Məmmədli O.
Müasirləşən Milli Kitabxana
Hələ sovet
dövründə ən çox oxucu auditoriyası qazanan
kitabxana Mirzə Fətəli Axundov adına Dövlət
Kitabxanası idi. 2004-cü ildən Milli Kitabxana statusu almış
bu kitabxananın 1922-ci il mayın 5-də
açılışı olub və binası xüsusi olaraq
kitabxana üçün inşa edilib. Binanın
memarı tanınmış
arxitektor Mikayıl Hüseynov olub. Kitabxana inşa edilərkən kitabların
rütubətdən, günəş
şüasından qorunması,
tez sıradan çıxmaması üçün
ventilyasiya sisteminin qurulması nəzərə
alınıb. O vaxt bina 2 milyon yarımlıq
kitab üçün
nəzərdə tutulub.
Hazırda isə burada 5 milyondan artıq kitab yerləşdirilib. Vaxtilə ümumi
kitabxana səviyyəsində
göstərilən fəaliyyət
sonra dövlət kitabxanası səviyyəsinə
çatıb. 2004-cü ildə
Milli Kitabxana statusu alandan sonra isə kitabxananın qarşısına
öz işini dünya standartlarına uyğun qurmaq, informasiya və məlumatları oxuculara tam operativ şəkildə
çatdırmaq tələbi
qoyulub. Əslində
bu tələblər zamanın tələbidir.
Çünki müasir
oxucular ən operativ informasiyanı əldə etmək üçün internetdən
istifadəni əvəzsiz
sayırlar. Belə oxucuların marağını
elektron kitabxanalar daha çox təmin edir. İnkişaf etmiş ölkələrdə kitabxanaların
avtomatlaşdırılmış sistemlə işləməsi
təcrübəsinin uğurları
bizim ölkə kitabxanaları üçün
də nümunəyə
çevrilib. Məhz kitabxana işinin təkmilləşdirilməsi və
müasirləşdirilməsi ilə bağlı
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti İlham Əliyev ötən il xüsusi sərəncam imzaladı.
Mütaliəsevərlərin, elm adamlarının, sadə vətəndaşların,
xüsusilə tələbələrin
sevimli ocağı olan Milli Kitabxanamızda
hazırda vəziyyət
necədir? Oxuculura
müasir standartlara uyğun xidmət göstərilirmi? Bu və ya digər
suallara bəhs etdiyimiz kitabxananın avtomatlaşdırma üzrə
direktor müavini Mələk Hacıyeva aydınlıq gətirir.
Oxucuya modern xidmət
- 2000-ci ildən beynəlxalq
internet şəbəkəsinə
qoşulmuşuq. Hazırda
avtomatlaşdırılmış proqram sistemi üzrə ABŞ-dan aldığımız yeni
modelə uyğun olaraq elektron kataloq sistemi hazırlanıb. Qeyd edim ki, dünyanın
ən tanınmış
kitabxanaları sözügedən
modellə işləyir.
Bu proqramda oxucunun kitabxanaya üzv olması mərələsindən başlamış
kitabların kataloqlar üzrə bölünməsi
və oxuculara xidmətin də avtomatlaşdırılıb. Modelə
görə oxucu evdə oturub kompyuterlə istədiyi kitabı sifariş edə və onu vaxt itirmədən
kitabxanadan götürə
bilər.
Hazırda isə Amerika modelini ilk olaraq elektron
kataloq sisteminə tətbiq etmişik. Elektron kataloqlarda kitabın biblioqrafiyası,
adı, müəllifi,
nəşr ili və yeri haqqında
məlumat genişliyi
ilə öz əksini tapıb. Eyni zamanda 2006-cı ildən başlayaraq elektron kataloqa düşmüş
kitabların tam mətnlərinin həm də elektron kitabxanada yerləşdirilməsi
işi aparılır.
Hazırda 30 min addan çox biblioqrafik yazı, elektron kitabxanada isə 200-dən çox müəllifin kitabı var.
Prezidentin latın qrafikalı ədəbiyyatın
çapı barədə
sərəncamından sonra
isə çap olunan kitablar elektron kitabxanamıza daxil edilən ilk kitablar olub.
Müəllif hüquqlarının
qorunması şərti
ilə 50 il əvvəlki ədəbiyyat
və müasir yazarların kitablarının
mətni ilə elektron kitabxanamız vasitəsilə tanış
olmaq mümkündür.
Razılaşma əsasında
ABŞ Konqresinin kitabxanasından
və Rusiya Dövlət Kitabxanasından
ədəbiyyatlar qısa
müddətdə elektron
kitabxanamıza daxil olur.
Tədris mərkəzi
Kitabxanamızda tədris
mərkəzi də fəaliyyət göstərir.
2000-ci ildə kitabxananın
8 nəfərlik heyəti
"Cənubi Qafqaz ölkələri ixtisasartırma
mərkəzin" də
xüsusi kurs keçərək müasir
və modern kitabxanaçılıq sahəsində
yeni ixtisaslara, biliklərə yiyələnib. Bu o ixtisaslardır ki, bizim kitabxana
sistemimizdə tədris
olunmayıb. Bu ixtisasları bizə Cənubi Qafqaz ölkələrindən ABŞ-da
kitabxana-informasiya proqramları
çərçivəsində təhsil almış məzunlar tədris ediblər. Biz bu proqramları mənimsədikdən sonra
ABŞ kitabxana-informasiya mərkəzinin
köməyi ilə ölkə kitabxanalarının
müasirləşməsi üçün
yeni proqram hazırlayaraq tədris mərkəzi yaratdıq. Bu mərkəz kitabxanaçıların dil,
texniki sahələr üzrə biliklərinin,
ixtisaslarının artımı
üzrə əvəzsizdir.
"www.anl.az adlı saytımız fəaliyyət
göstərir"
İki il əvvəl kitabxanamızın
saytı açılıb
www.anl.az. Saytına daxil olub elektron
kitabxana düyməciyini
vurmaqla buradakı əsərlərlə tanış
olmaq mümkündür.
Elektron kitabxanada eyni zamanda Qarabağ,
Xocalı faciəsi, ağrılı tariximizlə,
Azərbaycan həqiqətləri
barədə kitablara da geniş yer
verilib. Saytımızın
46 mindən artıq, o cümlədən ABŞ-dan, Fransadan, Türkiyədən və
sairə ölkələrdən
oxucusu var. Saytda kitabxanamıza daxil olan yeni kitablar
barədə də məlumatlar verilir. O cümlədən
burada xüsusi bölmədə kitabxanalar
üçün tədris
vasitələri yerləşdirilib.
Paralel olaraq hər bir kitabxana biblioqrafiya
sahəsi üzrə sualını bu bölmə üzrə bizə göndərə bilər. Bu suala
isə cavabı bizim metodiki şöbə hazırlayaraq
sayta yerləşdirir.
Sayt materiallarını üç
dil üzrə izləmək mümkündür.
Doğma
dilimizdə tam mətnlə,
rus dilində ixtisarla, ingilis dilində yığcam formada. Qeyd edim ki, sayt bizim kitabxananın
öz əməkdaşları
tərəfindən hazırlanıb.
Ermənilər bizim saytı
diqqətlə izləyir
və qıcıqlanırlar.
Çünki saytda onların
azərbaycanlılara qarşı
törətdikləri genosid
aktları tarixi məlumatlar şəklində
bütün dünyaya
çatdırılır. Saytımızı izləyən
dünya azərbaycanlıları
da bu faktları
yaşadığı ölkələrdə
müxtəlif şəkildə
yayır, təbliğatla
məşğul olurlar.
Bu səbəbdən ermənilər dəfələrlə
saytımıza texniki
hücumlar ediblər.
Keçən il kitabxanamızda Xocalı faciəsi ilə bağlı beynəlxalq konfrans keçirilirdi. Konfransda bu faciə
ilə bağlı faktlar saytımız vasitəsilə nümayiş
etdiriləcək. Nümayişə
2 saat qalmış sayt erməni xakerlərin texniki hücumuna məruz qaldı. Qısa vaxt ərzində saytı bərpa edə bildik. Xakerlərin hücumlarından
qorunmaq üçün
saytın texniki davamlılığını daim
artırırıq.
Gələcəyə doğru
Modernləşmə prosesinin
sürətləndirilməsi, texniki resursların artırılması, qarrşımızdakı
vəzifələrdir. Bütün
bunlardan sonra milli kitabxanamız dünyanın ən modern kitabxanalarından birinə çevrilməklə
oxucusuna tam müasir xidmət göstərə biləcək.
Xalq cəbhəsi.- 2008.- 14 iyun.- S. 10.