Əsədov B.

 

Bir dön bizim bulvara bax...

 

Dənizkənarı Bulvar İdarəsi onu yenidən qurur

 

"Bir Dənizkənarı parka diqqət yetirin. Mavi Xəzərin yaşıl boyunbağısı kimi düz üç kilometr uzanır. İlin hansı fəslində buraya gəlsəniz gümrahlaşar, özünüzü daha yaxşı hiss edərsiniz. Səbəb saf dəniz havası üstəgəl yaşıllıqdır. Nəhəng sahil parkımızın estetik və əməli əhəmiyyəti var. Buranı istehsalat müəssisəsi hesab edənlər də yanılmırlar. Onun "məhsul"u hamıya çörək və su qədər lazım olan oksigendir. Bunlar nəzərə alınaraq park ildən-ilə böyüdülür, yeni yaşıllıqlarla zənginləşdirilir".
Düz otuz üç il əvvəl "Kommunist" qəzetində dərc edilmiş "Bir dön bizim bağlara bax..." adlı yazımdan bu sətirlər Nazirlər Kabineti yanında Dənizkənarı Bulvar İdarəsinin rəisi Əfqan Şahmarovla söhbətimizə körpü oldu.
DOSYE: Əfqan Sərdar oğlu Şahmarov 1959-cu ildə Cəlilabad şəhərində doğulub. 1983-cü ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu, 1994-cü ildə Dövlət İdarəçilik Akademiyasını bitirib. Müxtəlif məsul vəzifələrdə çalışıb, "Ulduz" Elm-İstehsalat Birliyinin baş direktoru işləyib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 yanvar 2008-ci il tarixli sərəncamı ilə Nazirlər Kabineti yanında Dənizkənarı Bulvar İdarəsinin rəisi təyin edilib.
- Əfqan müəllim, idarəniz mübarək, onun ilk rəisi kimi Sizi və bütün kollektivi təbrik edirik.
- Sağ olun. Bir muzey düzəltmək istəyirik, orada Dənizkənarı Bulvarın tarixi əksini tapacaq. İndi sənədlər, eksponatlar toplayırıq. Sizin yazı da karımıza gələ bilər. Bulvarımız barədə daha nə bilginiz var?
- Mayakovskinin şeirini xatırlayıram:
Qız qalası önündə
bütün bulvarda ancaq
Sanasan, olar-olmaz
doqquz cüt bir tək yarpaq.
- Həqiqətən bir vaxt bu yerlər tamam çılpaq imiş. Maksim Qorkinin yazdığı kimi "Epəncərələrdə nə bircə çiçək, ətrafda isə nə bir ot bitən azacıq yer, nə bircə ağac, nə də bircə kol var idiE" Susuzluq, çirkab, şoranlıq, külək eroziyası Abşeron torpağını əldən salır, heç kəs onun yaşıllaşdırılması qayğısına qalmırdı. 1880-ci ildə Bakıda cəmi 3,02 hektar yaşıllıq olub, qırx il sonra güclə iyirmi hektara çatdırılıb. Dənizkənarı Bulvarın salınması da məhz bu illərə, Abşeronda neft sənayesinin inkişafı sayəsində Bakının bir şəhər kimi böyüdüyü dövrə təsadüf edir. Xəzərin sahilində bulvar yaratmaq üstündə Bakı Şəhər İdarəsinin və ictimaiyyətin fəal qatıldığı uzun mübahisələrdən sonra 1909-cu ildə bu istiqamətdə ilk addım atıldı. Bunun təşəbbüskarı və ilhamvericisi istedadlı mühəndis Məmmədhəsən Hacınski idi. Şəhər hakimiyyəti parkın bünövrəsinin qoyulmasına 600 min rubl ayırmışdı, Bakı milyonçuları da köməklərini əsirgəməmişdilər. Əvvəlcə o, "Qafqaz və Merkuri" cəmiyyətinə məxsus körpü ilə Seyid Mirbabayevin evi arasında (Kukla teatrından "Azneft"ədək) ərazini tuturdu. Tender yolu ilə seçilmiş layihənin həyata keçirilməsində mühəndis K.V.Sukreviç və memar A.Eyxler də böyük zəhmət çəkiblər. Buraya iki il kənardan münbit torpaq daşınıb, Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən, Avropadan nadir bitki növləri gətirilib. O cümlədən Eldar şamı, Hələb şamı, Türküstan qovağı, Livan sidri, Luzitan sərvi və sair. Sonrakı illərdə də Dənizkənarı Bulvar inkişaf edib, 1950-1960-cı illərdə burada "Mirvari" kafesi, "Venesiya" su şəhərciyi, "Bahar", S.Vurğun adına yay kino salonları və digər istirahət obyektləri istifadəyə verilib.
- Səməd Vurğunun adını çəkdiniz, Bakını vəsf edən misraları yada düşdü:
Sahil boyu ətir saçır
yasəmənlər,
Hər addımda bir bağçalıq,
bir təzə bağ
Üzə gülür axşam-axşam,
səhər-səhər.
O illərdə postsovet məkanında iki mindən artıq mədəniyyət və istirahət parkı vardı. Bizim Dənizkənarı Bulvar onların ən yaxşılarından idi. Ümumittifaq baxışlarının qalibi olmuş, "laureat park" adı almışdı. İndi də şəhərimizdə daha çox adam qəbul edən istirahət ocağıdır. Bulvarın fəvvarələri, yaşıl meydançaları, estakadası hamının xoşuna gəlir.
- 1969-cu ilin iyulunda ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayandan bütün respublikamızda tikinti-quruculuq işləri geniş vüsət aldı. Mütəxəssislər Bakının mövcud bağlarını da yenidən qurur, dövrün tələbləri səviyyəsində təzə bağ-bağçalar salırdılar. Bu yaşıllıq məskənləri əsl istirahət guşələri idi, şəhərin simasını xeyli rövnəqləndirirdi. İnsanın sağlamlığı, estetik tərbiyəsi qayğılarına uyğunlaşdırılmış bir-birindən füsunkar park, bağ və bağçalarımız, yaşıl əkinlər Bakının planlı quruluşunun tərkib hissəsinə, mədəni yüksəliş rəmzinə çevrilmişdi.
Dənizkənarı Bulvar da yenidən qurulurdu. Tezliklə onun uzunluğu 3,7 kilometrə çatdırıldı. Ərazidə 50-70 metr enində terras düzəldildi. Əl Oyunları Sarayının işıqları yandırıldı, "Sahil" kafesi açıldı, müasir sərgi pavilyonları quraşdırıldı. Yaşıl xiyabanlar salındı, gur fəvvarələr baş-başa verdi. S.Vurğun adına yay kino salonu yeni görkəm aldı. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Nəbatat bağında becərilmiş nadir ağac və bitki növlərinin dəniz sahilinə köçürülməsi buranın qışını da bahar etmişdi. Bir sözlə, ümummilli lider Heydər Əliyevin ciddi nəzarəti altında bulvar kompleks abadlaşdırılır, şəhərin əsas dəniz fasadı kimi inkişaf edirdi.
- Sonrakı məlum hadisələr Dənizkənarı Bulvardan da yan keçmədi.
- Həmin hadisələr bulvarda böyük dağıntılara səbəb oldu, qeyri-istirahət obyektlərinin yer almasına gətirib çıxardı. Bu və arabir Xəzərin suyunun səviyyəsinin qalxması qiymətli ağacların məhvi ilə nəticələndi. Adamlar bulvardan ayaqlarını kəsmişdilər, dəniz sahilinə təkəm-seyrək gələnlər vardı.
1993-cü ilin iyununda xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdan ulu öndər Heydər Əliyev yenidən bulvara əl-ayaq verdi, onun göz görə-görə məhv olmasının qarşısını aldı. Ümummilli lider Heydər Əliyevin 1998-ci il dekabrın 29-da imzaladığı "Bakı şəhərindəki Dənizkənarı Bulvara Milli Park statusu verilməsi haqqında" fərmandan sonra burada təmizlik, abadlıq və yenidənqurma işləri daha da sürətləndi.
- Dənizkənarı Bulvarın həm Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə, həm də Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə tabe olması idarəetmədə müəyyən çətinliklər törədirdi. Prezident İlham Əliyevin "Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti yanında Dənizkənarı Bulvar İdarəsinin yaradılması haqqında" 10 yanvar 2008-ci il tarixli fərmanı onun idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsinə kömək edəcək.
- Bu fərmana görə unudulmaz şəxsiyyət Heydər Əliyevin başladığı işi uğurla davam etdirən dövlət başçısına dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Fərmanda göstərildiyi kimi, Dənizkənarı Bulvar Bakının əvəzsiz incilərindəndir, maddi mədəniyyətimizin əsrarəngiz nümunəsidir. Eyni zamanda şəhərin həm tarixi, həm də müasir simasını təşkil edən xüsusi təbii komplekslərdən biridir. Şəhərsalma, istirahət və turizm infrastrukturu, böyüyən, meqapolisə çevrilən paytaxtın ekoloji təhlükəsizliyi baxımından xüsusi əhəmiyyətli Dənizkənarı Bulvarın qorunub saxlanması və bərpası, müasir memarlıq tələblərinə uyğun yenidən qurulması onun idarəetmə sisteminin mərkəzləşdirilməsini zəruri edir. Bizim idarə bunlar, habelə Dənizkənarı Bulvarın Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti və ekoloji təhlükəsizliyi üçün faydası nəzərə alınaraq yaradılıb. İdarəmiz Dənizkənarı Bulvarın vəziyyətinə, mühafizəsi, qorunması və bərpası üzrə tədbirlərin yerinə yetirilməsinə, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydalara və tələblərə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirəcək.
- Dövlət nəzarətinin gücləndirilməsinə böyük ehtiyac var.
- Elədir. Çoxsaylı yöndəmsiz tikililər, köşklər, səyyar satış stolları, primitiv qaydada tum satanlar, adamların çəkilərini müəyyənləşdirən tərəziçilər müasir bulvara yaraşmır. Odur ki, ilk növbədə belə şeyləri yığışdırdıq, səliqə-sahmanı bərpa etdik. Məsələn, bütün oturacaqlar təzələnib, onların həp iki tərəfində zibil qutuları qoyulub. Velosipedçilər üçün xüsusi xətt ayırlması planlaşdırılır, qoy ətrafdakılara mane olmadan hərəkət etsinlər. Almaniya mütəxəssisləri ilə birgə hazırlanan geniş əhatəli layihənin həyata keçirilməsi ilə bulvarın siması tamam dəyişəcək. Eyni zamanda layihə müəllifləri onun arxitektura üslubunu qorumaq, tarixi əhəmiyyəti və memarlıq dəyəri olan obyektləri, məsələn, "Mirvari" kafesini, paraşüt vışkasını və sair saxlamaq fikrindədirlər.
- Cənab Prezident mart ayında Milli Parka gəlmiş, həyata keçirilən bərpa işləri ilə
tanış olmuş, tapşırıq və tövsiyələrini vermişdi.
- Dövlət başçısının sərəncamı ilə Dənizkənarı Bulvarın geniş miqyasda abadlaşdırılmasına və yenidən qurulmasına başlanıb. Artıq xeyli təmizlik, yaşıllaşdırma və təmir işləri aparılıb. İnanın, bəzi ağaclar otuz ildir budanmırdı, onları budadıq, cavanlaşdırdıq. Yetmiş hektar sahəni əhatə edən parkda yeni çəmənliklər salınacaq, müxtəlif çeşidli gül kolları əkiləcək. Ən müasir standartlara cavab verən attraksionlar, karusellər quraşdırılacaq, avadanlığın hamısını Almaniyadan, İtaliyadan və digər inkişaf etmiş dövlətlərdən alacağıq. İşıqlandırma sisteminin, sahilboyu beton çəpərin dəyişdirilməsi, fəvvarələrin sayının artırılması nəzərdə tutulur. Bulvarı Bibiheybət və Zığ istiqamətlərində genişləndirərək, onun ümumi uzunluğunu 25 kilometrə çatdırmaq planlaşdırılır. Doğma Bakımızın incisi Dənizkənarı Bulvarı hər birimizin öyünə, qürur duya biləcəyi ünvana çevirmək üçün əlimizdən gələni edəcəyik. Çalışacağıq ki, gələn il yüz yaşını keçirəcəyimiz əfsanəvi bulvarımız
Milli Park adına layiq olsun, Bakının ən baxmalı, görməli, onun sakinlərinin və qonaqlarının ən sevimli istirahət yerinə çevrilsin.
- İdarənizin maliyyə və maddi-texniki təminatı nə yerdədir?
- Yavaş-yavaş yoluna qoyulur. Bütün məsələlər tam həllini tapdıqdan sonra Dənizkənarı Bulvarın yeniləşdirilməsinə konseptual səviyyədə baxılacaq. Bu məqsədlə dünya təcrübəsindən faydalanacağıq. Məsələn, Odessada eynilə belə parkın bir hissəsi muzey kimi fəaliyyət göstərir. Buraya müxtəlif xalqların kulinariya sənətini nümayiş etdirən restoran və kafelər daxildir. Həm də onların arxitektura ansamblı, dizaynı, musiqi tərtibatı kompleks şəkildə vahid üslubda ifadə olunub. Təl-Əvivdə dəniz boyunca yerə bərkidilən stollar, stullar, manqallar qoyulmuş geniş zolaq salınıb. Ailələr Aralıq dənizinin sahilində dincəlmək, dəniz havası almaq, kabab və digər dadlı yeməklər hazırlamaq həvəsi ilə buraya gəlirlər. Bir qədər uzaqda isə restoran və kafelər qeyri-peşəkarlarla rəqabət aparmadan əhaliyə xidmət edir. Fransanın 300 kilometr uzanan Lacivərd sahilində yerləşən şəhərlər hüdudunda müxtəlif festivallar keçirilir, sahilin bir sahəsini digərindən fərqləndirən infrastruktur xoş ovqat yaradır. Bizim bulvarın rəngarəng yaşıl əkinləri və maraqlı landşaftı Milli Parkı flora muzeyinə çevirmək imkanı verir.
ELiman şəhərlərini dənizkənarı bulvarsız təsəvvür etmək çətindir. Ələlxüsus Bakını. Şəhərimizin müasir arxitektura ansamblı canlı simfoniyanı xatırladır. Dənizkənarı Bulvar, parklar, bağlar, bağçalar onun yaşıl "not"larıdır. Boy-buxunlu ağaclar, ətir qoxuyan çiçəkliklər, göz oxşayan çəmənliklər, yaraşıqlı kollar bu "simfoniya"nın şuxluğunu və təravətini daha da artırır. Bütün şəhərsalma kompleksi ilə birlikdə ölkənin və paytaxtın baş parkı Dənizkənarı Bulvar da dəyişilməkdə, yeniləşməkdədir.

Azərbaycan.- 2008.- 3 iyul.- S. 7.