Bərdənin
Üzeyiri
Çingiz Ağayev: "Muğam
Azərbaycana məxsusdur"
Çingiz Ağayev uzun müddətdir Bərdə
şəhər 1 saylı
musiqi məktəbinin
direktoru olub. Qarabağdan çıxmış
məşhur musiqiçilərin,
sənət adamlarının
yetişməsində onun
böyük xidmətləri
olub.
Ç.Ağayevin
ailəsini musiqiçilər ailəsi adlandırsaq, səhv
etmərik. Nəvəsi Pərvaz İbrahimli
"Musiqi-2005" telemüsabiqəsinin qalibləri sırasında
olub. P.İbrahimli bu gün də
xarici ölkələrdə
muğamlarımızı təbliğ
edir. 14 yaşında bu yeniyetmə prezident təqaüdünə
layiq görülüb.
Hazırda qızı
Xırda İbrahimova Bərdə rayon 2 saylı musiqi məktəbinin direktoru olmaqla atasının yolunu davam etdirir.
Ç.Ağayev ömrünün
bu ahıl dövründə də musiqi sənətindən ayrılmır. Onu el arasında "Bərdənin Üzeyiri"
adlandırırlar. Gözəl
tarzən və onlarca mahnı müəllifi Ç.Ağayev
muğamlarımızla bağlı
dedi: "Tədqiqatçılarımız
yazırlar ki, hələ lap qədimdən muğam Şərq poeziyasının
yol yoldaşı olub. Bu sənət Azərbaycan
musiqi mədəniyyətinin,
həmçinin bütün
Şərq xalqlarının,
o cümlədən türklərin, farsların,
ərəblərin və
hindlilərin musiqi mədəniyyətinin inkişafında
böyük rol oynayıb. Lakin mən bu sirli
xəzinəyə bir
bələdçi kimi
çəkinmədən, ürəklə
deyə bilərdim ki, muğamat ancaq və ancaq
Azərbaycana, azərbaycanlılara
məxsusdur. Ona görə ki, sirri açılmamış
bir xəzinə olan muğamat Quran musiqisidir. Məhz bu baxımdan
da keçmişdə
mədrəsələrdə Quranla yanaşı, muğamat da öyrədirdilər. Şəxsən
mən belə hesab edirəm ki, muğamlarımız da Allah-Təala
tərəfindən dünyamıza
nazil olmuşdur. Allahın biz insanlara göndərdiyi əvəzsiz sərvətdir.
Eyni zamanda belə bir qənaətə
gəlirəm ki, Quranı Allah-Təala Ərəbistana nazil etsə də, ancaq onu oxuyacaq şəxsləri
yüksək səs tembrinə görə Azərbaycan xalqına verib".
Ç.Ağayev
önəmli bir faktı da söylədi: "Dahi
bəstəkar Üzeyir bəyə qədər bir çox
xalqlar iddia edirlər ki, muğam ancaq farslara aiddir. Lakin dünyaşöhrətli bəstəkar
Üzeyir bəyin 1925
- 1945-ci illər arası
20 illik müddətdə
"Azərbaycan musiqisinin
əsasları" adlı
elmi kitabını yığıb nəşr
etdirdikdən sonra o isbat etdi
ki, muğam heç kimin deyil, muğam Azərbaycanındır. Elmi-nəzəri yollarla yeni səs düzümləri
və tetraxotları (dörd səslilər), eləcə də tetraxotların bir çox birləşmələrini
kəşf etməklə
sübut etdi ki, muğamat ancaq əruz vəznində olduğu üçün Azərbaycana
məxsusdur. Muğam musiqimiz o qədər zəngindir ki, böyük Üzeyir bəy də bir daha
muğam yaratdı və onu əbədi
yaşatdı. Yaxın
Şərqin və böyük dünyamızın
şah əsərlərindən
sayılan "Leyli və Məcnun", "Koroğlu", "Əsli
və Kərəm",
"Arşın mal
alan" və digər operalarımız
muğama istinad olunaraq yazılıb. Məhz bu baxımdan
da demək olar ki, böyük
Üzeyirin operalarının
"muğam operası"
adlandırılması təsadüfi
deyil. Ancaq təəssüflə qeyd
edim ki, muğamlarımız qədimdə
çox zəngin olmasına baxmayaraq, əsrlər boyu bir çox hissələri itib-batmış, yaddaşlardan
silinmişdir. Vaxtilə
40 hissəyə malik olan "Şur dəsgahı"mız hazırda 16 hissədən
ibarətdir. 36 hissədən
ibarət "Çahargah
dəsgahı"nın
isə hazırda 12 hissəsi oxunur. Bu fikirləri həmçinin digər dəsgahlarımız haqqında
da söyləmək olar. Hazırda Azərbaycanımızın 7 əsas
muğamı və əsas muğamlardan törənən 12-dən
çox digər muğamları var. Bunların hamısı tədris edilir.
Muğamlarımızın
indiki dövrdə dünya səviyyəsində
tanıdılmasında xalqımızın birinci
xanımı Mehriban Əliyevanın zəhməti
əvəzsizdir. Onun təşəbbüsü ilə həyata keçirilən "Muğam
televiziya müsabiqəsi"
muğamlarımıza yeni
həyat bəxş etməklə yanaşı,
nə qədər istedadlı uşaqlarımızın
aşkara çıxarılmasında,
onların tanıdılmasında,
istedadlarını nümayiş
etdirmələrində də
ölçüyəgəlməz əhəmiyyətə
malikdir. Həmin müsabiqənin qaliblərinin
muğamlarımızın ustad ifaçıları və biliciləri ilə rayonumuzda görüşlərinin keçirilməsi,
konsertlərinin təşkili
bu sahəyə marağın artırılmasında
çox böyük rol oynadı".
Ç.Ağayev
həmçinin vurğuladı ki, Bərdədə ilk musiqi
məktəbi 1961-ci ildə açılıb: "Fortepiano,
tar, kamança, qarmon şöbələri fəaliyyət
göstərib. İlk müəllimi də mən olmuşam. Ötən müddət ərzində isə ilk məktəbin 40-dan çox buraxılışı
olub. Yüzlərcə
şagird sirli-sehrli musiqi dünyamıza bələd olduqdan sonra məzun adını daşıyıb.
Hazırda isə rayonumuzda 6 musiqi məktəbi fəaliyyət
göstərir. Bu məktəblərdə hər
il 2000-ə yaxın şagird musiqi təhsili alır. Onlarla 900-ə yaxın mütəxəssis məşğuldur.
Bu illərdə bir çox nailiyyətlərimiz olub. Xalq çalğı alətləri üzrə
keçirilən ümumrespublika
müsabiqəsində şəhid
F.Quliyev adına 2 saylı musiqi məktəbinin şagirdi
Rövşən Bayramov
1-ci yeri tutdu. Digər 5 yerdən isə yenə 2 yerə həmin məktəbin şagirdləri
layiq görülüblər.
"Muğam-2005"
müsabiqəsinin laureatı isə Pərvaz İbrahimli
olaraq prezident təqaüdünə layiq görülüb. Musiqi dünyamıza, muğamlarımıza verilən
hər bir qiymət bütün musiqiçilər kimi, məni də sevindirir. Muğam söz sənətinin yaşamasında, sevilərək
nəsildən-nəslə
çatdırılmasında Bərdəmizdə də
zəhməti, əməyi
olanlar çoxdur. Rayonumuzun qayğıkeş,
qədirbilən insanlarının
təşübbüsü ilə şəhərimizin
mərkəzi Nizami küçəsində Muğam
evi inşa edilib. Artıq bu gözəl sarayda son tamamlama
işləri görülür.
Hər bir muğamsevərlər kimi,
mənim də qəlb evim, könül mülküm saydığım bu musiqi ocağında tezliklə balalarımız
musiqi təhsili alacaq".
Həftə içi.- 2008.- 19
dekabr.- S. 6.