Qaliboğlu E.

Azərbaycan rəssamlarının yay sərgisi
Muzey Mərkəzində "Yay impressiyası" davam edir

Muzey Mərkəzində açılmış "İlin fəsilləri" silsiləsindən "Yay impressiyası" vizual sənət sərgisi özünəməxsus cəhətlərilə

diqqəti cəlb edir. Muzey Mərkəzinin Sərgi Qalereyası, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin incəsənət idarəsinin və Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının birgə dəstəyilə gerçəkləşən sərgi iyulun 18-dək davam edəcək. Sənətşünas Nailə Babayeva deyir ki, bu, artıq məşhur mövsümi sərgilər silsiləsindən növbəti vernisajdır. Bu silsilədən növbəti qış vernisajı ilin sonlarında baş tutacaq. Hazırkı ekspozisiyada 50-dən çox rəssamın 200-ə qədər işi sərgilənir ki, bunlar da boyakarlıq, qrafik lövhələr, heykəltəraşlıq və instalyasiya işləridir. Muzey Mərkəzinin Qalereyasında sərgilənən işlərə unikal bir tərtibat verilib. Hər bir mövsüm üçün rəssam və dizayner Əli Həsənov interyerin dekorlarını ərsəyə gətirmək üçün bir-birinə bənzəməyən sistemlər düşünür. 2008-ci ilin yay sərgisi də bu mənada maraqlı sürprizlərlə sənətsevərlərin diqqətini cəlb edir.

"İmpressionizm" fransız sözü olub, mənası "hissiyyatçılıq" deməkdir. Bu rəssamlıq cərəyanında əsas məqsəd sənətçinin gerçəkliyi duyduğu kimi ifadə etməsidir. İmpressionizmin dünyaca ünlü ismi isə Van Qoqdur. Azərbaycanda hələ sovet dövründə impressionizmin (daha doğrusu, impressionizmdən artıq olan) ən gözəl nümunələrini yaradan Səttar Bəhlulzadə olub. Səttar Bəhlulzadənin yaradıcılığında millilik son dərəcə güclüdür. Bu səbəbdən də onu konkret bir cərəyana şamil etmək mümkün deyil. Səttar dünyasında nağıllaşma çox güclüdür.
Amma təəssüf ki, bu sərgidə Səttar üslubunda olan əsərlərə çox rast gəlmədik. Məsələ burasındadır ki, böyük rəssam əslində impressionizmin təsirinə düşmürdü, belə demək mükündürsə, bu sənət cərəyanını öz təsirinə salırdı. "Kəpəzin göz yaşları"na bu mənada sadəcə, impressionizm nümunəsi demək mümkün deyil...

Gülarə Məcidovanın "Baharın oyanışı"nda (kətan, yağlı boya) güllər insan kimi təsvir olunub. Rənglərin təbii, çoxçalarlı olması diqqəti cəlb edir. Ümumiyyətlə, tamaşaçı impressionist əsərlərdə təbii olaraq dəqiq təsvirlərlə qarşılaşmır, burada sənət cərəyanının təbiətindən gələn rəmziliklər kifayət qədərdir. Elə əsərlər var ki, ən peşəkar sənətşünas belə ilk baxışda əsərin alt məzmunu barədə bir söz deyə bilməz; amma ümumi şəkildə bir neçə məna çalarını ifadə edə bilər. O deməkdir ki, bu əsərlərdə məna, məzmun çox hallarda gerçəkliyin dərki qaydasından fərqlənir, itirilir, mənasızlıq dünyanı anlama xətti, məhz intellektuallıq kimi təqdim olunur. Guya ki, pis mənada mücərrədliklə, mürəkkəbliklə dünyanı, təbiəti, həyatı, insanı anlamaq olurmuş. Amma əksinə, belə mücərrədliklər bəşərin duyumunu, fəhmini daha da korşaldır, onu mahiyyəti anlamaqdan tamamilə uzaq salır.

İlahə Zeynalovanın "Biz sizi saat 19.00 tamamda gözləyirik" əsəri mücərrədliyin məhsuludur. Sarı, boz-bulanıq nöqtələrin "sonsuzluğa" kimi təsviri ön planda diqqəti cəlb edir. Vüqar Muradovun "Firuzəyi yaylıq" əsərində sifətinin cizgiləri sezilməyən qadının obrazı təsvir olunub. Vüqarın "Kürən"i nisbətən Səttarvaridir, qızın saçları şəlaləyə bənzədilib.

Mehriban Əfəndinin "Qəlbin səslənən bağı"nda qəribə əhvalların ifadəsi var. Burada həndəsi obrazlar biçimində çoxlu milli çalarlar, təbiət rənglərinin uyarlığı, bolluğu, biri-birinə mənalı keçidi diqqəti cəlb edir. "Yay alovu"nda isə yuxuvarilik diqqəti cəlb edir. Nazim Məmmədovun "Lalələr"i gözəl alınıb. Gündüz Hunların Azərbaycan təbiətini ifadə edən əsərlərində rənglərin nisbətən aydın birliyi, ifadəsi var. Sərgidə Naira Rüstəmovanın ötən sərgilərdə bu zaldaca asılmış əsərlərinin bir neçəsinə rast gəlmək olur. Rəssam rəngləri mövzuya uyğun gözəl seçib, janra uyğun ifadə edib. Afət Axundzadənin "Sarı qızılgüllər"i zəngin təəssürat yaradıb və s.

"Yay İmpressiyası" sərgisinin çoxcəhətli konsepsiyasının məzmununu, anlamını Muzey Mərkəzinin direktoru L.Vəzirova belə izah edir: "Yay fəsli bizdə hansı təəssüratları oyadır və bu təəssüratların Yer üzünə, bütün kainata təsiri necədir? Sərginin iştirakçıları bu geniş fəlsəfi suala cavab tapa biləcəklər. İlin bu fəsli maraqlı bir "qonaqdır". Adətən ölkəmizdə yay fəsli uzun çəkir. Yay məzuniyyətlər dövrüdür, yay həm də çimərlik, bol-bol çiçək deməkdir... Həm də bu fəsil maraqlı əhval-ruhiyyədir: günəşli günlərin sayı artır, insan daha da fəallaşır və bir tərəfdən də ətalətə qapılır, dünya qayğılarından azad olmaq istəyir; bir sözlə, istirahət mövsümü başlayır. Gəlin razılaşaq ki, yay fəsli həm də məhəbbət çağıdır. Baharda məhəbbət zərif, kövrək olur, yayda isə daha parlaq, yetkin, ekspressiv və çox rəngarəngliyi ilə seçilir. Bu da azdır. Ona görə ki, yay fəsli, yadda qalan istirahətdir. Biz də tamaşaçılarımız üçün məhz belə istirahət düşünmüşük. Sərgidə rəngkarlıq işləri üstünlük təşkil edir. Nə qədər insan varsa, bir o qədər də zövq var. Yay mövsümü çox genişdir, rəngarəngdir. Sərginin əsas leytmotivini rənglərin coşğunluğu, təbiətin qaynar dövrünün qeyri-adi çalarları təşkil edir. Bütün bunlar bizim doğma Abşeronda var. Xüsusilə yayda Abşeron dünyanın ən gözəl guşələrindən birinə çevrilir. Bu qədim diyar bütün gözəlliyi ilə qarşımızda dayanır. Sərgidə nümayiş olunan əsərlərin müəllifləri sırf yay mənzərələrilə kifayətlənməyiblər. Əksər müəlliflər təklif olunmuş mövzuya öz yaradıcılıq təxəyyüllərindən yanaşmış, ilin-ayın bu dövrünü özünə xas olan bir istedadla təcəssüm etdirə bilmişlər. Kimsə təbiətə insanlara xas keyfiyyətlər bəxş edib, bir başqası isə çiçəklərdən və kəpənəklərdən qadın portretləri yaradıb. Kimisi də rəngləri muğama çevirib. Müəlliflərin çoxu əsərlərində koloritin bolluğuna üstünlük vermişlər.

Sərgidə iştirak edən rəssamların çoxluğu, əsərlərin isə onlardan da çox olması, mövzunun genişliyi imkan verir ki, "İlin fəsilləri" silsiləsindən keçirilən bu tədbir rəssamlarımızın fəaliyyət meydanına çevrilsin. Bütün bunlar incəsənət nəzəriyyəçilərinə analiz və düşünmək üçün geniş imkan verir, qaleristlər, rəssamlar və art-menecerlər isə rəssamlarımızdan gələn təklifləri bir daha nəzərdən keçirəcək və gələcək fəaliyyət proqramına çevirəcəklər

Xalq cəbhəsi.- 2008.- 3 iyul.- S. 14.