Şamilqızı Ü.

Göy-göl Milli Parkı turistlər üçün cəlbedici olacaq

Burada turizmin inkişafı yerli əhali üçün iş yeri və əlavə gəlirlər deməkdir

Azərbaycan özünəməxsus çeşidli turizm obyektləriylə zəngindir və bu da özünü fərqli surətdə biruzə verir. Artıq Azərbaycanda 8 milli park yaradılıb, bunların 9-cusu isə Göy-göldür. Göy-göl, Maralgöl kimi incilərin və digər füsünkar təbiət nümunələrinin bu ərazidə olduğunu nəzərə alsaq bölgənin turizm potensialının nə dərəcədə yüksək olduğunu görərik. Məhz bu səbəbdən milli parkların yaradılmasında əsas məqsəd həmin ərazilərdə yaşayan əhalinin təbiətlə maraqlanması, eko-turizmin inkişafı, elmi-tədqiqat işlərinin aparılmasından ibarətdir. SSSR dövründə Azərbaycanda milli parklar mövcud olmayıb. Yalnız 2000-ci ildən etibarən respublikamızda milli parkların yaradılması ön plana çəkilib.

Göy-göl Dövlət Təbiət Qoruğunun direktoru Bilal Verdiyev "Xalq Cəbhəsi"nə verdiyi müsahibəsində Göy-göl Dövlət Qoruğunun necə yaranması haqqında danışdı: "Göy-göl respublikanın ən gözəl təbiət muzeyi sayılır. Bu Azərbaycanda yaranan ilk qoruqdur. 1925-ci ildə yaranıb. Hələ 1910-12-ci illərdə qoruq yaranmamışdan əvvəl rusiyalı səyahətçilər bu ərazilərin gözəlliyini görüb, bu haqda çox fikirlər söyləyiblər. 1912-cü ildə rusiyalı səyahətçi Sakalov buranı ziyarət etdikdən sonra, 1913-cü ildə Rusiyada keçirilən Təbiətsevərlər və Həkimlərin 12-ci Qurultayında Göy-göl haqqında geniş məruzə ilə çıxış edib. O, buranın təmiz havası, tayı-bərabəri olmayan, turizmin inkişafı üçün çox əlverişli olması haqqında müzakirələr aparıb. Daha sonra inqilablar baş verdi və Sovet hakimiyyəti yarananda ilk dəfə olaraq Azərbaycanda 1925-ci ildə Göy-göl Dövlət Təbiət Qoruğu elan olundu. Qoruq yarandığı dövrdən 1948-ci ilə kimi ərazisi təqribən 1200 hektar olub və həmin ildə elə o qədər də onun meşə sahəsinə əlavə ediblər. Yəni bu ərazilərdə genişlənmələr olub və qoruğun sahəsi 1958-ci ildə daha da böyüdülərək 6739 hektara çatdırılıb. Lakin 1961-ci ildə SSSR Ali Sovetinin qərarı ilə Azərbaycanda bir neçə ovçuluq təsərrüfatı, Göy-göl Dövlət Təbiət Qoruğu ləğv edildiyinə görə, qoruğun ərazisi parçalanaraq meşə hissəsi Gəncə Meşə Təsərrüfatına, açıq sahəsi isə Dövlət Torpaqları Fonduna qaytarılıb. Bu hadisələrin baş verməsi bir çox alimlərin narazılığa səbəb olub və Milli Elmlər Akademiyasının üzvlərinin SSSR Ali Sovetinə müraciətindən sonra, 1965-ci ildə Göy-göl təkrarən Dövlət Təbiət Qoruğu elan edilib. Ümumiyyətlə qoruqla milli park arasında əsas fərq ondadır ki, qoruqda bütün təsərrüfat işləri qadağan olunur, ancaq ərazi milli park olanda birinci növbədə burada eko-turizmin inkişafına xüsusi önəm verilir. Yəni həmin yerlərdə turistlərin hərəkəti üçün xüsusi cığırlar yaradılır".
Bilal Verdiyev Göy-göl Dövlət Təbiət Qoruğu olanda ərazisi 6739 hektar olub, lakin indi Milli Park yaranandan sonra onun sahəsinin 12755 hektara çatdırıldığını bildirdi: "Bu 12755 hektar ərazinin 5094 hektraı meşə, 109 hektarı su, yerdə qalan hissəsi isə açıq və dağ sahələridir ki, biz o dağ sahələrini xüsusi olaraq çöl heyvanlarının orada yaşaması, onlar miqrasiyası üçün nəzərdə tutmuşuq. Dağ sahələrində ən çox bezuar dağ keçiləri yaşayır. Daha sonra orada dağ kəklikləri, ular, bir neçə Qafqaz tetrası kimi nadir heyvanlar da var. Bu ərazilər Milli Parkla birləşdiriləndə həmin heyvanlar burada mühafizə olunmaq üçün xüsusi qoruq yuvasına salınır və qeyd etdiyim cığırlar turistlər üçün məhz bu yerlərdən salınacaq. Hazırda ölkədə eko-turizmlə məşğul olan insanlar çox az olduğu üçün bu səbəbdən biz indi turistləri az qəbul edirik.
Artıq Milli Parklar yaranır və turizm getdikcə inkişaf etdiriləcək. Göy-göl Milli Parkı da məhz bu səbəbdən yaradılır. Bu parkın yaranması həmçinin Azərbaycanda yaşayan insanların Göy-gölü görməsinə şərait yaradacaq. Eyni zamanda parkın yaranması həmin ərazilərdə yaşayan insanların həyatında mühüm rol oynayacaq. Belə ki, bura gələn turistlər Göy-gölün ətrafında olan kəndlərdə yaşayan insanların həyat tərziylə maraqlanacaq. Yəni turistlər həmin ərazilərdə yaşayan kədlilərin evlərində yerləşdirilsə, bu həmin ev sahiblərinin dolanışıqları üçün də müsbət bir nəticə verəcək, yəni onların yeni qazanc yolu olacaq. Bizim ölkə geniş mədəniyyətə malikdir, bu kəndlərdə yaşayan insanlar toxuculuq, heyvandarlıq və digər işlərlə məşğul olurlar. Bu da istənilən halda bizim mədəniyyətin həm dünyada yayılmasına, həm də turistlər vasitəsilə həmin yerlərdə yeni iş yerlərinin açılmasına səbəb olacaq. Kənd şəraitində yaşayan insanlar arasında kasıbçılığın aradan qaldırılması üçün dövlətin atdığı ən uğurlu addımlarından biri də Göy-göl Milli Parkının yaradılması olacaq".
Müsahibimin sözlərinə əsasən, Göy-göldə bəzi heyvanların kökü kəsilmək üzrə olub: "Burada maralın kökü artıq kəsilirdi, 2003-cü ildə bura qoruq olduğu dövrdə, bu ərazidə qeydiyyatda olan yalnız 2 maral var idi. Lakin 2008-ci ilin yanvarında apardığımız saymada 26 maralı öz gözlərimizlə görmüşük, əlavələri haqqında isə məlumatlarımız var. Artıq parkın mühafizəsi daha yaxşı olduğu üçün maralların ovlanmasının qarşısı çox ciddi şəkildə alınıb, bu səbəbdən hətta onları Toğana kəndinin lap yaxınlığında belə görmək olur. Bundan başqa burada Milli Parkın xüsusi administirativ binası, turistlərin qarşılanması üçün müxtəlif xidmət sahələri, informasiya mərkəzi, ətraf mühiti və heyvanları mühafizə edən postu və s. yerlərin tikilməsi nəzərdə tutulub. Göy-gölün Milli Park elan olunmasının onun dünyada tanınmasında böyük rolu olacaq".
Bu ərazidə Göy-göldən başqa 17 xırda göl də var: "Bu 17 göldən 14-nün adı xalq arasında daha çox tanınır, bunlar Maralgöl, Zəli, Qara, Güzcü, 2-ci Zəli gölü, Ördək, Quş, Ayı, Çoban, Turist və s. göllərdir. Adları çəkilən göllərin hər biri özünə məxsus şəkildə gözəl, füsünkar və möcüzəlidir. Bundan əlavə bu ərazilərdə ağacların kəsilməsinə də ciddi nəzarət olunur. Düzdür, indi bu hallara rast gəlinmir, ancaq belə bir fakt olsa belə həmin brakanyerlər böyük məbləğdə cərimə olunurlar. Bu səbəbdən də artıq biz bu faktlara rast gəlmirik. Ümumiyyətlə qoruğun 17 yeqeri (post-red.) var, amma Milli Park olduqdan sonra burada yeqerlərin sayı daha çox olacaq. Burada həmçinin bir çox xəstəliklərin müalicəsi üçün 423 növdə olan bitkilər var. Bunların 76 növü ağac və kollardır, yerdə qalanları isə çəmənlik, dərman və zəhərli bitkilərdir. Onu da qeyd edim ki, bura təkcə yay aylarında deyil, Göy-gölün qışı daha gözəl olur. Burada hətta qış aylarında xizək sürmək üçün şərait var. Qış turizminin inkişafı üçün bu ərazilər çox əlverişlidir".
Bilal Verdiyev qeyd etdi ki, Göy-göl rəsmi olaraq Milli Park elan olunduqdan sonra turistlər, ümumiyyətlə bura gələnlər üçün xüsusi qiymətlər təyin olunacaq və buradan əldə olunan vəsait sırf parkın işlərinə yönəldiləcək.

Xalq cəbhəsi.- 2008.- 17 may.- S. 13.