Məhərrəmova T.

Reallığı o qədər də sevmirəm

Vəfa Əliyeva, rəssam: "Rəssamın gözü ilə hər şey gözəl görünür"

Təbiət Tanrının ən böyük möcüzəsidir. Min bir rəngi, gözoxşayan mənzərələri ilə insanı valeh edən bu gözəllik sirli bir aləmdir. İnsan idrakı nə qədər inkşaf etsə də, bu misilsiz gözəlliyin sirrinii açmaqda acizdir. Təbiətin ecazkarlığına insan heyranlığı bəzən öz əksini kağız üzərində tapır. Beləliklə, misilsiz rəsm əsərləri yaranır. Lakin bu əsərlərə baxanda onun insan əli ilə yaradıldığını unudursan. Bəlkə ona görə ki, rəssamlar bu əsərləri təkcə əlləri ilə deyil, həm də ürəkləri ilə yaradırlar. Bu sənətə ürəklə bağlananların gəlməsi həmişə uğurlu olur. Gənc rəssam Vəfa Əliyeva da rəssamlığa ürəklə bağlananlardandır.

- Rəssamlığı özünüzə peşə seçməyiniz ailə ənənəsinin davamıdırmı?

- Ailəmizdə rəssam olmayıb. Bu həvəs təkcə məndə yaranıb. Atam rəssam olmağımı istəmirdi. O inanmırdı ki, işlərimi özüm çəkirəm. Deyirdi ki, müəllimin çəkir, sən də onları yığıb gətirirsən. Anam isə həmişə mənə dəstək olub. Lap uşaqlıqdan rəsm çəkməyi xoşlamışam. Çox vaxt əsəbi dəqiqələrimdə mənə ilham gəlir. Özümdən kompozisiyalar fikirləşirəm. Üç yaşımdan dərnəyə getmişəm. Tofiq İsmayılov adına Uşaq Yaradıcılıq Birliyində məşğul olmuşam. Orda oxuduğum vaxtlarda müxtəlif sərgilərdə iştirak edirdim. Bu sənətə olan məhəbbətim get-gedə daha da çoxalıb. Orta məktəbdə oxuyanda yaxşı şəkillər çəkdiyimə görə müəllimimiz məni həmişə sərgilərə aparırdı. Daha sonra Polşada, Fransada keçirilən sərgilərdə iştirak edərək laureat adını almışam.

Fransada Rembrantın natürmortlarına həsr olunan sərgi keçirilirdi. Mən də həmin sərgiyə əsər göndərdim. Çəkdiyim şəkil təşkilatçıların çox xoşuna gəldi və müsabiqədə yer tutdum. Eləcə də br-nin Bakıda keçirdiyi sərgidə əsərlərimi nümayiş etdirmişəm. Həmin sərgidə əsərimi aldılar. Bu sərgi İngiltərənin ənənəsinə uyğun keçirilirdi. Orta məktəbi bitirəndən sonra Qərb Universitetinin memarlıq fakültəsinə daxil oldum. Bizdə təsviri sənətlə məşğul olmasalar da, mən çəkirdim.

- Rəssamlıqda təhsilin nə qədər rolu var? Bəzən deyirlər ki, incəsənətin elə sahələri var ki, orda təhsil lazım deyil, yalnız Tanrı vergisi olan istedad əsasdır.

- Mənə elə gəlir ki, hər bir insan şəkil çəkə bilər. Düzdür, adamın öz içindən də gəlməlidir. Təhsilsə adama ona görə lazımdır ki, bacardıqlarını cəmləşdirə, qruplaşdıra biləsən. Mən çox şey bacarırdım, ancaq müəllimim olmasaydı, onları qruplaşdıra bilməzdim. Hər şey dağınıq olardı. Təhsil adamı bir nöqtəyə yönəldir.

- Siz rəssamlığı əsas sənətiniz kimi qəbul edirsiniz, yoxsa hobbi kimi?

- Hobbi demək olmaz. Düzdür, kənardan elə görünür, amma əslində belə deyil. Əgər hobbi kimi yanaşsaydım, nadir hallarda çəkərdim, bu qədər əsərlərim olmazdı. Elə bir gün olmayıb ki, çəkmək üçün nəyləsə maraqlanmayım. Mən əsərlərimi əsasən fantaziyam əsasında çəkirəm. İstəmirəm ki, oxşarlıq olsun, qeyri-adilik axtarıram. Daha doğrusu, öz stilimi tapmağa çalışıram. Heç vaxt öyrənmək həvəsindən əl çəkmirəm, daima müəllimlərimlə məsləhətləşirəm, nəsə öyrənməyə çalışıram.

- Hər hansı tanınmış rəssam sərgidə nümayiş etdirilən əsərinizi görəndən sonra deyibmi ki, sənətdə öz yolunuz var?

- Bu sözü bir çox tanınmış rəssamdan eşitmişəm. Mənə ən çox deyirlər ki, sən rəngləri hiss edirsən.

- Elə rəssamlar var ki, yaradıcılığında daha çox təbiət mənzərələri, bəzilərində silsilə qadın portretləri və s. yer tutur. Siz ən çox nə çəkirsiniz?

- Hal-hazırda qadın portretləri çəkməyə başlamışam. Bizim adamların çoxu reallığa meyillidir. Mən reallığı o qədər də sevmirəm, ancaq cəmiyyətə uyğunlaşmaqdan ötrü reallığı çəkməyə başlamışam. Daha çox abstraksiya, fantaziyaya meyil edirəm.

- Reallıqda sizi nə qorxudur ki?

- Özümdən asılı deyil, reallığı çəkməyi sevmirəm. Reallığı fotoaparatla da çəkmək olur. Mən istərdim ki, çəkdiyim əsərlərdə qeyri-adilik olsun. Reallığı çəkən çoxlu rəssamımız var. Ona görə də istəyirəm ki, işlərimdə yenilik olsun.

- Yeniliyi yaratmaq asandırmı?

- Çox çətindir. Məsələn, Salvador Dalinin işlərinə baxanda, o, hamıdan fərqlidir. Eləcə də Pikassonun əsərləri yeniliyi ilə fərqlənir. Rəssamlıqda əsas öz yolunu tapmaqdır.

- Bəzən deyirlər ki, abstraksiya çəkən rəssamların əsərlərini özlərindən başqa heç kəs başa düşmür.

- Mənə elə gəlir ki, bu fikir doğru deyil. Əgər insan bir az incəsənətə yaxındırsa, o, başa düşə bilər. İncəsənətdən uzaq adam üçün hər hansı əsərin başa düşülməsi çox çətindir. Bizim adamların çoxu ümumiyyətlə, abstraksiyanın nə olduğunu başa düşmür. Mən isə çalışıram ki, bunu əsərlərim vasitəsilə cəmiyyətə anladım. Ona görə də abstraktdan istifadə etməklə reallığı çəkməyə başlamışam.

- Sizin üçün rənglərin nə anlamı var?

- Hər bir rəngin öz fəlsəfəsi, öz mənası və sirri var. Hər bir rənglə söz demək mümkündür.

- Fərdi sərgi keçirmək fikriniz varmı?

- Bu barədə çoxdan düşünürəm, daha doğrusu, neçə illərdir ki, bu sərgiyə hazırlaşıram. Sadəcə, bir qədər maddi sıxıntılar var. Ona görə də bu arzuma çata bilməmişəm. Əsərlərim 50-dən çoxdur. Ona görə tələsirəm ki, böyüyürəm. Sərgidə uşaqlıq illərimin şəkillərini nümayiş etdirməyi sevmirəm. Düzdür, əvvəl fikirləşirdim ki, həmin şəkilləri də nümayiş etdirim, indi artıq bu fikirdən daşınmışam. Daha çox yaşıma uyğun şəkilləri nümayiş etdirmək fikrim var. Bu şəkillərə baxan kimi bilinir ki, bunlar uşaq fantaziyasının məhsulu deyil. Kiçik yaşlarımda çəkdiyim şəkillərin heç birində reallığa yer verməmişəm. İstəyirəm ki, çəkdiklərim get-gedə inkişaf etmiş şəkillər olsun.

- Bu gün ümumilikdə rəssamlıqla məşğul olan gənclərin dolanışıq vəziyyəti sizdə hansı təəssüratlar yaradıb?

- Bizdə rəssamlara qiymət verilmir. Çox istedadlı rəssamımız var ki, onlar xaricə gedib və özlərinə karyera qurublar. Sözün düzü, mən həmişə getmək istəmişəm, ancaq atam icazə verməyib. Burda nə qədər can atsam da, istədiyim pilləyə qalxa bilməmişəm. Məsələn, mən sərgilərdə çox iştirak etmişəm, ancaq həmişə də ədalətsizliyin şahidi olmuşam. Görmüşəm ki, tanışlıqla çox da yaxşı olmayan işlərə yer verilir, ancaq yaxşı işlərə yer verilmir. Məsələn, br-nin keçirdiyi sərgini buna misal göstərmək olar. Ümumiyyətlə, bizdə incəsənətə yüksək qiymət verilmir.

- Əsərlərinizi çəkəndə onları satmaq məqsədi güdürsünüzmü?

- Hərdən imkan olmayanda satmaq haqqında düşünürəm. Amma çox vaxt da fikirləşirəm ki, sərgimi başa çatdırandan sonra sataram. Köhnə Bakıya həsr olunan çoxlu şəkilim var. Xaricdən gələn dostlarıma onları bağışlayıram. Mən onlara sata bilmərəm. Onlar bu şəkilləri çox sevirlər, hətta sonradan sifariş də verirlər. Elə əsərlərim var ki, istəyiblər, satmamışam. "Don Kixot", "Skripkaçı qız" əsərlərimi və köhnə Bakıya həsr olunan bir-iki işimi satmışam.

- Sifariş üçün çəkilən hər hansı əsərin içinizdən gələn ilhamla çəkilən əsərdən nə fərqi var?

- Sifariş olunan bir əsəri çəkərkən o qədər içimə salmıram, ancaq içimdən gələn bir əsəri elə həvəslə çəkirəm ki, əsəblərim sakitləşir. Elə bil ki, həmin əsərdə özümü tapıram.

- Uşaqlıqdan bu sənətlə məşğulsunuz. Özünüz üçün nə cür kəşf etmisiniz, nədir rəssamlıq?

- Rəssamlıq - həyatı adi adamlardan fərqli görməkdir. Rəssamın gözü ilə hər şey gözəl görünür. Yəni rəssamlar hər şeydə bir gözəllik görürlər. Hətta adi zibilliyə də baxanda orda nəsə gözəl bir şey tapıram.

- Onda belə çıxır ki, rəssam gözü ilə baxanda həyatda heç bir eybəcərlik olmamalıdır. Bunun üçün hamının rəssam olmasımı lazımdır?

- Hər bir eybəcərliyin içərisində bir gözəllik var. Sadəcə, bu gözəlliyi görmək və qiymətləndirmək lazımdır.

- Bütün hissləri kətana köçürmək, rənglərlə vermək mümkündürmü?

- Təəssüf ki yox. Elə vaxt olur ki, adam istədiyini çəkə bilmir. Çox fikirləşirsən, ancaq özünü toplayıb çəkə bilmirsən. Ancaq elə əsərlər də var ki, "bu, sırf mənim düşündüyüm əsərdir" deyə fikirləşirsən. Onda özünü daha rahat hiss etmək olur.

Kaspi.- 2008.- 5-7 iyul.- S. 20.