Milli mədəniyyətimizin böyük
abidəsi
Bu günlərdə "Çaşıoğlu"
nəşriyyatında milli mədəniyyətimizin
böyük abidəsi olan "Füyuzat"
məcmuəsinin ikinci nəşri çap olunmuşdur.
Məcmuənin çap olunmüş nüsxələrini
tanınmış alim, ədəbiyyatımızın yorulmaz
tədqiqatçısı filologiya elmləri namizədi
Ofeliya Bayramlı toplayaraq, çapa
hazırlamışdır.Ofeliya Bayramlının yuxusuz
gecələri və böyük zəhməti sayəsində
ərsəyə gələn bu kitabda Ə.Hüseynzadənin
baş mühərrirliyi və Hacı Zeynalabdin
Tağıyevin maddi vəsaiti ilə 1906-1907-ci illərdə
nəşr olunan "Füyuzat" məcmuəsinin 32
sayı çağdaş latın əlifbasında yenidən
nəşr olunmuşdur. Kitabın redaktorları akademik Bəkir
Nəbiyev və filologiya elmləri doktoru Teymur Kərimlidir.
Bu məcmuə XX əsrin
əvvəllərində Azərbaycan və türk
xalqlarının siyasi, ədəbi fikrinin ən
möhtəşəm abidəsidir. "Füyuzat" bu
mövqeyini yeni əsr üçün də qoruyub
saxlamışdır.
Ofeliya Bayramlı kitaba ön söz və
giriş yazmışdır. Tərtibçi ön
sözdə "Füyuzat"ın yeni nəşrinin
zəruriliyini belə əsaslandırmışdır. Doğrudur,
uzun yasaqlardan sonra son illərdə Ə.Hüseynzadənin
irsi Azərbaycanda çap olunmuş və onun haqqında bir
çox dəyərli əsərlər
yazılmışdır. Lakin o da etiraf olunmalıdır ki, XX
əsrin əvvəllərində onun başçılıq
etdiyi ədəbi-siyasi hərəkatı öyrənmək
üçün görülən bu işlər hələ
azdır. Çünki həm vaxtilə sovet rejimi
dövründə Ə.Hüseynzadənin və
"Füyuzat"ın yasaqlığı ilə onun banisi
olduğu turançılıq, türkçülük,
azərbaycançılıq ideyaları haqqında
deyilmiş bəzi köhnə qənaətlərin
müəyyən izləri qalmaqdadır, həm də bu
böyük insanın adı ilə bağlı milli istiqlal,
milliözünüdərk, "türkləşmək,
islamlaşmaq, avropalaşmaq" məqamları bəzən
başqa ideoloqlara aid edilir. Bu kimi hallarla razılaşmaq olmaz.
Məhz bu səbəblər "Füyuzat"ı
yenidən nəşr etmək vəzifəsini
zhəruriləşdirir. Beləliklə, aydın olur ki,
tərtibçini də "Füyuzat"ın ərəb
əlifbasından latın əlifbasına transliterasiya edilib
çap olunmasına sövq edən əsas amil belə bir
ehtiyacdan yaranmışdır.
Æurnalın nüsxələrini
milli-mənəvi abidə kimi qorumaq, ömrünü uzatmaq
məqsədilə tranliterasiya və çap etmək kimi
nəcib, vacib işi öz öhdəsinə
götürən Ofeliya Bayramlı bu işin
öhdəsindən uğurla gəlməyi
bacarmışdır.
Müəllif bir il fəaliyyət
göstərən, cəmi 32 nömrədən ibarət olan
məcmuəni bir nəşrdə toplayaraq 492 səhifəlik
bir kitab kimi çap etdirməyi daha münasib və lazım
bilmişdir. Məqsədi XX əsrin
əvvəllərində Ə.Hüseynzadənin
"Füyuzat"la yaratdığı ədəbi, siyasi
hərəkatının bütöv panoramını
müasir nəsillərə çatırmaqdır.
Transliterasiyada mətnlərdə olduğu kimi,
rəsmlərdə də tərtibçi tərəfindən
ixtisar aparılmışdır. Çünki
"Füyuzat"da verilən şəkillər
məcmuənin məsləkini təbliğ edən
mətnlərlə vahid kompleks təşkil edir.
Ofeliya Bayramlı kitaba "Milli
mədəniyyətimizin böyük abidəsi" adlı
giriş yazmışdır. Burada tərtibçi
Ə.Hüseynzadənin baş redaktorluğu ilə çap
olunan "Füyuzat" məcmuəsində çap
olunmuş məqalələrin geniş və hərtərəfli
təhlilini verərək, Ə.Hüseynzadənin
"İttihada doğru tərəqqi" proqramının
sxemini tərtib etmişdir.
Ümid edirik ki, "Füyuzat"ın
transliterasiya nəşri, bu böyük mədəniyyət
abidəsinin əsil tarixi və müasir ideya
əhəmiyyətinin, onun bir çox başqa
məziyyətlərinin bəyənilib üzə
çıxarılmasına və layiqincə
işıqlandırılması işinə kömək
edəcəkdir.
Milli-mənəvi mədəniyyətimizin
böyük abidəsi olan "Füyuzat"ın yenidən
çap olunması təqdirəlayiqdir.
Yaradıcılığının məhsuldar
çağında dünyasını dəyişən
ədəbiyyatşünas alim Ofeliya Bayramlının
tərtib etdiyi bu kitab yalnız Azərbaycan xalqı
üçün deyil, bütün türk xalqları
üçün böyük bir töfhədir.
Səs.- 2008.- 7 fevral.- S. 12.