Məhərrəmova T.

Söz verirlər, ancaq əl tutan yoxdur

Cəmiyyətin laqeydliyindən gileyli olan şair Qərib Aşkari

ilk kitabını torpağını satmaq bahasına nəşr etdirib

Yaşadığı mənzilə şəxsi təşəbbüsü ilə "Milli Yaradıcılıq Muzeyi" statusu verilib. Burada yaratdığı "Xocalı qalası" monumental əsəri Xocalı şəhidlərinin ruhuna ehtiramının ifadəsidir. O, həm də respublikamızın rayonlarında 75 mozaik panonun müəllifidir. Bu panolardan 14-ü "Heydər qala"larıdır.

Muzeyin yaradıcısı Qərib Aşkari redaksiyamızda qonaq olarkən bu xeyriyyəçilik işini daha da genişləndirmək fikrində olduğunu bildirdi.

- Valideynlərim 1946-cı ildə Cənubi Azərbaycandan deportasiya edilib. Atam Baloğlan Salman oğlu Seyid Cəfər Pişəvərinin rəhbəri olduğu İran Xalq Partiyasının fəallarından idi. O, bütün həyatını xalq işinə həsr etmişdi. Atam daşyonan sənəti ilə məşğul olurdu. O, 1948-ci ildən 1988-ci ilə qədər respublikanın şimal regionunda yüzlərlə yaşayış evi, dövlət idarəsi inşa edib. Atam sözlü-söhbətli, sinədəftər, zəhmətkeş, vətən həsrəti lə çırpınan bir fədai idi.

Atamgil Azərbaycana gələndən sonra mən doğulmuşam. Quba rayonunun 12 saylı meyvəçilik sovxozunda, indiki Zərdabi kəndində anadan olmuşam. Rayonumuzda yerləşən internat məktəbini bitirdikdən sonra 1967-ci ildə Pedaqoyi İnstitutun filologiya fakültəsinə qəbul olundum. İnstitutu bitirdikdən sonra təyinatla Xaçmaz rayonunun Alekseyevka kənd orta məktəbinə dil-ədəbiyyat müəllimi təyin olundum. Hal-hazırda da orada işləyirəm.

- Necə oldu ki, yaşadığınız mənzili muzeyə çevirmək qərarına gəldiniz?

- 1988-ci ildə xalqımızın başına gələn faciələr bir vətəndaş kimi mənə çox təsir etdi. Qarabağ torpağında yüzlərlə kitabxanalarımız, tarixi əbidələrimiz, muzeylərimiz tar-mar olduğu bir zamanda mənə elə gəldi ki, hər bir azərbaycanlı öz məmləkətində belə muzeylərə dəstək olan muzeyşünaslığı inkişaf etdirməlidir. Ona görə də Xocalı faciəsinin xatırlanması üçün bir muzeyin yaranmasının məsuliyyətini hiss etdim. Burada yaratdığım "Xocalı qalası" monumental əsərim Xocalı şəhidlərinin pak ruhuna ehtiramımın ifadəsidir. İllərlə qapılar döyərək nəhayət, Nazirlər Kabinetini və Mədəniyyət Nazirliyini inandırdım ki, bu, artıq muzeydir. 1992-ci ildə şəxsi təşəbbüsümlə həmin mənzilə Nazirlər Kabinetinin fərmanı ilə "Milli Yaradıcılıq Muzeyi" statusu verilib. O vaxtdan da fəaliyyətimizi davam etdiririk. Muzeyin yaranmasında əsas məqsəd Şimal regionunda xalqımıza bir növ təskinlik ocağı yaratmaq və hamını ora cəlb etmək idi. Muzeyə ətraf rayonların, kəndlərin məktəbliləri gəlir, müxtəlif mərasimlərdə iştirak edirlər. Şəhidlərin xatirəsinin muzeydə əbədiləşdirildiyini eşidən valideyinləri, qohum-əqrabaları da buranı ziyarətə gəlirlər. Muzeydə keçirilən mərasimlər qan yaddaşımızı bərpa etməyə xidmət edir. Biz öz işimizlə buna çalışırıq.

- "Milli Yaradıcılıq Muzeyi"inin əsas eksponatları nədən ibarətdir?

- Əski eksponatlar tarixi şəxsiyyətlərimizin mozaik panolarıdır. Babək, Cavanşir, Koroğlu kimi xalq qəhrəmanlarından tutmuş, Qarabağ torpağında şəhid olan cavanlarımızın portretlərini divarboyu əks etdirmişik. Bu panoların müəllifi də özüməm. Ən böyük işim Xocalı qalasını tamamlamaq və bu qala ətrafında bütün Xocalı şəhidlərinin mozaik panolarını yerləşdirməkdir. Muzeyi genişləndirib filiallarını ətraf rayonlarda da yaratmışıq. 90-cı il hadisələri zamanı mən beşillik müddətə müəllimlikdən imtina edib Azərbaycanın 12 rayonunda 75 mozaik pano hazırladım. O, abidələr indi də həmin rayonlarda qorunur. Bu abidələrdən 14-ü ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin şərəfinə inşa edilən "Heydər qala" kompleksidir. Bu, mənim içimdən gələn arzu idi. Əvvəl Azərbaycanın hər bir rayonunda bu abidəni qoymaq istəyirdim. Ancaq ömür imkan vermir, yaş keçir.

- Bəs məqsədinizi həyata keçirmək üçün bu qədər vəsaiti haradan tapırsınız? Kömək edən olurmu?

- Kimdir adama vəsait verən? Hamısını öz hesabıma həyata keçirirəm. Biri adama "dəli", biri "qanmaz" deyir. Düzdür, bu o qədər də bahalı vəsait deyil. Dağ daşlarını, çay daşlarını, sınıq çaşı qablarını axtarıb tapıram, butulka şüşələrini doğrayıram. Smaltanı, mozaika işlərində işlədilən rəng, süni daşlar və şüşələri isə Bədii Fonddan alıram. Sovet dövründə bizə "İnsan üzərində gəzdiyi torpağa layiq olmalıdır" sözlərini öyrədirdilər. Mən də öz yaradıcılığımda müəllimlərimin, valideynlərimin öyüd-nəsihətlərinə layiq olmağa çalışmışam. Ancaq buna nə qədər nail olduğumu deyə bilmərəm. Mənə elə gəlir ki, hələ heç nə etməmişəm. Böyük işlər hələ irəlidədir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi 2008-2010-cu illərin inkişaf perspektivlərini nəzərə alıb muzeyin turizm marşrutlarına daxil edilməsini planlaşdırıb. Muzeyin nəzdində zərgərlik sexi yaratmağı, xalçaçılığı inkişaf etdirməyi, mozaika ustaları yetişdirməyi nəzərdə tutmuşam. Vaxtilə muzeydə xalq yaradıcılığı məktəbi yaratmışdım. 100-ə yaxın şagirdin təhsil aldığı bu məktəb cəmi bir il fəaliyyət göstərdi. Orda şagirdlərə dulusçuluq, mozaika, xalçaçılıq, dəmirdöymə sənətin sirləri öyrədilirdi. Ancaq maliyyə problemi yarandığından məktəbi bağladım. Ondan sonra muzeyşünaslığı inkişaf etdirməyə başladım. Mən bu yolun yolçusuyam. Ancaq bu sahəni genişləndirmək üçün mənə söz versələr də, hələlik heç nə yoxdur. Kömək olmasa, böyük işlər görmək mümkün deyil. Hələ də yalvarıb-yaxarıram, söz verirlər, ancaq əl tutan yoxdur.

- Deyəsən, bir müddət muzeyşünaslıq işindən ayrılmışdınız. Bu, yorğunluğunuzla bağlı idi, yoxsa vəsait çatışmazlığı ilə?

- Ruhdan düşmüşdüm. Elə indi də ruhdan düşmüşəm. Amma içimdəki ikinci "mən" deyir ki, sən ruhdan düşməməlisən, hərəkət etməlisən.

- Siz həm də ədəbi yaradıcılıqla məşğul olursunuz. Poeziya sizin üçün nə deməkdir - hisslərinizin ifadə vasitəsi, yoxsa məşğuliyyət?

- Atamın Şimali Azərbaycanda keçirdiyi vətən həsrəti mənə güclü təsir etdi və ötən əsrin 60-cı illərindən ədəbi yaradıcılığa başladım. İlk mətbu əsərim olan "Ərani" şeiri 1967-ci ildə "Azərbaycan" dərgisində çap olunub. Dövri mətbuatda yüzlərlə şeirim, poemalarım, publisist yazılarım həyata vəsiqə alıb. Sonralar filologiya elmləri doktoru Teymur Əhmədovun səyi ilə adım "XX əsrin Azərbaycan yazıçıları" kitabına daxil edildi. "Heydərbabaya cavab" poemam isə universitet tələbələri üçün nəzərdə tutulan "Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı müntəxəbatı" dərsliyinə daxil edilib. Bu kitaba daxil olan əsərlər 1970-ci ildən 2006-cı ilə qədər olan dövrü əhatə edir. Hərdən mənə elə gəlir ki, poeziya nəhəng bir dəryadır. Şairlər dalğıc olub bu dəryanın dərinliklərinə baş vurur. Bu dərinliklərdən kimi daş çıxarır, kimi ləl... Poeziya kahkəşandır. Ucu-bucağı görünməyən mavi kəhkəşan. Bu mavi kahkəşanda yumruq boyda ulduzlar da var, iynə ucu boyda olanlar da... Poeziya dənizdir, dəryadır. Bu mavi nəhrlərin dərinliklərində yumruq boyda olan mirvarilər də var, iynə ucu boyda olanlar da...

Poeziya ucu-bucağı görünməyən dağ silsiləsidir. Uzaq olan, lap uzaqdan durna qatarını xatırladan bu silsilə dağların yumruq boyda görünəni də var, iynə ucu boyda olanı da.

Poeziya nağıla, rəvayətə, əfsanəyə bələnmiş həqiqətdir. Bu həqiqətin düzü də var, yalanı da...

Dünya hamıya bir pəncərədir. Hamımız o pəncərədən baxır və vaxtımız çatanda o pəncərənin qapayır və susuruq.

- "Gözlə məni körpüdə" sizin ilk kitabınızdır?

- Mənim həmyaşıdlarım olan Nüsrət Kəsəmənli, Səyyad Aran, Zəlimxan Yaqub, Nizami Xudiyevin ən azı 30 kitabı çıxıb. Mən isə indi kitab nəşr etdirirəm. Bu kitabı da öz vəsaitim hesabına - torpağımı sataraq çıxarmışam.

Kaspi.- 2008.-13 fevral.- S. 16.