“Nəsimi aktyorluq karyeramda
əsas rol oynayıb”
Rasim Balayev: "Kinomuzun durğunluq
illərində 30-a yaxın film itirdim"
Azərbaycan tamaşaçısı onu
"Nəsimi" filmi ilə tanıdı və sevdi. Sonralar da canlandırdığı bütün
obrazlarla bu sevgini yaşatdı. Tarixi
filmlərlə yanaşı, məişət filmlərinə
çəkilən və müsbət qəhrəman obrazları
yaradan xalq artisti Rasim Balayevlə həmsöhbət olduq.
Aktyor indiyə qədər çəkildiyi filmlərdən
və pərdəarxasında baş verən bəzi hadisələrdən
bizə söhbət açdı.- Rasim
müəllim, indiyə qədər saysız-hesabsız
obrazlar yaratmısınız. Bəs tamaşaçı
tərəfindən qəbul olunmayan rolunuz olubmu? - Əgər tamaşaçını qane etməyən
rollarım olsa da, çalışıram ki, öhdəmə
düşən işi layiqincə görüm. Ola bilsin ki, bu, bəzən məndə alınıb,
bəzən isə yox. Bəlkə
də bunun səbəbini ssenaridə, rejissor işində
və ya elə mənim oyun tərzimdə axtarmaq lazımdır.
Amma canlandırdığım filmlər
haqqında hələ mənfi fikir eşitməmişəm.
Onu da qeyd edim ki, baxmayaraq, yaddaqalan qəhrəman
obrazlar oynamışam, şəxsən mənim aktyorluq
taleyimi həll edən film "Nəsimi" olub. Bu film mənim üçün bir sınaq idi.
Oyunum uğurlu alınsaydı, aktyorluq karyeram
davam edəcəkdi. Xoşbəxtlikdən
tamaşaçılar bu filmi yaxşı qarşıladılar.
Hətta bu filmə başqa ölkələrdə
baxıb məni heç bir sınaq çəkilişi
olmadan rola təsdiq ediblər. - Ən
son çəkildiyiniz filmlərdən olan "Cavid
ömrü"nü tamaşaçılar demək olar
ki, qəbul etmədi. Hətta bu film verilişlərin
birində müzakirə olundu. Orada
tamaşaçılar belə bir fikir səsləndirdi
ki, Cavid rolunda Rasim Balayevi görmədik. Özünüz bunu necə qiymətləndirirsiniz?
- Filmdə üzərimə düşən işin öhdəsindən
gəlməyə çalışmışam. Amma tamaşaçıların da fikrinə
hörmətlə yanaşıram. Həm
də deməzdim ki, burada mənim rolu canlandırmağım
zəif alınıb. Sadəcə ola
bilsin ki, tamaşaçı o rolda məni görməyib.
Bundan əlavə, fimdə daha çox rejissor
və ssenari işi bəyənilmədi. Tamaşaçı tərəfindən söylənildi
ki, Cavidin həyatı ssenaridə tam açıqlanmayıb.
Bu isə rejissorla ssenari müəllifinə
aiddir. Yəqin onlar filmi belə görüblər.
Bir məqamı da qeyd edim ki, filmdə Cavidin
Sibirdə çəkdiyi əzabları da canlandırmaq
istəyərdim. Filmdə bu hissə
yox idi. Amma bu film Cavidin xatirəsinə
gözəl hədiyyədir. Eyni zamanda
gənclər üçün dərs rolunu da oynaya bilər.
-İndiyə qədər çəkildiyiniz
hansı filmi bəyənirsiniz? - Düzünü
desəm, öz çəkildiyim filmləri normal tamaşaçı
kimi izləyə bilmirəm. Çünki
çəkildiyim bütün filmləri izləyən
zaman çəkiliş vaxtı baş verən hadisələri,
söhbətləri xatırlayıram. Bir də baxıb görürəm ki, film qurtarıb.
- Bəs aktyorluq karyeranızda ən yadda qaldan rolunuz
hansı olub? - Əlbəttə ki, "Babək".
Bu filmin çəkilişləri zamanı
başıma qəribə bir əhvalat da gəlib.
Naxçıvanda filmin son kadrlarını
çəkirdik. Paltarımı dəyişmək
üçün böyük bir qayanın arxasına
keçdim. Oradan çıxandan sonra
ətrafımda heç kimi görə bilmədim.
Bütün yaradıcı heyət
çıxıb getmişdi. Çəkiliş
apardığımız məkan isə avtomobil dayanacağından
xeyli uzaq idi. Hava da artıq qaralmağa
başlamışdı. Həmin anda
çox əsəbiləşdim. Xeyli
müddətdən sonra yoldaşlarım mənim yanlarında
olmadığımı görüb geri qayıdıblar.
Sonralar bu hadisəni xatırlayıb onları
tənbeh edirdim. Əslində həyat
özü də belədir. İnsan lazımlı
olanda onun ətrafına çox adamlar yığılır,
sonra isə həmin insanlar gözə dəymir. -
Rasim müəllim, sizcə aktyor çəkildiyi filmə
və yaxud da tamaşaya öz naxışını necə
vurmalıdır? Burada daha çox istedad
vacibdir, yoxsa, şans? - Mən həmişə ssenaridən
çıxış edərək rejissor yozumuna xidmət
etmişəm və aktyor bacarığımla rolları
canlandırmışam. Tamaşadan, teatrdan
fərqli olaraq kinoda aktyorun sərbəstliyi məhdudlaşdırılır.
Teatrda oynadığın rollara öz naxışlarını
vura bilirsən. Özüm bir neçə
dəfə teatr səhnəsində yer almışam
və bunların canlı şahidi olmuşam. Kinoda isə belə deyil. Hər
səhnəni bir neçə dubla çəkirlər
və sonda ən yaxşısını seçərək
filmə daxil edirlər. Filmdə son
sözü həmişə rejissor deyir. Ümumiyyətlə, filmdə yüksək peşəkarlıq
olmasa, tamaşaçını ələ almaq mümkün
deyil. Ona görə də istedad vacibdir,
amma hardasa şansın da olmalıdır. Bizdə bəsit və zövqsüz filmlər o
qədərdir ki, bununla heç nə əldə edə
bilmirik. Bu, o deməkdir ki, istedadlı
insanlar azdır. Etiraf edək ki,
çox vaxt tamaşaçıları əcnəbi filmləri
seyr etməkdə qınayırıq. Daha
fikirləşmirik ki, biz nə çəkib ortaya
çıxara bilmişik ki, tamaşaçı da baxsın.
Məsələn, son dövrlərdə
çəkilən "Məhəllə" filmini
heç bəyənmirəm. Tamaşaçını belə
əttökən yumorla ələ almaq olmaz. Bu işlə ciddi məşğul olmaq lazımdır.
- Amma tamaşaçıların əksəriyyəti
belə filmləri sevə-sevə izləyir. -
Çünki tamaşaçının zövqünü
korlayıblar. Xüsüsən də cavanlar
belə filmləri izləyir və düşünür
ki, əsl sənət budur. Lakin onlar
əsl sənəti görsələr, yaxşını
pisdən seçərlər. - Sözün yaxşı
mənasında sizi heyrətləndirən və yaratdığı
obrazlara görə məhəbbətinizi qazanan aktyorlar
olub? - Bu gün özünü sənətin zirvəsində
görən, təkəbbürlü, lövğa insanlardan
qat-qat istedadlı aktyorları izləmişəm
və onların oyun tərzi məni həmişə heyrətləndirib.
Məsələn, Ələsgər Ələkbərov,
Şahmar Ələkbərov, Həsən Turabov, Səməndər
Rzayev, indikilərdən isə Fuad Poladovun adını
çəkə bilərəm. Dünya
səviyyəsində də bəyəndiyim bir neçə
aktyor var. Amma özüm üçün ideal saydığım
aktyor olmayıb. - Sonuncu dəfə hansı filmi
izləmisiniz? - Əsasən, rus filmlərini
izləyirəm. Ölkəmizdə
təşkil olunan festivallarda da yaxşı filmlər
nümayiş olunur. Onlara da maraqla baxıram.
- Bəs kommersiya filminə çəkilmisiniz? - Bir-iki
dəfə olub. Əgər bunun kommersiya
tərəfini götürsək, məlumdur ki, aktyorlar
maddiyyatla əlaqədar olaraq belə filmlərə
çəkilir. Əvvəllər ssenari
bizə təklif olunanda baxırdıq, əgər o rolda
özümüzü görmürdüksə,
çəkilmirdik. İndi isə
təəssüf ki, bunun fərqinə varılmır, kimə
hansı obraz verilirsə, ona da çəkilir. Digər tərəfdən, aktyoru bu məsələdə
qınamaq düzgün deyil, neyləsin, məcburdur ki,
istər maddi durumu ilə bağlı, istərsə
də digər səbəblərdən çəkilsin.
Bu işlərlə məşğul ola
biləcək şura təşkil olunmalıdır
və onlar aşağı səviyyəli filmləri ekranlara
buraxmamalıdır. Çünki bu gün
istedadlı aktyor və rejissorlarla yanaşı, etiraf
etməliyik ki, ümumiyyətlə, bu sənətə
dəxli olmayan adamlar da var. Ona görə də bu kimi
problemlər aradan qaldırılmalıdır. - Rasim
müəllim, sizcə indiki nəsil aktyorları və
rejissorları bir-birindən fərqləndirən
cəhət nədir? - Vaxtilə bizim güclü sənətkarlarımız
olub. Onlar dünyasını dəyişdikdən
sonra yerlərini bir başqaları tutub və uzun
müddət belə də davam edib. Axır
vaxtlarda bu bağ qopdu və yerində boşluq
əmələ gəldi. Səviyyəli
rejissorlar və aktyorlar üzə çıxmadı.
Film çəkmək bacarığı olanlar
da indi klip çəkir. Klip və ya reklam
çarxları çəkmək indi daha mənfəətlidir.
Təəssüflər olsun ki, bu gün
böyük kino onlara belə qonorar vəd edə bilmir.
Kinoya gəlmək üçün bu sənətin
vurğunu olmaq lazımdır. - Həyatda nəyi
bağışlaya bilmirsiniz? - Riyakarlığı. Eyni zamanda, təkəbbürlü insanları
sevmirəm. Həyatda böyük
uğurlar qazananda və normadan artıq ruzi veriləndə
də onu adi qəbul etməlisən və Allaha
şükür etməlisən, mənəm-mənəm
deməməlisən. Mən fikir vermişəm,
lovğalıq həmişə istedadı az olan insanlarda olur. - Sənətdə tutduğu
mövqeyə və yaratdığı obrazlara görə
xoşbəxt aktyorlar sırasına daxil olan Rasim Balayevin
fikrincə, yaxşı aktyor olmaq üçün ilk
növbədə insanda nə lazımdır? - Sevgi,
eşq və dözümlülük lazımdır. İnsanda bu üç xüsusiyyət olmasa,
obrazı yarada bilməz. Çünki
obrazı oynayarkən onu özününkü etməlisən
və qəlbini, ürəyini yaratdığın obraza
verməlisən, orada sünilik olmamalıdır.
- Tanınmış simaları adi insanlardan fərqləndirən
nədir? - Yalnız populyarlıqları və istedadlı
olmaları. Bəzən bizi ideallaşdırırlar,
amma əsilndə biz adi insan həyatı yaşayırıq.
Şəxsən mən də adi insanlar kimi
övlad, nəvə sevinci hiss etmişəm. -
Həyatda sürprizlərlə çox qarşılaşmısınız?
- Olduqca çox. Amma yaxşı sürpizlərlə
daha çox qarşılaşmışam. Arzuladığım və heç ağlıma
belə gətirmədiyim rollara təsdiq olunmuşam.
"Babək", "Nəsimi" kimi filmlərdə
baş rolu oynamışam. 70-ci illərdə
çoxlu filmlər çəkdik. Bu
filmlərin əksəriyyətini mən canlandırmışam.
İndi geriyə dönüb baxanda
müəyyən işlər gördüyümü başa
düşürəm. SSRİ-nin zamanında
Orta Asiya ölkələrində də filmlərə
çəkilirdim. 34 yaşımda xalq
artisti adını aldım və daha nələr, nələr.
Amma acı sürpizlər də olub. Müəyyən qədər ağrılı-acılı
günlərim olub. Valideynlərimi,
yaxın dostlarımı və Qarabağı itirmişəm.
Kinomuz durğunluq mərhələsini
yaşadı və bu da biz aktyorların həyatına
təsir etdi. İndi yenidən filmlər
çəkilməyə başlasa da, hesab edirəm ki,
kinomuzun durğunluq illərində təxminən 30-a
yaxın film itirdim.
Üç nöqtə.- 2008.- 5-7 iyul.- S. 13.