Bakı şəhərində Neft muzeyinin yaradılması haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
Azərbaycan nefti Azərbaycan
xalqının milli sərvətidir. 1994-cü ildə
xalqımızın ümummilli
lideri Heydər Əliyevin neft strategiyasının gerçəkləşməsini
təmin edən "Əsrin müqaviləsi"nin imzalandığı 20
sentyabr günü Azərbaycan Respublikasında
hər il "Neftçilər günü"
peşə bayramı
kimi qeyd olunur. Həmin müqavilə xalqımızın
ilk dəfə olaraq öz maddi sərvətlərinin,
o cümlədən neftin sahibi kimi
çıxış etməsinin
təntənəsinə çevrilmişdir.
Ölkəmizin neft sənayesi tarixində yeni bir dövr
açılmış, iqtisadiyyatımızın
dinamik inkişafının
təməli qoyulmuş və müstəqilliyimizin iqtisadi
bünövrəsinin möhkəmləndirilməsi
üçün əsaslı
zəmin yaranmışdır.
Artıq reallıq olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri
və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri dünyanın diqqətini
uzun əsrlərdən
bəri "qara qızıl" məskəni
kimi tanınan Azərbaycana yenidən cəlb etmişdir.
Zəngin neft və qaz yataqlarının
mövcudluğu Azərbaycana
tarixən Odlar yurdu şöhrəti qazandırmışdır. Öz-özünə yanan təbii əbədi odlar - neft və
qaz mənbələri
qədim dövrlərdən
bəri burada möcüzə şəklində
qəbul olunmuş, insanların inanc və etiqadlarına güclü təsir göstərmişdir. Böyük İpək
yolu boyunca mal dövriyyəsində Azərbaycanın çox
yüksək keyfiyyətə
malik ağ nefti və qara
nefti xüsusi yer tutmuşdur.
1847-ci ildə Bakıda,
"Bibiheybət" yatağında
qazılmış quyudan
neftin fontan vurması dünya tarixinə neftin sənaye üsulu ilə çıxarılmasının
başlanğıcı
kimi yazılmışdır.
Neftin boru kəməri ilə nəqli də ilk dəfə
Azərbaycanda, 1878-ci ildə
Qara şəhər və Balaxanı mədənləri arasında
çəkilən boru
xətti vasitəsilə
gerçəkləşdirilmişdir.
1883-cü ildə Bakı-Batumi dəmir yolunun tikilib istifadəyə verilməsi,
1907-ci ildən Bakı-Batumi magistral neft kəmərinin daimi istismara buraxılması Bakı neftinin dünya bazarlarına çıxarılmasında
mühüm rol oynamışdır. XIX əsrin
sonunda dünyadakı
neft hasilatının yarısı Azərbaycanın
payına düşmüş,
ölkəmiz dünyada
neftin çıxarılması
üzrə birinci yerə sahib olmuşdur.
Neft sənayesinin misilsiz yüksəlişi
nəticəsində Bakıya
xarici kapital axını güclənmiş
və iri neft sənayeçilərindən
ibarət yerli sahibkarlar sinfi meydana gəlmişdir. Neft amili ölkəmizdə
maarifçilik hərəkatının,
demokratik mətbuatın
və dünyəvi teatrın püxtələşməsinə,
bütövlükdə mədəni
həyatın canlanmasına
güclü təkan vermişdir. Avropa ilə Şərq memarlığının ahəngdar
vəhdətini özündə
əks etdirməklə
Bakının yaraşıqlı
binalardan ibarət yeni unikal görkəmini
formalaşdıran memarlıq
inciləri o illərdə yaradılmışdır.
XX əsrdə elmi-texniki nailiyyətlərin
əsasında dayanan neft Azərbaycana müxtəlif sahələrdə
zirvələr fəth
etmək imkanı vermişdir. Ölkəmizdə
bu dövrdə neft hasilatında qazanılmış təcrübə
və Xəzər dənizində neftçıxarma
sahəsindəki uğurlar
dünyada yüksək
qiymətləndirilir.
Həmin müddət
ərzində Azərbaycan
neft sənayesi texniki baxımdan istehsal proseslərinin yeniləşdirilməsinin davamlı
olaraq hər bir mərhələsini keçmişdir. Vaxtilə
ən müxtəlif qazma üsulları və yeniliklər ölkəmizdə sınaqdan
keçirildikdən sonra
neft sənayesində tətbiq olunmuşdur. Dünyada bu gün neft hasilatı
sahəsindəki işlərin
bir çoxu öz başlanğıcını
məhz Azərbaycandan
götürmüşdür.
Bakı neftçiləri
1922-ci ildə dünyada
ilk dəfə buxtanı qurutmaqla dəniz neft yatağının istismarına
nail olmuşlar. 1941-ci
ildə Azərbaycanda
neft hasilatı ən yuxarı həddə çatmışdır.
Bakı İkinci Dünya müharibəsi illərində
Sovet İttifaqında
hasil edilən neftin 75 faizini, aviasiya benzininin 90 faizini ödəmiş və faşizmin məğlubiyyətə uğradılmasında
həlledici rol oynamışdır. 1949-cu ildə
Bakıda, Neft daşlarında yenə dünya təcrübəsində
ilk dəfə açıq dənizdə
neft hasilatına başlanmışdır. Neft
texnologiyaları və
dənizdə neft çıxarılması üçün
yaradılmış əfsanəvi
Neft daşları şəhəri Azərbaycanın
neft mütəxəssislərini
ən qabaqcıl mövqelərə çıxarmışdır.
Keçmiş Sovetlər İttifaqında
yeni yaranan neft rayonlarına "İkinci Bakı",
"Üçüncü Bakı" adlarının
verilməsi Azərbaycan
nefti və neftçilərinin şöhrətindən
xəbər verir.
Ötən əsrin
70-ci illərində respublikamızda
həyata keçirilən
məqsədyönlü tədbirlər
nəticəsində neft
sənayesi xeyli möhkəmlənmiş və
onun geniş infrastrukturu yaradılmışdır.
Dəniz
yataqlarının işlənilməsi
üçün yeni qurğu və avadanlıqlar gətirilmiş,
Bakı dərin özüllər zavodu tikilmişdir. Ölkəmizdə
neftçıxarmanın, neft
emalının və neft kimyası sənayesinin hərtərəfli
inkişafı neftlə
bağlı müxtəlif
elm sahələrinin tərəqqisinə
yol açmışdır.
Bakı şəhərini neft elminin bütün yeni istiqamətləri üzrə Azərbaycanın
hüdudlarından uzaqlarda
neft akademiyası kimi tanıdan görkəmli alim və mütəxəssislər
formalaşmışdır. 1994-cü ildən etibarən Beynəlxalq "Xəzər
neft, qaz, neftayırma və neft kimyası" sərgi və konfranslarının ənənəvi olaraq Bakıda keçirilməsi
Azərbaycan neft elminə verilən qiymətin təzahürüdür.
Respublikamızın iqtisadiyyatının inkişafında əsas amil olmuş neft sənayesinin yüz altmış ildən bəri keçdiyi şərəfli
yolun və qazanılmış nailiyyətlərin
nümayiş etdirilməsi,
Azərbaycan neftinin bu böyük tarixinin xalqımızın
həyatının çox
əlamətdar hadisələrindən
biri kimi öyrənilməsi və
gənc nəslin Vətənin milli sərvətlərinə ehtiram
ruhunda tərbiyə olunması ölkəmizdə
Neft muzeyinin yaradılmasını xüsusilə
zəruri edir.
Azərbaycanda neft sənayesinin
təşəkkülünü, zəngin ənənələrini,
ölkəmizin müstəqilliyinin
möhkəmləndirilməsində və bu gün
davamlı artan potensialının əldə
olunmasında müstəsna
əhəmiyyətini, o
cümlədən bəşər
tarixinə verdiyi əvəzsiz töhfələri
nəzərə
alaraq, respublikamızın
neft salnaməsinin öyrənilməsini və
təbliğinin gücləndirilməsini
təmin etmək məqsədi ilə qərara alıram:
1. Azərbaycan Respublikasının
paytaxtı Bakı şəhərində Neft
muzeyi yaradılsın.
2. Azərbaycan Respublikasının
Dövlət Neft Şirkəti Neft muzeyinin yaradılması ilə bağlı təkliflərini bir ay müddətində Azərbaycan Respublikasının
Prezidentinə təqdim
etsin.
3. Azərbaycan Respublikasının
Nazirlər Kabineti bu sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll
etsin.
4. Bu sərəncam imzalandığı gündən
qüvvəyə minir.
İlham Əliyev,
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti
Bakı şəhəri,
4 fevral 2008-ci il
Azərbaycan.- 2008.- 5 fevral.- S. 1.