Ağaoğlu T.

Müharibə fəlakətlərinin ekran həyatı

Çətinliklərə, zaman-zaman sərt rejimin amansızlıqlarına, qadağalarına baxmayaraq Azərbaycan milli kino sənəti 110 ildən artıqdır inamla, uğurla yol gəlir. Neçə-neçə filmlərimiz yaxın-uzaq ölkələrdə maraqla baxılır, rəğbətlə qarşılanır. Belələrindən biri də çəkilişinin başa çatmasının 50 ili tamam olan "Uzaq sahillərdə" (ssenari müəllifləri İ.Qasımov, H.Seyidbəyli, quruluşçu rejissor T. Tağızadədir) bədii filmidir. Həmin ekran əsərinin ilk nümayişinin qeyd edilməsi ərəfəsində Azərbaycan Dövlət Film Fondunun direktoru, əməkdar incəsənət xadimi Cəmil Quliyevlə görüşdük. O, dedi:
- Mənalı yaşadığı ömrünü Azərbaycan kinosunun inkişafına sərf etmiş xalq artisti, görkəmli rejissor Tofiq Tağızadənin yaradıcılığı həmişə tamaşaçıların diqqət mərkəzində olmuş, kino həvəskarları onun hər yeni filminə böyük maraq göstərmişlər. Rejissorun ekran uğurları ümumilikdə milli kinomuzda gedən prosesləri özündə əks etdirmişdir. Buna görə də çəkdiyi filmlərə baxanda Azərbaycan kinosunun keçdiyi yol, necə deyərlər, elə kino təsvirləri kimi adamın gözləri qarşısında canlanır.
O, kino sahəsində ən məhsuldar işləyən mədəniyyət xadimlərindən biri idi. Lakin onun adı yaşlı tamaşaçıların yaddaşına "Uzaq sahillərdə" filmindən sonra həkk olunmuşdur. Bir zamanlar bütün fəhlə-kəndli sinfi "Çapayev"ə baxmağa getdiyi kimi, azərbaycanlılar da eləcə "Uzaq sahillərdə"yə baxmağa can atırdılar. Tofiq müəllimin bu filminə ictimai mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün xalq səmimi maraq göstərirdi. Belə istək bir tərəfdən kinonun qəhrəmanı ilə əlaqəli olsa da, ikinci tərəfdən isə filmin çox böyük istedadla çəkilməsi, onun ponoram görüntülərinin uğurlu alınması, aktyor oyunu, kostyum və dekorasiyaların inandırıcılığı ilə əlaqədar idi. Elə bu kimi müsbət cəhətlərə görə "Uzaq sahillərdə" 1958-ci ildə keçirilən Ümumittifaq kinofestivalının laureatlarından biri olmuşdur. Rejissor, operator, rəssam işlərinə, musiqi tərtibatına görə bizim film Moskvanın böyük cəhdlə təbliğ etdiyi, "Kəşfiyyatçının igidliyi" filmindən maraqla qarşılanmışdı.
"Uzaq sahillərdə"nin ən uğurlu cəhətlərindən biri də rejissorun müxtəlif millətlərin nümayəndələri arasında azərbaycanlı obrazını inandırıcı yaratmağı, təsvir etməyi olmuşdur. Filmdə milli koloritin təqdimatı Tofiq müəllimin bütün yaradıcılığında aşkar duyulur, hiss edilir.
EBəşəriyyətin, faciəsi kimi tarixləşmiş İkinci dünya müharibəsində yüz minlərlə soydaşımız canını qurban verib. Onlardan biri də "Mixaylo" - Mehdi Hüseynzadə olub. O, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı fəxri adına layiq görülüb. İkinci ömrünü isə "Uzaq sahillərdə" bədii filmində yaşayır.

Azərbaycan.- 2008.- 20 may.- S. 8.