Qarabağlı S.

Əbədi ömür qazananlar

Mədəniyyətimizin yorulmaz himayədarı olan ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin sütunu, dünya şöhrətli dahi bəstəkar, musiqişünas, publisist, dramaturq, pedaqoq, alim, akademik, ictimai xadim Üzeyir bəy Hacıbəyova xüsusi sevgisi və rəğbəti vardı. Mədəniyyət və incəsənətlə, mətbuatla bağlı çıxışlarında hökmən Ü.Hacıbəyovun adını çəkər, ondan misallar gətirərdi. Hətta ulu öndər tərəfindən 18 iyun 2001-ci il tarixli "Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında" imzalanmış fərmanda da ana dilinin qorunmasında, tədrisində, inkişafında xüsusi xidmətləri olan qabaqcıl maarifçilər, ziyalılar arasında Üzeyir bəy Hacıbəyovun adı iki dəfə çəkilmişdir. Fərmanda deyilir: "EAna dilinin taleyinə heç bir ziyalının laqeyd qalmadığı bu dövrdə Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Üzeyir Hacıbəyov, Ömər Faiq Nemanzadə kimi görkəmli söz ustaları Azərbaycan dilinin saflığı və onun yad ünsirlərdən qorunması uğrunda fədakarcasına mübarizə aparırdılar".
Azərbaycan mədəniyyətini və incəsənətini dərindən bilən, inkişafına çalışan böyük siyasi və dövlət xadimi Heydər Əliyev keçən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq Bakıda, həmçinin digər şəhərlərdə görkəmli, dahi şəxsiyyətlərimizin ev-muzeylərinin açılmasına göstəriş vermişdir.
Dahi bəstəkar Üzeyir bəy Hacıbəyovun ev-muzeyinin açılması da məhz həmin dövrə təsadüf etmişdir. Bu məbədin yaranması ümummilli liderin adı ilə bağlıdır.
Doğrudur, bəstəkar vəfat etdikdən üç ay sonra Azərbaycan hökuməti Üzeyir bəy Hacıbəyovun adının əbədiləşdirilməsi ilə əlaqədar 1949-cu il fevral ayının 16-da xüsusi qərar qəbul etmişdir. Orada bir çox dəyərli müddəalarla yanaşı, böyük sənətkarın Şuşada və Bakıda ev-muzeylərinin yaranmasına da yer ayırmışdır. 1959-cu ildə Şuşada Ü.Hacıbəyovun ev-muzeyi açıldı. Bakıda isə bu məsələ düz 26 il həyata keçməmiş qaldı. Bəzi ixtiyar sahibi olan məmurlar deyirdilər ki, "ölülər gözləyə bilərlər. Bu məsələlər çox da vacib deyildir" və s. Ona görə də Ü.Hacıbəyovun ev-muzeyi təşkil olunmurdu.
Nəhayət, böyük öndər Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərliyi dövründə bu məsələ reallaşdı. Onun tapşırığı və yaxından köməyi sayəsində 1949-cu il qərarının bu maddəsinin yerinə yetirilməsi baş tutdu. 20 noyabr 1975-ci ildə Bakıda Üzeyir bəyin 27 il (1915-1942) yaşadığı evi muzeyə çevirmək mümkün oldu. Bu barədə Heydər Əliyev 1995-ci ilin sentyabrında dahi sənətkar Üzeyir bəy Hacıbəyovun anadan olmasının 110 illik yubileyindəki çox dəyərli məruzəsində belə demişdir: "1975-ci ildə biz Üzeyir Hacıbəyovun 90 illik yubileyini hazırladıq, təntənə ilə həm Azərbaycanda, o vaxt imkan dairəsində Sovet İttifaqının həm paytaxtında, başqa respublikalarında, dünyada qeyd edə bildik. Azərbaycanda, Bakıda mədəniyyət xadimlərindən ilk dəfə Üzeyir Hacıbəyovun yaşadığı ev onun ev-muzeyinə çevrildi.
1975-ci ildə, 20 il bundan əvvəl Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi açıldı. Biz hamımız çox məmnunuq ki, bu ev-muzey 20 ildir Azərbaycan xalqının, mədəniyyətinin inkişafına, yüksəlməsinə xidmət edir".
1975-ci ildə böyük dövlət xadimi Heydər Əliyev özü şəxsən muzeyin açılışında iştirak etmiş və demişdir ki, bu muzey Ü.Hacıbəyov kimi dahi sənətkar üçün çox darısqaldır, onu qonşu evlərin hesabına genişləndirmək lazımdır. Ulu öndərin uzaqgörənliklə söylədiyi bu fikirlər 1985-ci ildə dahi bəstəkarın 100 illik yubileyində gerçəkləşdi. Muzeyə bitişik binalardan on ailə köçürüldü. Onlara təzə evlər verildi. Və bu mənzillər də muzeyə əlavə olundu. Lakin sonuncu dəfə 1985-ci ildə təmir olunan muzey 2005-ci ilə qədər əl vurulmamış qaldı. 2005-ci il fevral ayının 28-də möhtərəm Prezident İlham Əliyev Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyinin əsaslı təmir olunması ilə bağlı xüsusi sərəncam imzaladı. Buna görə Prezident İlham Əliyevə bir daha dərin təşəkkürümü bildirirəm.
Ümummilli lider Heydər Əliyev Üzeyir bəy Hacıbəyov fenomenini qiymətləndirə bilən bir dövlət xadimi idi. O, mədəniyyətlə, incəsənətlə, hətta ədəbiyyat və publisistika ilə bağlı çıxışlarında dahi Üzeyir bəyi xatırlayır, ona istinad edir, bütün sahələrdə onun dahi olduğunu dönə-dönə vurğulayırdı.
Böyük öndərin Ü.Hacıbəyovun anadan olmasının 110 illik yubileyinə həsr edilmiş tədbirdə söylədiyi dahi sənətkar haqqındakı məruzəsi bu gün də yaddaşlarda yaşayır. Bənzərsiz natiq olan Heydər Əliyev Üzeyir bəyin həyat və fəaliyyətini o qədər gözəl təhlil etdi ki, musiqişünas alimləri kölgədə qoydu. O, dahi şəxsiyyətin həm publisistikasından, həm dramaturgiyasından, həm pedaqoji fəaliyyətindən, həm alimlik məharətindən, həm Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatındakı xidmətlərindən, həm də ictimai xadim kimi gördüyü işlərdən dolğun məlumat verərək dinləyiciləri valeh etdi.
Natiq həmçinin Ü.Hacıbəyovun operalarından, operettalarından, digər musiqi əsərlərindən, onun üç hakimiyyət - çar Rusiyasının hakim olduğu dövr, Azərbaycan Demokratik Respublikasının dövrü və Azərbaycanda sovetlər dövründə yaşadığını qeyd etmiş, bununla yanaşı, onun vətənpərvərliyini xüsusilə vurğulamışdır. Bu barədə Heydər Əliyev demişdir: "Üzeyir Hacıbəyovun yaradıcılığı həmişə insanları vətənpərvərliyə çağırdığı kimi, bu gün də Azərbaycan vətəndaşlarını vətənpərvərliyə dəvət edir. Biz bu gün Üzeyir Hacıbəyovun xatirəsini yad ediriksə, onun yaradıcılığını bir daha yüksək qiymətləndiririksə, bu yaradıcılığın ən yüksək nöqtəsi olan vətənpərvərlik hisslərini özümüzdə daha da artırmalıyıq, daha da inkişaf etdirməliyik. Özümüzü bu hissiyyatlarla gələcəyə hazırlamalıyıq".
Üzeyir bəy Hacıbəyov irsini dərindən bilən, bütün söhbətlərində, çıxışlarında dahi sənətkarın bənzərsiz dühasından söz açan ümummilli liderimizə jurnalistlər sual verəndə ki, "sizin ən sevimli bəstəkarınız kimdir?" Heydər Əliyev "Üzeyir Hacıbəyov, - demişdi, - Üzeyir Hacıbəyov irsinin yaşaması naminə, mədəniyyətimizin, mənəviyyatımızın yaşaması naminə sizin hamınızı şücaətə, qəhrəmanlığa, vətənpərvərliyə dəvət edirəm".
Unudulmaz siyasi və dövlət xadimi Heydər Əliyevin anadan olmasının 85 illik yubileyi bütün xalqımız tərəfindən qeyd edilir. Onun fəaliyyətinin bütün sahələri araşdırılaraq xalqa çatdırılır. Bu böyük insanın keçdiyi həyat yolu ilə tanış olduqca, onun nəhəngliyinin bir daha şahidinə çevrilirik. Böyük insanlar heç zaman ölmürlər, onlar gözəl əməlləri ilə yaddaşlarda, tarixdə əbədi yaşayırlar.
Dahi Üzeyir bəy Hacıbəyov hələ 1910-cu ildə özünün nəşr etdiyi "Həqiqət" qəzetində belə yazırdı: "Bəşəriyyət tarixində elə şəxslər var ki, onlar özləri üçün anadan olmayıblar, bəlkə bütün xalqa və hətta ümuminsaniyyətə xeyir gətirmək və tərəqqisinə səbəb olmaq üçün yaranıblar. Bu cür adamlar nəinki sağlığında, bəlkə öləndən sonra da camaata mənfəət verirlər".
Böyük fəhmlə, dahiyanə deyilmiş bu kəlamlar həm ümummilli lider Heydər Əliyevə, həm də elə cahanşümul dahi sənətkarımız Üzeyir bəy Hacıbəyovun özünə şamil edilməlidir.
Bəli, bu böyük insanlar dünyalarını dəyişdikdən sonra da öz əməlləri ilə doğma vətənə, sevimli xalqımıza uğur və şərəf gətirirlər. Belə dahiləri olan millət böyükdür, xoşbəxtdir, yenilməzdir.

Azərabyacan.- 2008.- 9 may.- S. 9.