Behbudqızı S.

 

Müslüm Maqomayevsiz 40 gün

 

O, haqqında keçmiş zamanda danışılmağa layiq deyil

 

"Həmişə can atdığım zirvə mənim üçün əlçatmaz olaraq qalırdı. Anladım ki, heç vaxt Tito Qobbi kimi oxumayacağam. Buna görə operadan vaxtında uzaqlaşdım.

Özünüz fikirləşin, artist opera səhnəsində maksimum 20 dəqiqə olur. Bu isə mənə azlıq edirdi. Üstəlik, fantaziyanı qədər işə salırsansa-sal, repertuar, mizanlar eyni dövriyyə ilə təkrarlanır. Mən isə xaraktercə improvizədən gen-bol istifadə edən insanam. Operada axı belə davranış yolverilməzdir".

Müslüm Maqomayev sənət yolunu müşayiət edən fenomenal istedadı və ölçüyəgəlməz dinləyici məhəbbətinə münasibətini isə belə şərh edirdi: "Əsas odur ki bu, həqiqətən məhz belə olub. Buna görə "Eto bılo, bılo..." adlı teleproqramda iştirakdan imtina etdim. Heç xoşum gəlmirdi bu verilişdən. Nədənsə, Amerikada Frenk Sinatra (ABŞ mətbuatı Müslüm Maqomayevi Azərbaycanın Frenk Sinatrası adlandırmışdı - S.B.) haqqında danışanda onu keçmiş zamana aid etmirlər, televiziya verilişlərini belə adlandırmırlar. Hələ indi Moskva televiziyalarından biri təzə proqram təqdim edir - 20 il öncə populyar olmuş sənətkarları efirə çıxarıb vurğulayırlar ki, onların sənəti vaxtsa maraq doğurub, amma indi bu ötüb-keçib. Adam belə verilişlərə heç baxmaq istəmir. Əgər həmin müğənnilər yaxşı formadadırlarsa, fəaliyyətlərini davam etdirmələrinin eybi var?".

Məşhur teatr rejissorlarından birinin "sonuncu Orfey" adlandırdığı Müslüm Maqomayevin vəfatından 40 gün ötür. Yuxarıdakı fikirlər dahi baritonun son müsahibəsindəndir. Dünən Azərbaycanın musiqi ictimaiyyəti Müslümsevərlər sənətkarın dəfn olunduğu Fəxri xiyabanda onun məzarını ziyarət etdilər. Son mənzilə özünün bəstələdiyi həmişəki möhtəşəm ifası ilə təqdim etdiyi "Azərbaycan" əsərinin lent yazısının sədaları, vida mərasiminə gələn bakılıların "can" kəlmələri, göz yaşları, gül-çiçək dəstələri alqışları altında yola salınan Müslüm Maqomayev böyük səhnəyə yenə özünün bəstələdiyi "Proşay, Baku" ("Əlvida, Bakı") mahnısı ilə vida etmişdi. Duyğusal yaradıcı insanlardakı fəhmin bu dərəcədə qabarıq üzə çıxmasına təəccüblənməyə dəyməz. Dekabrın 7- baba Müslüm Maqomayevin adını daşıyan Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında ölməz sənətkar nəvə Müslüm Maqomayevin xatirəsinə həsr edilmiş konsert keçiriləcək. Konsertdə M.Maqomayevin ömür-gün yoldaşı Tamara Sinyavskaya da iştirak edəcək.

Əfsanəvi "Qaya" kvartetinin solistlərindən biri Rauf Babayev Müslüm Maqomayevlə bağlı xatirələrini "Həftə içi"nə danışdı: "Necə xatırlaya bilərəm Müslüm Maqomayevi? Əlbəttə ki, ən parlaq təəssüratlarla. Onun fövqəladə istedada, səhnə adamı üçün zəruri olan bütün keyfiyyətlərə tam dolğunluğu ilə malik olması öz yerində, bu, danılmaz faktdır. Vəfatından bəri keçən müddət ərzində Rusiya telekanallarının, mədəni ictimaiyyətinin demək olar ki, hər gün onun yaradıcılığına, şəxsiyyətinə yer ayırması çox şeydən xəbər verir. Müslümə olan ümumxalq məhəbbəti ikiqat idi. Çünki o, həm gözəl sənətkar, həm gözəl şəxsiyyət idi. Biz, "Qaya" kvartetinin üzvləri həmişə özümüzü xoşbəxt hesab etmişik ki, yaradıcılığımızın müəyyən bir hissəsi Müslüm Maqomayevlə bağlı olub. Dörd ay müddətində Uzaq Şərqdə, Belarusda Pribaltikada qastrol səfərində olmuşuq. O bizdən 4-5 yaş kiçik idi. Amma bu qastrollar zamanı onu təxminən bek-vokal olaraq müşayiət etməyimiz, Bakıdakı evində gördüyümüz ünsiyyət mədəniyyəti bizə böyük zövq verirdi. Müslüm Maqomayev sənətdə qüdrətli, müxtəlif operaların bütün partiyalarını dəqiqliklə ifa edən usta vokalist, parlaq bariton olduğu kimi, adi həyatda da hər kəsdə rəğbət hissi oyadan insan idi.

Üç-dörd ay davam edən qastrollar ərzində o, hər konsertin proqramını yeni əsərlər əsasında tərtib edirdi. Konsertin birinci hissəsi ariya romanslardan, ikinci hissəsi isə bizimlə birlikdə ifa etdiyi estrada mahnılarından ibarət olurdu. Müslüm çalışırdı tamaşaçıların, dinləyicilərin ona olan coşqun sevgisindən sui-istifadə etməsin, onları aldatmasın. Son dərəcə məsuliyyətli idi. Həmişə deyirdi ki, səhnəyə çıxıb görsəm ki zalda bir yer boş qalıb, həmin gün ifaçılıq fəaliyyətimə "əlvida" deyərəm. Müslüm Maqomayevlə 1967-ci ildə Kanadada, 1972-ci ildə Kubada da qastrol səfərində olmuşuq. Hər dəfə müşahidə etmişik ki, Müslüm, sadəcə, böyük istedad sahibi deyil, böyük ürəyə, geniş dünyagörüşünə, çoxcəhətli bacarığa malik insandır. Onun bəstəkarlığı da mükəmməl idi, rəssamlığı, heykəltəraşlığı da özgün idi. İtalyan mahnılarını ancaq italyanlar onun kimi qulağayatımlı tərzdə ifa edə bilirlər.

Azərbaycan mədəniyyətini dünya miqyasında ən layiqli şəkildə tanıdan bir Müslüm Maqomayev idi, bir də Rəşid Behbudov. Belə şəxsiyyətlər yüz ildə bir dəfə dünyaya gəlirlər..."

Özünün dəfələrlə vurğuladığı kimi, Müslüm Maqomayev əsl azərbaycanlıdır - Tanrının ona bəxş etdiyi maddi və mənəvi nemətləri əvəz gözləməyi ağlına belə gətirmədən xərcləyən, şəxsi dostluq və yaradıcı əməkdaşlıq münasibətlərində yalnız yüksək dəyərlərə dayaqlanan, prinsiplərindən dönməyən insan oğlu.
   

Həftə içi.- 2008.- 5 dekabr.- S. 8.