Məlikzadə S.

Əşrəf Heybətov Qürbətdə vətənlə bağlı hər bir duyğu şirindir

Əşrəf Heybətov müasir təsviri sənətimizin ən istedadlı nümayəndələrindən biridir.

O, uzun illər Rusiyada və Almaniyada yaşasa da əsərlərinin başlıca mövzusu Azərbaycanımızın gözəl guşələri, Abşeronun sağlamlıq mənbəyi olan qumlu sahilləri, bu torpağın əməksevər insanlarının mənəvi dünyası, tariximiz və türk mifologiyası ilə bağlıdır. Buna görə də müxtəlif ölkələrdə, BMT və NATO iqamətgahlarında sərgilənən əsərləri ona böyük uğur qazandırıb. Bu günlərdə həmyerlimiz Bakıya gəlmişdi. Zəng edib, onu redaksiyamıza dəvət etdik. Əşrəf bəy dəvətimizi məmnunluqla qarşıladı. İlk görüşümüzdə ona yaradıcılıq yolu ilə bağlı bir neçə sualla  müraciət etdik.

- Əşrəf bəy, siz təxminən 15 il Moskvada yaşamısınız, hazırda isə Almaniyada yaşayırsınız. Bu səbəbdən indi respublikamızda sizi əsasən sənət adamları tanıyırlar. Buna görə də istərdik ki, əvvəlcə, oxucularımıza özünüz haqqında məlumat verəsiniz.
- Bakıda doğulmuşam. İlk evimiz İçərişəhərdə olub. Bizim evin yerində hazırda Milli Ensiklopediyanın binası yerləşir. Orta məktəbi bitirib, Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinə daxil olmuşam. Amma rəssamlığa olan həvəsim universitet təhsilimi yarımçıq qoyub. İkinci kursdan çıxıb Tbilisi Rəssamlıq Akademiyasına qəbul olunmuşam.
1980-ci ildə Moskvada beynəlxalq olimpiada keçiriləcəkdi. Olimpiadaya hazırlıqla əlaqədar mən Moskvada Gənclərin Beynəlxalq Moda Mərkəzində bir əsər işlədim. Tapşırılan əsəri yüksək qiymətləndirdilər. Elə o vaxtdan Moskvada qalıb yaşadım və Rəssamlar İttifaqının üzvü oldum, emalatxana aldım.  Moskvada yaşadığım dövrdə vaxtaşırı sərgilərdə uğurlu çıxışlarıma görə 1991-ci ildə mənə Azərbaycanın Əməkdar rəssamı adını verdilər. İlk fərdi sərgim Moskvada 1981-ci ildə Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunda keçirilib. O zaman indiki Prezidentimiz İlham Əliyev həmin institutda dərs deyirdi. Mənim fərdi sərgim də onun köməkliyi ilə baş tutdu.
1995-ci ildə ailəmlə Almaniyaya köçmüşəm. Həyat yoldaşım iqtisadçı-alimdir. Biz Koble şəhərində yaşayırıq. Ora kurort şəhəridir. Bonna yaxındır. Təbii ki, həmin şəhərə gələndə bir rəssam kimi məni tanımırdılar. Sonra şəhər üçün divar üzərində 450 kvadratmetr olan tablo işlədim. Bu iş altı ay çəkdi. Yəqin bilirsiniz ki, Almaniya 16 torpağa bölünüb. Biz Rayland-Pfalz torpağında yaşayırıq. Divar üzərində işlədiyim əsərə də “Rayland-Pfalzın simfoniyası” adını vermişəm. O işimdən sonra həmin şəhərdə məni bir rəssam kimi tanımağa, necə deyərlər, monumentalist kimi qəbul etməyə başladılar. Almaniyada ilk fərdi sərgim 1993-cü ildə Kölndə - Türk Kültür Mərkəzində təşkil olunub.
Emalatxanam geniş və gözəldir. Oranı Azərbaycanın mədəniyyət mərkəzi də saymaq olar. Çünki emalatxananın divarlarında Azərbaycanla bağlı əsərlərlə yanaşı, ölkəmizə aid zəngin kolleksiya da yerləşdirilib. Azərbaycanın rəngli xəritəsi də emalatxanamı bəzəyir. Qonaqlarım olanda Azərbaycan  haqqında söhbətlər edir, onlara ölkəmizə dair kolleksiyamdan hədiyyələr, kitablar bağışlayıram.

- Orada azərbaycanlı sənət adamlarından kimlərlə görüşürsünüz?
- 2006-cı ildə mən Mədəniyyət Xadimlərinin Avropa Assosiasiyası adlı qurum təşkil etmişəm və indi həmin təşkilatın rəhbəriyəm. Həmin quruma 47 nəfər azərbaycanlı sənət adamı da daxildir. Opera müğənnisi İlham Ağaquliyev, bəstəkar Arif Mirzəyev, sənədli kino ustası Ramiz Əliyev, yazıçı-ssenarist Gülşən Kazımova və başqaları həmin tərkibdədirlər. 

- Əşrəf bəy, bilmək maraqlıdır, Almaniyada Azərbaycanı necə tanıyırlar?
- Daha çox rəsmi səviyyədə tanıyırlar. Ancaq alman cəmiyyəti bizi Fransa, İtaliya kimi tanımır.

- Bəs Azərbaycanın Almaniyadakı diasporunun üzvü kimi siz nə iş görürsünüz?
- Bizim əsas işimiz orada Azərbaycanı təbliğ etməkdir. Ölkəmizin tarixi, mədəniyyəti, iqtisadiyyatı barədə alman cəmiyyətinə bilgilər veririk. Bu məqsədlə müxtəlif səpkili görüşlər, sərgilər keçiririk. Son illər belə tədbirlərin sayı xeyli çoxalıb.
Qeyd edim ki, Bakıda keçirilən dünya azərbaycanlılarının hər iki konqresində iştirak etmişəm. İkinci konqresdə dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində olan Azərbaycan və Türkiyə diasporlarının birgə işləməsi barədə qərar qəbul edildi. Düşünürəm ki, bunun ümumi işə çox böyük faydası olacaq. Məsələn, tutaq ki, Almaniyada cəmi 300 min nəfərədək azərbaycanlı yaşayır. Onların da təxminən 50-60 min nəfərinin Vətən üçün ürəyiyanandır. Qalanları isə öz dolanışığı, gün-güzəranları üçün çalışırlar. Ancaq Almaniyada 3 milyondan çox türk yaşayır. Onlar müxtəlif dairələrdə təmsil olunurlar. Buna görə də ümumi mənafe naminə birgə fəaliyyət çox vacibdir.

- Bu günlərdə siz Azərbaycanın İstiqlal Muzeyinə 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı böyükhəcmli əsərinizi bağışladınız. Həmin əsər sənətçilərlə yanaşı, ictimaiyyət tərəfindən də yüksək dəyərləndirildi. Bu mövzuda başqa əsərləriniz də varmı?
- Bilirsiniz bu əsər necə yaranıb?  2001-ci ilin 11 sentyabrında Nyu-Yorkda böyük terror aktı həyata keçiriləndə minlərlə insan həlak oldu. Bu faciə dünyada böyük əks-səda doğurdu. Axı həlak olan günahsız insanlar idilər. Bu mənada həmin faciə bir insan kimi mənə də çox təsir etmişdi. Buna görə də həmin mövzuda 10 gün ərzində böyük panno işlədim. Beş il həmin əsər emalatxanamda qaldı. Üç il əvvəl ABŞ-ın Almaniyadakı baş konsulu həmin əsəri öz ölkəsinə göndərdi. Bir müddət sonra Nyu-York şəhərinin merindən mənə təşəkkür məktubu gəldi. Hazırda həmin panno Nyu-Yorkdakı faciə qurbanlarının şərəfinə açılmış muzeydə asılıb.
Bu işdən xəbərdar olan politoloq Vəfa Quluzadə bir dəfə söhbət zamanı mənə dedi ki, Əşrəf, sən azərbaycanlısan, niyə öz xalqının başına gətirilən faciələrlə bağlı əsərlər işləmirsən? Doğrusu, onun bu sözü mənə çox təsir etdi. Bu söhbətdən sonra İstiqlal Muzeyinə təqdim etdiyim əsəri işlədim. Əsər Almaniyadakı səfirimiz Pərviz Şahbazovun köməkliyi ilə Bakıya göndərildi...

- Əşrəf bəy, bayaq qeyd etdiniz ki, Almaniyada türklər çoxdur. Onlarla şəxsi əlaqələriniz varmı?
- Mənim yaradıcılığımda türk dünyası xüsusi yer tutur. Elə ictimai fəaliyyətimdə də türklərlə əlaqələrim az deyil. Mən türklərin mifoloji obrazları ilə bağlı xeyli əsər işləmişəm. Axırıncı sərgim də Berlindəki Böyük Türk Evində keçirilib. Sözün düzü, Almaniyada türklər mənə çox kömək ediblər. Sərgilərim olandan sonra “Avropa-Zaman” qəzetində “Türkiyəyə sevgilər” adlı yazı da dərc olunub. “Türkiyə” və “Millət” qəzetlərində də yaradıcılığım haqqında yazılar verilib.

- Bəs türk sənətçilərindən kimlərlə əlaqələriniz var?
- İstanbulda yaşayan rəssam İsmayıl Balabanla. O, çox milli rəssamdır, böyük şair Nazim Hikmətin dostu olub. Onunla birlikdə Bursada həbsxanada yatıb. İndi Səttar Bəhlulzadə kimi böyük fırça ustasıdır. O, mənim haqqımda məqalə də yazıb. İstanbula yolum düşəndə mütləq onunla görüşürük. Almaniyadan da tez-tez onunla telefon əlaqəsi saxlayıram. Arzum var ki, qarşıdakı illərdə Türkiyədə fərdi sərgimi açım. Ümid edirəm, bu işdə mənə kömək göstərənlər olacaq.

- Söhbətlərinizdən bildik ki, hər il Vətənə dönəndə Azərbaycanın bir çox rayonlarında və şəhərlərində olur, görməli yerlərinə gedirsiniz.  Bu gəlişinizdə də respublikamızı xeyli gəzmisiniz. Artıq geri dönməyə hazırlaşırsınız. Yəqin ki, qayıtdıqdan sonra doğma torpaqda gördükləriniz barədə yeni əsərlər üzərində işləyəcəksiniz.
- Elədir. Qayıtdıqdan sonra əvvəlcə Almaniyadakı səfirliyimizin yeni binası üçün Azərbaycan mənzərələri, tarixi abidələri və s. bağlı əsərlər üzərində işləyəcəyəm. Məlumat üçün deyim ki, Berlində ölkəmizin səfirliyi üçün gözəl və yaraşıqlı bir bina alınıb.

- Almaniyadan başqa, hansı ölkələrdə sərgiləriniz olub?
- 2006-cı ildə Nyu-Yorkda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının, sonra isə NATO-nun Brüsseldəki  iqamətgahında fərdi sərgilərim olub. Onu da qeyd edim ki, mən həmin qurumlarda əsərləri nümayiş etdirilən ilk azərbaycanlı rəssamam .

- Əşrəf bəy, Bakıdan haraya qayıdacaqsınız, Almaniyaya, yoxsa İordaniyaya?
- Almaniyaya qayıdacağam. Fevralın ortalarında İordaniyaya gedəcəyəm, orada mənim fərdi sərgim açılacaq.

-  Sizi ora kim dəvət edib?
- Ölkəmizin İordaniyadakı səfiri Elman Araslının təşəbbüsü ilə həmin ölkənin Mədəniyyət Nazirliyindən dəvət almışam. 

- Əşrəf bəy, siz rəssamsınız, müəllimlik də etmirsiniz. Almaniyada yalnız əsərlərinizi satmaqla dolanırsınız, yoxsa əlavə gəlir qaynağınız var?
- Hər şeydən əvvəl, Allahın köməkliyi ilə dolanıram. Bəzən əsərlərimi satıram, bəzən də hədiyyə edirəm. Orada da əsər satmaq asan deyil, çünki bazar doludur. Şükür Allaha ki, hələ ac qalmamışam. İndi də pis dolanmıram. Məni tanıyanlar bilir ki, pul hərisi deyiləm.

- Almaniyada yuxularınıza doğma şəhərdən kimlər və haralar girir?
- Əvvəlcə deyim ki, mən çox pis yatıram. Gün ərzində təxminən 3-4 saat. Gecələr bəzən sübhədək işləyirəm. İşləyəndə də xalq mahnılarımıza, müasir bəstəkar mahnılarına dönə-dönə qulaq asıram. Belə demək olarsa, zəngin musiqimiz mənim yaxın həmdəmimdir. Yuxularıma hərdən İçərişəhərdəki evimiz girir, bəzən də rəhmətə getmiş əzizlərim. Bayaq dediyim kimi, o evimizin yerində indi Milli Ensiklopediyanın binası var. Doğma ocaq qürbətdə olarkən həmişə adamı çəkir, xüsusilə də yaşa dolduqca...

- Əşrəf bəy, bağışlayın ki, sizi kövrəltdik.
- Nə olar, insan necədirsə, elə də görünməlidir... Sizə deyim ki, qürbətdə vətənlə bağlı hər bir xatirə, hər bir duyğu insana şirindir...

- Təşəkkür edirik, yenidən görüşmək ümidi ilə.

Zaman.- 2008.- 21-22 fevral.- S. 9.