Hər
kəsin fərdi geyim tərzi olmalıdır
Leyla
Süleymanova, modelyer: "Moda hələ son sözünü
deməyib"
Deyirlər,
gözəl olmayan qadın yoxdur, sadəcə, gözəl
görünməyi bacarmayan qadın var. Leyla Süleymanova
qadını gözəl göstərməyi bacaran istedad
sahibidir. İşləri
defilelərdən, manekenlərin qiyafəsindən
çoxlarına tanışdır. Moda
adlı zərif və incə bir sənətlə
məşğul olur. Rəngin,
çaların sirrini aləmə açır,
korlanmış zövqləri təzələyir. Bir sözlə, gənc modelyer gözəllik
yaratmaqla məşğuldur.
Qeyri-adi kolleksiya
istəyi
- Bir
neçə il bundan əvvəl Moda
Assosiasiyasının təşkil etdiyi
müsabiqələrdə manekenler sizin tikdiyiniz patarlarlarla
podiuma çıxırdılar.
- 2000-ci ildə Moda
Assosiasiyasının Bakıda keçirdiyi "İlin
paltarı" müsabiqəsində ilk dəfə iştirak
etdim və birinci yerə layiq görüldüm. 2005-ci ilə
qədər hər il keçirilən bu
yarışmaya qatıldım. Müxtəlif
illərdə ayrı-ayrı yerlərin qalibi oldum. 2003-cü ildə Odessada "İlin fəsli"
müsabiqəsində iştirak etdim. "Tikişlərin
melodiyası" adlı birinci kolleksiyamı da həmin
müsabiqədə təqdim etdim. O festivalda bir
neçə modelyer iştirak edirdi və onların hər
biri 5-6 paltardan ibarət kolleksiyasını nümayiş
etdirirdi. MDB ölkələrindən, o
cümlədən Ermənistanı da təmsil edən
modelyerlərin iştirak etdiyi "İlin fəsli"
festivalında bizim modelyerlər daha çox uğur
qazandı. Onu da qeyd edim ki, ermənilər
heç bir yer tuta bilmədi. Bu
uğurlardan sonra müstəqil fəaliyyət
göstərməyə başladım və "L&S
Fasion" moda studiyasını açdım.
- Adətən
modelyerlər ən böyük uğuru kolleksiyalarının
nümayişindən qazanırlar. Ən
çox da xaricdə keçirdikləri kolleksiyalardan. Odessadakı uğurdan sonra xaricdə kolleksiya
nümayişi keçirməyə cəhd etmədinizmi?
- Sözün düzü, yox... Amma gələcək üçün belə bir
planım var. İşləməyə başlayandan sonra kolleksiya
hazırlamağa o qədər də vaxtım olmadı.
Daha çox müştərilər
üçün işləyirdim. İndi
də layiqli bir kolleksiya hazırlamaq istəyirəm. Əgər Azərbaycanın adını təmsil
edəcəyəmsə, bu, mütləq yaxşı bir
kolleksiya olmalıdır. Təbii ki, bu da tez başa
gələn iş deyil. Yaxın
gələcək üçün layiqli bir kolleksiya
hazırlamaq və şəxsi nümayişimi
keçirmək planım var.
- Modada
müstəqil fəaliyyət göstərmək, yoxsa
hansısa bir assosiasiyanın təmsilçisi olmaq modelyerin
tanınmasına kömək edir?
- Məncə, modelyerin həyatında
hər iki amil vacibdir. Moda Assosiasiyasının
təşkil etdiyi müsabiqələrdə, festivallarda
iştirak etmək mənim həyatımda çox
böyük rol oynayıb. Bunlar
başlanğıc üçün çox vacibdir. Təzə başlayanda bu mənə də çox
kömək etdi. Müsabiqələrdə
iştirak etdim, yerlər tutdum. Sonra
efirlərə dəvət olundum. Bu,
modelyerin tanınması üçün ilkin
mərhələdir. Bundan sonra isə
modelyerin həyatında fərdi nümayişlər vacibdir.
Artıq öz üzərində
çalışıb inkişaf edirsən. Düzdür, fərdi nümayişlə başlamaq
da modelyerə uğur gətirir. Ancaq bunun
özünəməxsus çətinlikləri var. Məsələn,
əgər istəsəm, günü sabah
şəxsi kolleksiya nümayişi keçirərəm. Ancaq
bu, ürəyim istəyən səviyyədə olmayacaq. Ona
görə də tələsmirəm. Ürəyim
istəyən səviyyədə olmayınca, şəxsi
nümayiş keçirməyəcəyəm. Qeyri-adi
nümayiş keçirməyə nə vaxt hazır olsam,
onda təşkil edəcəyəm. Düzdür, xaricdə
elə modelyerlər var ki, onlar məşhurdurlar və
belə şəxsi nümayişləri tez-tez
keçirirlər. Bizdə isə moda sahəsi
təzəcə inkişaf edir. Ona görə də belə
təcrübələr yoxdur.
- Şəxsi kolleksiya
nümayişi üçün ən azı nə
qədər paltar olmalıdır?
- Heç
olmasa 40-50 paltar hazırlamalısan. Bu paltarlar doğrudan da
qeyri-adi olmalıdır ki, tamaşaçıların
diqqətini cəlb etsin. Bu isə o qədər asan iş
deyil.
Vəsait problemi
- Öz moda stilinizi necə
xarakterizə edərsiniz?
-
Dəyişkən... Kolleksiyamda daha çox "predeparte"
stilinə üstünlük verərəm. Daha çox
geyiniləsi stil mənim üçün əsasdır. Burada
avanqard, qeyri-adi geyimlər də var. Kolleksiyalarımda daha
çox fantaziyalarıma üstünlük verməyə
çalışıram. Əgər kolleksiyamı təqdim
etməli olsam, geyiniləsi paltarlara üstünlük
verərəm ki, adamlar onu geyib harasa gedə bilsinlər.
Yəqin ki nə avanqard, nə də ekstravaqand stillərə
hələlik üstünlük verməyəcəyəm.
- Bəzən elə
kolleksiyaların nümayişləri keçirilir ki, orada
təqdim olunan paltarlar hər hansı bir gecədə,
mərasimdə istifadə olunmur. Yəni onların
geyinilməsi, ümumiyyətlə, mümkün deyil.
- Bunlar da
lazımdır. Elə modelyerlər var ki, öz
fantaziyaları, qeyri-adi stillə çalışmağı
xoşlayırlar. İstəyirlər ki,
tamaşaçıları hansısa bir geyimləri ilə
şoka salsınlar. Həmin kolleksiyada səhnə, teatr, kino
çəkilişləri və ya hansısa mərasim
üçün nəzərdə tutulanları var.
Əlbəttə, elələri də var ki, həmin
geyimləri heç kəs heç yerə geyinən deyil.
Həmin paltarlar hansısa səhnədə istifadə oluna
bilər.
- Modelyer öz şəxsi
kolleksiyasını təşkil etmək və
nümayişini keçirmək istəyirsə vəsaiti
haradan tapır?
- Təbii ki,
hamı özü tapır. Belə götürəndə
vəsait də az deyil. Məsələn, mən elə bir
səviyyədə kolleksiya təqdim etmək istəyirəm
ki, ona çoxlu vəsait lazımdır. Təəssüf ki,
hazırda Azərbaycanda bu sahəyə pul ayıracaq sponsor
yoxdur. Bizdə indiyə qədər kim nəyə nail olubsa,
öz gücünə qazanıb. Paltarların
hazırlanması, manekenlərin xərcini ödəmək,
nümayişi keçirmək üçün tutduğun
yerin icarə haqqı, podiumun işıqlandırılması
və s. işlər həddindən artıq vəsait
tələb edir. Bəlkə də modaya sponsorların
vəsait yatırımı xaricdə çox yayılıb,
ancaq bizdə bu ənənə yoxdur.
- Bəs beynəlxalq
yarışmalara qatılmağın hansı çətinlikləri
var? Yenə də vəsait problemi?
-
Əlbəttə, yenə də vəsait lazımdır.
Bizdə hələ o səviyyədə deyil ki, dövlət
tərəfindən pul ayrılsın və ya hansısa bir
sponsor pul versin ki, modelyer gedib xaricdə Azərbaycanı
təmsil etsin. Bizdə hələ belə bir şey olmayıb.
Hansısa bir modelyer hər hansı bir festivallarda,
müsabiqələrdə iştirak edib öz
kolleksiyasını təqdim edirsə, bütün bunları
öz hesabına görür. Məsələn, mən
istəsəm, bu saat pulumu keçirib istənilən bir
kolleksiya ilə Milanda və ya Parisdə keçirilən
nümayişdə iştirak edə bilərəm. Hər
şey pulun hesabına başa gəlir.
- Niyə bizim modelyerlər dünya
bazarına çıxa bilmirlər? Və ya bəlkə
belə bir təcrübə var, xəbərimiz yoxdur?
- Azərbaycanda moda sahəsi son bir
neçə ildə inkişaf edib. Mən bu
sahə ilə məşğul olmağa başlayanda isə
çox nadir hallarda kiminsə modelyer olduğunu eşidirdim.
İndi isə görürsən ki,
rəqabət çoxalır, moda evləri artır. Artıq insanlar öz seçimlərini
müəyyənləşdirməyi bacarırlar.
Dünya bazarına çıxmağa gəlincə, bu, o
qədər də asan iş deyil. Hal-hazırda
bütün dünyanı Türkiyənin geyimləri
başına götürüb. Bu
geyimlər hər yerdə satılır, geyinilir. Türkiyənin böyük modelyerləri var. Ancaq
Türkiyənin hər hansı bir modelyeri dünyaca
məşhur deyil ki, onu hamı tanısın. Sırf tanınmışları olsa da, adları
məşhur kutyuryelərin adlarının yanında
çəkilmir. O ki qalmışdı
Azərbaycanın hansısa bir modelyeri gedib o podiuma
çıxsın. Buna illər lazımdır.
Moda ilk dəfə Milanda, Parisdə yaranıb.
100 illərdir ki, onlar moda ilə
məşğul olurlar, öz moda mərkəzləri var.
Kristian Dior, Şanel kimi moda qanunvericiləri olub. Bu moda mərkəzləri 100 ildən çoxdur ki,
fəaliyyət göstərir. Həmin
moda mərkəzləri bütün dünyada tanınır.
Onların vaxtilə özləri bu işlə
məşğul olub, indi isə
nəvə-nəticələri məşğuldur. Bizim üçün isə hələ elə
səviyyəyə qalxmaq çox tezdir.
- Dünya
modası ilə ayaqlaşmaq mümkündürmü?
- Bunu demək çətindir. Biz hələ o səviyyəyə gəlib
çatmamışıq. Dünya
bazarına çıxmaq üçün ilk
növbədə dünyada tanınmaq lazımdır. Dünya modası ilə ayaqlaşmaq
istəyiriksə, Nyu-Yorkda, Parisdə, Milanda keçirilən
moda həftələrində iştirak etməliyik. O
ölkələrdə ildə bir neçə dəfə
keçirilən qış, payız, yaz, yay
kolleksiyalarında iştirak etmək lazımdır. Bu cür kolleksiyaların keçirilməsi artıq
orada qanun halını alıb. Dünya
modası bu kolleksiyalardan müəyyənləşir. Bizdə hələ o səviyyədə modelyer
yoxdur ki, həmin nümayişlərdə iştirak etsin.
- Sizcə nə
zaman "Azərbaycan moda məktəbi"
anlayışı formalaşacaq?
- Moda məktəbi olmalıdır. Düzdür, indi institutlarda müəyyən
fakültələrdə modelyerlikdən dərslər
keçirilir. Ancaq yaxşı
mütəxəssis yetişdirmək səviyyəsi yoxdur.
-
"L&S Fasion" studiyasını açmaq sizə
hər hansı bir gəlir gətirdimi?
- Bu işə çox
həvəslə başlamışam. Bu
studiyanı açanda təkcə pulu
güdməmişəm. Müştərilərlə
işləmək, təzə nəsə yaratmaq mənə
həmişə zövq verirdi. Bu moda evini
açmaqda məqsədim fantaziyalarımı,
düşüncələrimi həyata keçirmək idi.
Kimisə zövqlə geyindirib yola salmaq
özü bir həzdir. Pul qazanmaqda da
məqsədim o olub ki, onu işimə xərcləmək
istəmişəm. Ancaq hər hansı
bir kolleksiya nümayişi təşkil etmək
üçün o dərəcədə vəsait
toplamamışam. Gəlir ancaq
xərcləri ödəyir. Bizdə
modanı o qədər qiymətləndirməyi bacarmırlar.
Eləsi var ki, "bu qədər pul
verənə kimi, gedib hazır paltar alaram" deyir. Ancaq başa düşmür ki, hər hansı bir
məclisə daxil olanda əynində eksklüziv bir paltar
olur.
- Bizim
modellərin dünya podiumuna çıxan modellərdən
fərqi təkcə təcrübənin
çatışmamasıdır?
- Bunu müqayisə etmək
qətiyyən düz deyil. Dünyanın
məşhur manekenlərinin podiuma bir dəfə
çıxışının filan qədər qiyməti
var. Bizdə isə agentliklər o qədər azdır ki,
onların modelləri də barmaqla sayılası
qədərdir. Dünya podiumuna çıxmaq
üçün onlardan təcrübə, istedad tələb
olunur. Düzdür, Moda
Assosiasiyasının manekenləri xaricdə keçirilən
müxtəlif festivallarda layiqli yerlər tutublar. Hər halda yenə də dünyanın
məşhur manekenləri ilə müqayisəediləcək
şey deyil. Bu sahəni inkişaf etdirmək
lazımdır.
Zövq
məsələsi
- Adətən
deyirlər ki, şairlərin şeir yazması
üçün ilham lazımdır. Bəs
modelyer nədən qidalanır?
- Deyərdim ki, hər bir modelyerin
fərqli iş üslubu var. Məsələn,
əhval-ruhiyyəm yaxşı olmayanda hansısa bir eskizi
çəkə bilmərəm. Nə
qədər çalışsam da, bu məndə
alınmayacaq. Ancaq əhvalım
yaxşı olanda istədiyim bir eskizi yarada bilirəm. Məsələn, təbiət qoynuna
çıxanda, bu, adama hansısa bir anı xatırladır.
Onda adama ideya gəlir və mən buna ilham
deyirəm.
- Bir modelyer kimi
necə tövsiyə edirsiniz: dəblə ayaqlaşmaq
lazımdır, yoxsa kimə nə yaraşırsa onu
geyinmək?
- Yaraşdığına
görə durub bir neçə il bundan
əvvəl dəbdə olan paltarı geyinmək düz deyil.
Özünü dəblə geyinməyə
məcbur etmək də düzgün deyil. Ümumiyyətlə, bir paltar dəbdə olan kimi
bizdə bütün mağazalara yayılır. Şəhərə baxıb görürsən ki,
əhalinin yarısı eyni stildə geyinib. Bu da düzgün deyil. Hər
kəsin özünün fərdi geyim tərzi
olmalıdır. Yeri gələndə,
hər kəs özünə yaraşanı da geyinməlidir.
Hətta bəzən efirdə də
görürsən ki, dəb olduğu üçün
yaraşmayan paltarları geyinirlər.
-
Ümumiyyətlə, avanqard, klassik, müasir stillər
dəb, yoxsa zövq məsələsidir?
- Əlbəttə, zövq
məsələsidir. Bu stillərdən istifadə etməyin
hər birinin öz yeri var. Tutaq ki, bu gün avanqard stildə
geyinib küçəyə çıxsan, hamı adama
gülər. Yaxud gündəlik ev
geyimində hər hansı bir məclisə getsən,
yaxşı qarşılanmaz. Ona görə
də seçimə diqqətlə fikir vermək
lazımdır. Gündəlik həyatda
sadə geyimə üstünlük vermək lazımdır.
- Necə
bilirsiniz, modanın cinsi varmı?
- Moda hamı üçündür.
Dəbi "kişiyə və ya qadına aiddir" -
deyə bölmək lazım deyil. Bir də ki,
moda təkcə geyimə aid deyil. Hər
şeyin özünə aid dəbi var. Evdəki mebel və ya
hər hansı aksesuar da dəblə
müəyyənləşir.
- Niyə modadan danışanda ancaq
qadınlar nəzərdə tutulur? Məgər
kişilərə dəb lazım deyil?
- Dəb
kişilərə də aiddir. Onlar üçün də
dəb dəyişir. Köhnə illərin dəbi
qayıdanda kişilər üçün də
dəyişilir. Ancaq kişilər üçün geyimdə
o dərəcədə seçim yoxdur. Qadın geyimində
daha çox müxtəliflik olduğu üçün
dəbi daha çox zərif cinsə aid edirlər. Ona
görə də qadınlar dəb məsələsində
irəlidə gedir.
- Bəzən qadın ciddi kostyum
geyinəndə "işgüzar" imic kimi qəbul edilir.
Ancaq kişilər qadınlara məxsus görkəmi
mənimsəyəndə, məsələn, saçlarını
yığanda birmənalı qarşılanmır.
- Qadınlar ta
qədimdən zərif məxluq kimi tanınıb.
Kişilər isə kişiliyi ilə seçilib. Qadın
geyimində seçim geniş olduğu üçün o,
heç kəsi təəccübləndirə bilməz. Onun
saç düzümü kişisayağı da ola bilər.
Kişilərə gəldikdə isə bu onların
işlədiyi sahəyə baxır. Düzdür, çox
zaman qəbul olunmur. Ancaq əgər kişi
şou-biznesdədirsə, müğənni və ya
aktyordursa, o qədər də pis qarşılanmır.
Xüsusən indiki dövrdə.
- Kişi
müğənnilərimizin zövqü sizi qane edirmi?
-
Açığını deyim ki, elə bil zövqləri
get-gedə yaxşılaşır. Əvvəlki
illərdə müğənnilər hamısı standart
geyim formasında səhnəyə çıxırdılar.
İndi isə dəblə geyinən cavan
müğənnilər səhnəyə çıxır.
Ümumiyyətlə, kişi müğənnilər
arasında zövqlərinə görə
fərqlənənlər var. Bəzən hər hansı
müğənni adi bir verilişə dəvət olunur, ancaq
görürsən ki, geyimi həmin verilişə
qətiyyən uyğun gəlmir. Onun geyimi, saç
düzümü, makiyayı sanki hər hansı bir toy
məclisi üçün nəzərdə tutulub.
Bəzən müğənnilər verilişlərdə
özlərini modanın diqtəedicisi kimi aparırlar. Ancaq
onların arasında zövqsüzləri çoxdur. Ümumi
nəzər salanda zövqlə geyinən adamlar az deyil.
İndi adam küçədə, hər hansı bir
mərasimdə zövqlə geyinən adamlara daha tez-tez rast
gəlir.
Özünə yaraşanı
geyinmək
- Şəxsən siz dəbdə
nəyə üstünlük verirsiniz? Ümumiyyətlə,
dəblə geyinirsinizmi?
- Mənə
maraqlı deyil ki, hansısa bir paltar dəbdə olsun və
mən onun arxasınca qaçım. Bəzən elə olub
ki, bir neçə il bundan əvvəl çəkdiyim eskizi
qabaqlamışam. Məsələn, mən o eskizi
çəkmişəm, 10-12 ildən sonra o, dəbdə olub.
Belə təsadüflər çox olub. Mən eskizlərin
altında tarixini yazdığım üçün bunun
şahidləri də var. Gündəlik geyimimdə qeyri-adiliyə
can atmıram. Ancaq hara gedirəmsə, onda
seçilməyə çalışıram.
Ümumiyyətlə, geyimimdə daha çox qeyri-adiliyi xoşlayıram.
- Sizin üçün imic və
obraz müxtəlif anlayışlardır?
- Bir obrazı
yaratmaq istəyirsənsə, onu başdan-ayağa
fikirləşirsən. Ayaqqabıdan tutmuş saçına
qədər. İmic isə seçilmiş geyim tərzidir.
Yəni insan o tərzlə özünə imic
formalaşdırır. İmiclə obraz arasında həm
oxşarlıq, həm də fərqlər var.
- Belə bir fikir var: "Dəb
zorakılığa qarşı ən gözəl
silahdır". Sizcə dəblə yalnız
gözəllikləri tərənnüm edib,
eybəcərliklərə qalib gəlmək
mümkündür?
- Baxır
hansı şəraitdə... Bəlkə elə bir
vəziyyət yarandı ki, orda dəb də heç bir rol
oynaya bilməz.
- Yaxşı zövq nədir?
-
Özünə yaraşanı geyinmək, dəblə
ayaqlaşmağı bacarmaq, öz fərdiliyini daha qabarıq
göstərə bilmək, bir məclisdə
digərlərindən seçilmək, qeyri-adiliyini
nəzərə çatdırmaq zövq deməkdir. Bu,
həmçinin daxildən gəlir. İnsanın zahiri
ilə daxili bir-birini tamamlamalıdır. Bir də
görürsən ki, kimsə qeyri-adi, yüksək
zövqlə geyinib, amma ağzını açanda onun
dünyagörüşünün nə qədər kasad
olduğunu görürsən.
- Hazırda dünya modası nə
diktə edir?
- Hazırda 50,
60, 70-ci illərin dəbi təzədən qayıdıb. Düzdür, yeni, müasir
seçim variantları da ola bilər. Ancaq stil baxımından köhnə illərin
dəbidir.
- Bəs
rənglər, çalarlar necə
müəyyənləşir?
- Bütün bunları məşhur
modelyerlər keçirilən moda həftələrində
müəyyənləşdirir. Ondan sonra
bütün dünyaya yayılır.
- Deyə
bilərsinizmi, modanın son məqsədi nədir?
- Modanın son məqsədi ola bilməz. Dünya durduqca moda
da olacaq. Moda hələ son sözünü
deməyib.
Kaspi.- 2008.- 8-11 mart.- S. 22-23.