Sə­nət sev­gi­sin­dən yoğ­ru­lan il­lər

 

Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va te­atr sə­nə­tin­dən ki­no alə­mi­nə və­si­qə alan sə­nət­kar­lar sı­ra­sın­da­dır

 

Za­ma­nın bü­tün dö­nəm­lə­rin­də Azər­bay­can qa­dın­la­rı­nın fə­da­kar­lı­ğı, qəh­rə­man­lı­ğı ol­muş, on­la­rın ya­ra­dı­cı­lıq po­ten­sia­lı və ide­ya­la­rın­dan do­ğan müx­tə­lif kəşf­lər ye­ni­lik­çi­lik to­xu­mu­nu səp­miş­dir. Bu mə­na­da ki, bir çox əsr­lər­də qa­dın dü­şün­cə­si­nin məh­su­lu olan əsər­lər, elə­cə də, ya­del­li və xa­ri­ci düş­mən­lə­rə qar­şı mü­ba­ri­zə əz­mi Azər­bay­can qa­dın­la­rı­nın, müs­bət mə­na­da, port­re­ti­nin bü­töv­lük­də ciz­gi­lə­ri­ni zən­gin­ləş­dir­miş, onun za­hi­ri və da­xi­li dün­ya­sın­da qa­dın­lı­ğa məx­sus olan cə­hət­lə­ri əks et­dir­miş­dir. Hər bir qa­dı­nın pe­şə­sin­dən, və­zi­fə­sin­dən ası­lı ol­ma­ya­raq, qəl­bin­də ana­lıq və və­tə­nə öv­lad­lıq bor­cu yer al­mış­dır. Müa­sir mil­li kio­mu­zun və te­atr sə­nə­ti­mi­zin in­ki­şaf mər­hə­lə­sin­də sə­nət fəa­di­si­nə çev­ri­lən və bü­tün ma­neə­lə­ri dəf et­mə­yi ba­ca­ran Azər­bay­can qa­dın­la­rı­nın da ro­lu müs­təs­na­dır. O qa­dın­la­rın ki, za­man­la Azər­bay­can qa­dı­nı - akt­yo­ru ara­sın­da bö­yük bir uçu­rum ya­ran­dı­ğı vaxt heç bir ma­neə­yə bax­ma­dan zən­cir­lə­ri qı­ra­raq, özü­nü çox bö­yük im­ta­han­la üz-üzə qoy­muş­dur. Bu gün be­lə akt­yor­lar sı­ra­sın­da adı­nı hal­lan­dır­dı­ğı­mız si­ma­lar­dan bi­ri də Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va­dır. Te­atr və ki­no sə­nə­ti­ni se­vən­lər bu ad al­tın­da ya­ra­nan ne­çə-ne­çə ob­raz­la­ra yax­şı bə­lə­dir­lər. Onun pe­şə­kar­lı­ğı sə­nə­tə olan vur­ğun­lu­ğu Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va­nın fə­da­kar­lıq gös­tər­mə­si­nə sə­bəb ol­muş­dur. Qeyd edim ki, Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va 16 iyul ta­ri­xin­də dün­ya­ya gəl­miş­dir. Bu gün bö­yük sə­nət­ka­rın, res­pub­li­ka­nın xalq ar­tis­ti Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va­nın do­ğum gü­nü­dür. Be­lə sə­nət­kar­la­rı yad edib, on­la­rın ya­ra­dı­cı­lıq qa­le­re­ya­sın­da yer al­mış rol­la­ra diq­qət ye­ti­rib, sə­nə­tin­də mü­əy­yən ciz­gi­lə­ri nə­zər­dən ke­çir­mək­lə, akt­yo­run ki­no və te­atr səh­nə­sin­də­ki uğur­la­rı­nı göz önün­də can­lan­dır­mış olar­dıq. Za­ma­nın tə­lə­bi və tə­ki­di ilə Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va Azər­bay­ca­nın bir çox böl­gə­lə­rin­də çı­xış edə­rək, te­atr səh­nə­lə­ri­ni öz ma­raq­lı re­per­tua­rı ilə zən­gin­ləş­dir­miş, bir-bi­rin­dən fərq­li olan psi­xo­lo­ji mə­qam­la­rı Azər­bay­can qa­dın­la­rı­nın tim­sa­lın­da can­lan­dı­ra­raq, mə­nə­vi dün­ya­sı­na qi­da bəxş et­miş­dir. Qeyd edim ki, Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va Şə­ki, Ağ­daş, Göy­çay ra­yon­la­rın­da ma­raq­lı ob­raz­la­rın ya­ra­dı­cı­sı ki­mi ta­ma­şa­çı­la­rın yad­da­şı­na iz sal­mış­dır. Onun is­mi ilk də­fə Cə­fər Cab­bar­lı adı­na Gən­cə Döv­lət Dram Te­at­rın­da çə­kil­miş­dir. Be­lə bir te­atr­da təc­rü­bə ke­çən te­atr sə­nə­ti ilə bağ­lı nə­zə­riy­yə­lə­ri­ni bu­ra­da ger­çək­ləş­di­rən Sə­da­yə xa­nım Sa­ra, Gül­tə­kin, Hə­yat, Bə­növ­şə, Nar­gi­lə, Ali­yə, Zər­ri ki­mi Azər­bay­can qa­dın­la­rı­nın hə­yat yo­lu­nu və ya­şan­tı­la­rı­nı əks et­dir­mək­lə ya­na­şı, Vil­yam Şeks­pi­rin "Otel­lo"sun­da Emil­ya ob­ra­zı­nı da ya­rat­maq­la, bə­şər xa­nım­la­rı­na məx­sus olan ümu­mi ciz­gi­lə­ri, məhz rol­dan-ro­la ke­çid alar­kən ya­rat­ma­ğa na­il ol­muş­dur. Söz­süz ki, hər xal­qın özü­nə­məx­sus mə­nə­vi də­yər­lə­ri var­dır. La­kin bu­na bax­ma­ya­raq, bü­tün qa­dın­la­rın da­xi­lin­də ya­tan ümu­mi ciz­gi­lə­ri bir­ləş­di­rə­rək, qa­dın dün­ya­sı­nın ən ül­vi an­la­rı­nı, qəlb çır­pın­tı­la­rı­nı bir ne­çə də­qi­qə ər­zin­də səh­nə­də kör­pü sal­dı­ğı ta­ma­şa­çı­sı­na təq­dim edə bil­miş­dir. Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va be­lə akt­yor­lar­dan­dır. Ro­lu­nun iri­li-xır­da­lı ol­ma­sı­na bax­ma­ya­raq, o, hər bir ro­lun bö­yük də­yər­lə­ri­ni us­ta­lıq­la ya­ra­da­raq, ob­raz­la­rı­na mə­həb­bət his­si­ni güc­lən­dir­miş­dir. Bu akt­yor­dan də­qiq­lik, güc­lü ka­lo­rit tə­ləb edir. Ro­lu­na və sə­nə­ti­nə mə­su­liy­yət his­si akt­yo­run bö­yük im­kan­la­rı sa­yə­sin­də çox bö­yük çə­tin­lik­lə­ri dəf et­mə­si­nə sə­bəb olur. Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va te­atr sə­nə­tin­dən ki­no alə­mi­nə və­si­qə alan sə­nət­kar­lar sı­ra­sın­da­dır. Bu mə­na­da ki, hər bir te­atr akt­yo­ra ki­no­film­lər­də rol al­maq, ta­le­yi­ni ya­şa­maq nə­sib ol­mur. Səs temb­ri da­xi­li və xa­ri­ci gör­kə­mi, elə­cə də, rol­la­rı din­lən­dir­mək və ya­şat­maq ba­ca­rı­ğı akt­yo­run ki­no sə­nə­tin­də ya­şa­ma­sı­na tə­sir gös­tə­rir. Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va uzun il­lər te­atr­da ça­lış­dıq­dan son­ra Azər­bay­can­da is­teh­sal olu­nan bir çox film­lə­rə də­vət al­mış­dır. Söz­süz ki, o film­lə­rin re­jis­sor­la­rı müx­tə­lif zövq və tə­ləb­kar­lı­ğa ma­lik zi­ya­lı­lar idi. Onun "Qa­nun na­mi­nə", "Şə­rik­li çö­rək", "Gün keç­di", "Qay­na­na" ki­mi Azər­bay­ca­nın Qı­zıl Fon­du­na da­xil olan film­lər­də çı­xı­şı, söz­süz ki, sə­nət­ka­rın ya­ra­dı­cı­lıq po­ten­sia­lı­nın han­sı sə­viy­yə­də ol­du­ğu­nu gös­tə­rir. Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va ya­rat­dı­ğı bu ob­raz­lar­da Azər­bay­can ki­no­su­nun çox nə­həng si­ma­la­rı ilə tə­rəf-mü­qa­bi­li ol­muş, on­la­rın müx­tə­lif jest və mi­mi­ka­lar­la dil ilə ifa­də olun­ma­yan fi­kir­lə­ri­ni həs­sas­ca­sı­na qə­bul et­miş, mü­kəm­məl ob­raz­la­rın ya­ra­dı­cı­sı ki­mi ki­no akt­ri­sa­sı ol­du­ğu­nu sü­bu­ta ye­tir­miş­dir. Ki­no ilə te­atr sə­nə­ti ara­sın­da mü­əy­yən ya­xın­lıq və ox­şar­lıq ol­sa da, am­ma bu sa­hə­lə­rin çox fərq­li cə­hət­lə­ri var ki, hər bir akt­yor öz ya­ra­dı­cı­lı­ğın­da on­la­rın həl­li­ni ta­pa bil­mə­yib, elə te­atr akt­yo­ru ola­raq sə­nət yo­lu­nu ya­şa­yır­lar. Am­ma Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va sə­nə­tin çox tə­ləb­kar və qay­nar bir döv­rün­də, qa­dın akt­yor­la­ra eh­ti­yac du­yul­du­ğu bir za­man­da gə­lib özü­nün bu aləm­də ye­ri­ni ta­pa bil­miş­dir. Bu gün onun sə­nət qa­le­re­ya­sı­na diq­qət ye­tir­dik­də, gö­rü­rük ki, Sə­da­yə Mus­ta­fa­ye­va bö­yük re­jis­sor­la­rın və akt­yor­la­rın se­vi­lən və se­çi­lən si­ma­la­rın­dan ol­muş­dur. Uzun və gər­gin ya­ra­dı­cı­lıq yo­lu keç­miş bir akt­ri­sa­nın sə­nət yo­lun­da­kı bu şti­rix­lər onun sə­nət sev­gi­sin­dən yoğ­ru­lan il­lə­ri­nin bəh­rə­si­dir.

 

Səs.- 2008.- 16 iyul.- S. 12.