Sevda M.

 

Biz daha geniş meydan istəyirik

 

Artıq bir neçə ildir ki, Mədəniyyət Turizm Nazirliyi gənc rejissorlara müxtəlif layihələr vasitəsilə dəstək verir. Nazirliyin istedadlı rejissorları üzə çıxarmaq məqsədilə həyata keçirdiyi layihələrdən biri "Bu meydan bu ekran" müsabiqəsidir. Müsabiqə çərçivəsində çəkilən filmlər arasında uğurlusu da olub, uğursuzu da. Bu müsabiqə çərçivəsində "Dərviş" prodüser mərkəzinin ekranlaşdırdığı bir neçə film, xüsusilə "Ev" dramı daha çox uğur qazanıb. Xüsusən ölkədən kənarda. Sözsüz ki, bu, sabah ölkəmizin daha böyük miqyasda təmsil olunması üçün mühüm şərtdir. "Dərviş" Prodüser Mərkəzinin direktoru Əli İsa Cabbarovla müsahibəmiz müasir kinonun problemləri, mövcud kino siyasəti barədədir.  

- "Bu meydan bu ekran" müsabiqəsi üçüncü ildir ki, həyata keçirilir. Prodüser kimi müsabiqənin nəticələrini necə xarakterizə edərdiz?

 - Bilirsiz ki, "Bu meydan bu ekran" qısametrajlı filmlər müsabiqəsi gənclərə ünvanlanıb və müsabiqənin müsbət nəticələri də var. Yəni müsabiqə çərçivəsində çəkilən filmlər arasında beynəlxalq kinofestivallarda nümayiş olunan mükafatlar alan filmlər var. Konkret olaraq, Asif Rüstəmovun ekranlaşdırdığı "Ev" filmini göstərmək olar. "Ev" İsveçrədə, Fransada, Hollandiyada, Qazaxıstanda keçirilən beynəlxalq kinofestivallarda nümayiş olunub. İtaliya Kubadan isə film mükafatla qayıdıb. Daha önəmlisi odur ki, Avropa televiziya kanalları bu filmə maraq göstərir. Fransanın ən nüfuzlu televiziya kanallarından biri olan Kanal+ filmin Avropada nümayiş hüququnu əldə edib. "Ev" müsabiqə çərçivəsində çəkilən 8 film arasında festvial taleyinə görə ən uğurlusudur. Ümumiyyətlə, filmin uğurunu şərtləndirən əsasən 2 amil var: maliyyə festivaldakı uğur. Film hər iki cəhətdən uğur əldə edib. "Ev" satışdan əldə etdiyi gəlirlə ona çəkilən xərcin 50 faizini qaytarıb.

   - "Ev"dən başqa müstəqillik illərində çəkilən filmlər arasında gəlir gətirən film olubmu?

   
- Son 15-20 ildə belə bir şey olmayıb. Azərbaycanda gəliri ancaq kommersiya xarakterli komediya filmləri gətirir. Amma ciddi kino, Mədəniyyət Turizm Nazirliyinin sifarişi ilə çəkilən filmlər satışdan gəlir götürməyib. Həm "Ev" maliyyəni xaricdən gətirib. Bu çox yaxşı göstəricidir bu tendensiyanı inkişaf etdirmək, dəstəkləmək lazımdır. Mənim rejissoru olduğum "Düyün" İsveçrənin icitmai televizyiasına satılıb artıq gəlir gətirir. Yəni bizim tutduğumuz konsepsiya öz düzgünlüyünü göstərir sadəcə olaraq, biz daha geniş meydan istəyirik.

   - Amma uğurlarınıza baxmayaraq, "Bu meydan, bu ekran" müsabiqəsinin yaxınlarda açıqlanan nəticələrində sizin mərkəzin təqdim etdiyi layihələr yox idi.

   - Öncə deyim ki, bu müsabiqə gənc rejissorlar üçün özlərini təsdiqləmək üçün bir sınaqdır. Əgər rejissor qısametrajlı filmi
uğurlu çəkirsə, o zaman ona tammerajlı film etibar edilir. Amma çox təəssüf ki, gənclərə münasibətdə bəzi məmurların natamamlıq, etirabrsızlıq kompleksi var. Sonuncu müsabiqədə film layihəsini udanlar arasında idman federasiyasının olması təəccüblüdür. Əgər film layihələrinin peşəkar studiyalar əvəzinə kinoyla əlaqəsi olmayan hansısa təşkilatlara verilməsi tendensiya halını alacaqsa, bir prodüser kimi bu hal məni narahat etməyə bilməz. Biz qısametrajlı filmlər çəkmişik onların taleyi uğurlu olub. Mən narahatam ki, tammertajlı film müsabiqəsində qeyri-peşəkar təşkilatların layihələri keçsin. Sanki müəyyən bəhanələr gətirməklə tammetrajlı film çəkməyə imkan yaratmırlar. Belə bir paradoksal vəziyyət yaranıb. Kinoda qərar verən insanlar sovet dövründə formalaşmış insanlardır. Amma yeni Azərbaycan kinosunda xaricdə uğur qazananlar müstəqil Azərbaycanda formalaşan insanlardır. Bu iki nəsil arasında psixoloji fərqlər var əsas problem bundadır. Digər problem odur ki, Mədəniyyət Turizm Nazirliyi qazanılan uğurlar haqda məlumatlandırılmır. Ona görə nazirə məktubla bizi qəbul etməsi üçün müraciət etmişik. Nazir dəfələrlə gənc, peşəkar, yeni dünyagörüşü olan rejissorların önə çəkilməsini vacibliyini deyib. Amma mənə elə gəlir ki, nazirlə gənc rejissorlar arasında bəzi məmurlar süni maneə yaradır. Məqsədimiz o maneəni aşmaqdır.

   - Nədən məmurlar peşəkar rejissorlarla işlməkdə maraqlı deyil? Əksinə, ölkəni xaricdə uğurla təmsil edən reissorlarla işləməkdə elə onlar maraqlı olmalıdırlar.

   - Əvvəla qeyd edim ki, Mədəniyyət Nazirliyi son vaxtlar prodüser mərkəzləri ilə sıx işbirliyi yaradıb v
ə bu, inqilabi bir addımdır. Amma prodüser mərkəzləri ilə görülürsə differensial aparılmalıdır. Efiri olan televiziya şirkəti kinoşirkət deyil. Yəni sırf kinoda peşəkarlaşmış bir neçə studiyaya xüsusi diqqət olmalıdır.
Amma bəzi məmurlar bunda maraqlı deyil. Sokurovun bir ifadəsi var: ofisiant rejissor. Belə rejissorlar prodüserin ya hanısa şirkətin sifariş verdiyi temanı götürür onun istədiyinə uyğun film çəkir. Bir var, müəllif kinosu çəkən, öz prinsipləri olan rejissor. Belə bir təhlükə var ki, həmin məmurlar məhz ofisiant rejisorlara maraq göstərsin. Məmur öz sözü olan rejissorla işləməkdə az maraqlıdır. Amma ofisant rejissor istənilən şərtlərə gedəcək. Rejissorun draması da ondadır ki, kino sahəsində bazar münasibətləri onun yazılmamaş qanunları hələ formalaşmayıb.

   - Siz bayaq qeyd etdiniz ki, filmləriniz xaricdən gəlir gətirir. Bəs daxili bazarda vəziyyət necədir?

   
- Təbii ki, daxildə öz tamaşaçımızı əldə etmək istəyirik. istəyirik ki, bizim filmlərə tamaşaçı vəsait qoysun. Yəni filmlərimiz alınsın. Bizim çəkidiyimiz fimlər art-hausdur, yəni müəllif filmləridir. İstər "Ev", istər "Düyün" filmi. Alina Abdullayevanın "Çalış, nəfəs
alma" filmi bu formata uyğundur. Bunlar qısametrolı film olduğuna görə onların tək halda satılması gəlir gətirməyəcək. Ona görə bu filmdərin üçünü bir diskdə toplayıb, yeni ya art-haus Azərbacan kinosu devizi alıtnda satışa çıxarmaq istəyirik. Daxili bazarda tamaşaçımızın olub-olmadığını bilmək istəyirik.

   - Sizin prodüser mərkəzinin istehsal etdiyi "Yalançılar" filmi deyəsən, daxili bazar üçün nəzərdə tutulub.

   
- Bəli, "Yalançılar"ı daxili bazar üçün nəzərdə tutmuşuq. Bu yaxınlarda kaset satışı ilə məşğul olan bir prodüserlə söhbət etdik. O, dedi ki, tamaşaçını "zibil" filmlərə öyrəşdirirlər. Zibildən yarım pillə yüksək olan filmi isə satmaq olmur. Dünyada da çox satılan bayağı filmlərdir. Amma 10-15 faiz tamaşaçı var ki, onlara elitar filmi satmaq olur. Bizdə müəllif film çəkən rejissorlara çətinliklər yaradırlar. Hələ ki, bazar yoxdur. Amma "Yalançılar" üçün total reklam kampaniyası keçirilsə tamaşaçı məlumatlandırılsa filmi prokata buraxmaq olar. Yəni tamaşaçını yönləndirmək olar ki, bizdə melodratamtik-psixoloji filmlər çəkilir. Reklam kampaniyasına maliyyə tapılsa, film payızda satışa çıxarılacaq.

   - Azərbaycanda film reklamının mexanizmi formalaşıbmı?

   
- Reklamın mexanizmi mövcuddur. Sadəcə, filmin reklamına maliyyə qoymaq probelmi var. Praktika göstərir ki, filmin reklamı onun büdcəsinin 30-50 faizini təşkil edir. Məsələn,1 milyonluq filmin 500 min dollarlıq reklam kampaniyası ola bilər. Büdcəsi 30 min manat olan filmin reklamına hardasa 5 min manat lazımdır.

   - Azərbaycanda ciddi filmə tələbat varmı?

   
- "İskustvo kino" jurnalında kino bazarıyla bağlı bir diskussiya keçirilmişdi. Deyildi ki, əslində tamaşaçı tələbatı anlayışı yoxdur. Tələbatı sən özün yaratmalısan. Tamaşaçını filan filmin lazımlığına inandırmaq lazımdır. Hər şey reklamdan asılıdır. Art-hausu da, ən bayağı filmi tamaşaçının tələbatına çevirmək olar. Amerika marketoloqları belə siyasət yeridir, tələbatı özü yaradır özü ödəyir. Məsələn, Amerikanın düşmənləri haqqında xof yaradılır sonra bu xof haqda film çəkilir, tamaşaçı da o filmə maraq göstərir. Düşünürəm ki, bizdə tamaşaçıda tələbatı yaratmaq siyasəti həyata keçirilməlidir.

 

525-ci qəzet.- 2008.- 16 may.- S. 7.