keçirsək deyə bilərik ki, bü böyük
sənətkar öz əmək fəaliyyətini
Azərbaycan Rəssamlar İttifaqında məsul katib kimi
başlamış, sonra M. Ə. Əliyev adına
Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunda professor
vəzifəsində çalışmışdır. Tahir
Salahov 20 il burada rəssamlıq emalatxanasıa rəhbərlik
etmişdir.
T. Salahov 1980-1992-ci
illərdə V.İ.Surikov adına Moskva Dövlət
Rəssamlıq İnstitutunun rəssamlıq və kompozisiya
kafedrasına rəhbərlik edib. Çoxillik pedaqoji
fəaliyyətində Azərbaycan İncəsənət
İnstitutu və V.İ.Surikov adına Moskva Rəssamlıq
İnstitutunda gənc rəssamlar yetişdirib.
Onu müasir
Azərbaycan rəssamlıq məktəbinin görkəmli
nümayəndəsi adlandırmaq daha düzgün olardı. Hər
kəs onu realist rəssam kimi tanıyır. O, elə bir
sənətkardır ki, həyatın sərt və
məsuliyyətli məqamlarını kətan
üzərində böyük ustalıqla canlandıra bilir.
T.Salahov seçdiyi sənətdə fikrin,
düşüncənin sözsüz ifadəsinin
qüdrətini yarada bilir. Onun yaratdığı tabloları
izlədikcə bir daha əmin olursan ki, sənətkar
əsərlərini kətan üzərinə həkk
edərkən sadəcə göz oxşayan, cəlbedici
görünüşə üstünlük vermir. Daha
çox tamaşaçı tərəfindən
əsərinin fəlsəfi ideyasının
qavranılmasına çalışır. Boyakarlıq
sənətinin bu parlaq nümayəndəsi, mövzu və
janr zənginliyi, bədii forma əlvanlığı və
estetik kamilliyinə görə öz fərqliliyi ilə
hamıdan seçilir. Təsadüfi deyildir ki, bu gün
sənətkarın möcüzəli əllərinin
məhsulu olan əsərlər dünyanın
mötəbər muzeylərində və qalereyalarında,
ən nüfuzlu şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır.
Yaratdığı
əsərlərlə milli mədəniyyətimizin
təbliğinə özünəməxsus
töhfələr verən görkəmli Azərbaycan
rəssamı Tahir Salahovun 80 illik yubileyinin keçirilməsi
haqqında bu yaxınlarda dövlət başçısı
İlham Əliyev sərəncam imzalayıb. Bu
günlər böyük sənətkarın yubileyi ilə
bağlı Azərbaycanda müxtəlif tədbirlər
keçirilir. Yubiley münasibətilə dövlət
başçımız İlham Əliyev, Heydər Əliyev
Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun
xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı
Mehriban xanım Əliyeva rəssamı qəbul edib. Onun
evində keçirilən sərgidə müxtəlif
illərdə yaratdığı əsərlər sərgilənib.
Sənətinə dövlət qayğısı
göstərilən bu böyük sənətkar
saysız-hesabsız mükafatlar alıb. Fırça
ustası Sovet İttifaqının ən yüksək
təltifləri və ordenlərinə layiq
görülüb, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
adını alıb. Rusiyanın ikinci və
üçüncü dərəcəli “Vətən
qarşısında xidmətlərinə görə”
ordenlərinə, müstəqil Vətənimiz
Azərbaycanın ali mükafatı olan “İstiqlal”
ordeninə, Bolqarıstan, Polşa, Monqolustan və başqa
ölkələrin ordenlərinə, müxtəlif medallara
və mükafatlara layiq görülüb. Mahir
fırça ustasını öz sıralarında
görmək arzusunda olanlar da az olmayıb. Belə ki,
həmyerlimiz Rusiyanın və MDB-nin bir çox
ölkələrinin rəssamlıq akademiyaları ilə
bərabər, Madriddəki San- Fernando Kral
İncəsənət Akademiyasının və Fransa
Zərif Sənətlər Akademiyasının müxbir
üzvüdür. Bundan başqa, Ölməzlər Akademiyası
adlanan Fransa Zərif Sənətlər Akademiyasına
SSRİ-dən cəmi üç nəfər üzv
seçilib ki, onlardan biri də həmyerlimiz Tahir Salahovdur. O,
həm də Amerika Birləşmiş Ştatlarının
bir neçə şəhərinin və Montana
ştatının fəxri vətəndaşıdır.
Hazırda Moskvada yaşayan sənətkar Ə.Əzimzadə
adına Rəssamlıq Məktəbinin ən məşhur
məzunlarından biri olub. Təxminən 50 il öncə
sənətkarın Ümumittifaq Rəssamlıq Sərgisində
nümayiş etdirilən iki əsəri – “Bəstəkar Qara Qarayevin portreti”
və “Təmirçilər” zamanında yüksək
qiymət alıb. Bu dəyərləndirmə
həm də Tretyakov qalereyasının ziyarətçisi
olanların bəstəkarın portreti qarşısında
ayaq saxlayıb rəsmi uzun müddət heyranlıqla seyr
etməsidir.
T.Salahov kətan
üzərində daha çox sərt və tünd
rənglərin ahəngini yaratmağı sevir. Əsərlərini
izlədikcə, özünü də tabloda əks olunan
mühitdə görməmək mümkün deyil.
Bir-birindən fərqli mövzulara müraciət
edəndə, o, fərqliliyi fırçaya alması ilə
tamaşaçının qəlbinə daha həlim yol
tapır. Sənətkarın
fırçasının məhsulları olan “Səhər
eşelonu” və “Rezervuar parkı” adlı sənaye
peyzajları, “Abşeron qadınları” və “Aydan”
tabloları, əsrin taleyinə görə məsuliyyət
daşıyan insanın fəlsəfi portreti
adlandırılan bəstəkar Dmitri Şostakoviçin,
şair Rəsul Rzanın, bəstəkar Fikrət
Əmirovun portretləri də istər peşəkarlar,
istərsə də sənətsevərlər
tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb. Bu
əsərlərin hər birində qəhrəmanların
mənəvi zənginliyi, eyni zamanda, tutduğu
şöhrət zirvəsindən asılı olmayaraq, bir
sadəlövhlük də əks olunur. Sənətkarın
özünü peşəkar rəssam kimi sınadığı
ilk əsəri kətan üzərində əks etdirdiyi
“Gecə növbəsindən qayıdanlar” adlı diplom
işi olub. Sənətkarın məhz bu tablosu təsviri
sənətdə “sərt üslub” deyilən yeni
istiqamətin ilk nümunələrindən biridir.
Məhz T.Salahovun
sözügedən əsərilə əmək mövzusu
müasir təsviri sənətə yol tapa bilmişdi. Rəssamın
doğma diyara həsr etdiyi bir neçə əsərinin
repreduksiyaları 2008-ci ildə buraxılan iki təqvimə
də daxil edilib. Söhbət “Köhnə Bakı”,
“Səhər ovu”, “Nardaran qarpızları”, eləcə də
Abşeron triptixi - “Atəşgah”, “Xəzər bu gün”
və “Qız qalası” əsərlərindən gedir.
T.Salahovun son illərə aid işlərinə gəlincə,
sənətkarın yaradıcılığında ayrıca
bir dövr təşkil edən bu əsərlər onun
portretlər qalereyasını daha da zənginləşdirib.
Artıq bir
neçə ildir ki, Tahir Salahov bizim akademiyada bakalavrlar və
magistrlər buraxılışı üzrə dövlət
imtahan komissiyasına sədrlik edir. Ulu öndər Heydər
Əliyevin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi
üzrə Dövlət Komissiyasının, Heydər
Əliyev Mükafatı Komissiyasının üzvüdür.
Azərbaycan Ensiklopediyasının redaksiya heyətinə
də daxildir. Moskvada isə Rusiya Federal Məclisi Federasiya
Şurasının sədri yanında Mədəniyyət
Şurasının üzvü seçilib. Bakıda
yaşadığı dövrdə isə Azərbaycan
Rəssamlar İttifaqının sədri, respublika Ali Sovetinin
deputatı, 1973-cü ildə SSRİ Rəssamlar
İttifaqının birinci katibi seçilib. T.Salahov
eləcə də YUNESKO-nun nəzdində
Millətlərarası Rəssamlar Federasiyasının
vitse-prezidenti, 1997-ci ildə Rusiya İncəsənət
Akademiyasının vitse-prezidenti seçilib. Elə buna
görə də, çox zaman onu “incəsənətin səlahiyyətli
səfiri” də adlandırırlar. T.Salahov hamının
sevib, dəyər verdiyi fırça ustası olmaqla yanaşı,
bu gün doğma Azərbaycanımızı dünyaya
özünəməxsus şəkildə tanıtmaqdadır.
Vətəninin zəhmətkeşindən
tutmuş, ziyalısına qədər əks etdirdiyi
tabloların səmimiliyi və gözəlliyi sayəsində
dünyanın hər bir guşəsində olan sənət
aşiqləri Azərbaycanı Tahir Salahovun
fırçasından çıxan əsərlərlə
tanıyır və sevirlər. Eləcə də bu xalq
onu sevir və dəyərləndirir...
Dünən
Akademiyamızda bu böyük, mütəfəkkir
rəssamın 80 illik yubileyi ilə bağlı tədbir
keçirdik. Onun rəhbərlik etdiyi Dövlət
İmtahan Komissiyasının yüksək
qiymətləndirdiyi diplom işlərinin sərgisinin də
açılış mərasimi oldu. Məqsədimiz bu idi
ki, tələbələrimiz bu istedadlı
sənətkarın yaradıcılığı ilə daha
yaxından tanış olsunlar.
Onun
yaradıcılığı əsl məktəbdir və
ondan öyrəniləsi çox şeylər var.
Xalq qəzeti.- 2008.- 2 dekabr.- S. 6.