Camal A.

“Kitabxananın ən böyük sponsoru dövlətidir”

Milli Kitabxananın direktoru Kərim Tahirov: “Azərbaycan Dövlət Kitabxanası 1923-cü ildə 4 otaqlı mənzildə yaradılıb”

Axundov adına Azərbarban Milli Kitabxanasının 85 yaşı tamam olur. Azərbaycanın milli sərvətlərindən hesab olunan bu kitabxana ölkədə elmin, təhsilin inkişafında önəmli rol oynayıb. Yubiley ovqatını yaşayan bu məbədin keçdiyi tarixi yol və bu günü ilə bağlı kitabxananın direktoru Kərim Tahirovla söhbətləşdik.

- Yəqin ki, oxucuları daha çox maraqlandıran məsələ Milli Kitabxananın 85 il əvvəl necə yaranması ilə bağlıdır...

- Azərbaycan Milli Kitabxanası 1923-cü ildə "Azərbaycan Dövlət Kitabxanası" kimi yaradılıb. Əvvəl Üzeyir Hacıbəyov küçəsində 4 otaqlı bir mənzildə fəaliyyət göstərib. 1924-cü ildə indiki İstiqlaliyyət küçəsinə - Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin yerləşdiyi binanın birinci mərtəbəsinə köçürülüb. 1960-cı ildə bu binanın tikintisi başa çatıb. Bu bina layihələridirilərkən məxsusi dövlət kitabxanası üçün nəzərdə tutulub. 1961-ci ildə binanın açılış mərasimi olub. Açılış mərasimində o vaxtkı mədəniyyət naziri Abdulla Bayramov, xalq yazıçısı, Yazıçılar İttifaqının katibi Süleyman Rəhimov, Akademiyanın mərhum prezidenti Yusif Məmmədəliyev və digər tanınmış xadimlər iştirak ediblər. O vaxtdan kitabxana burada yerləşir.

1923-cü ildə kitabxana cəmi 5 min kitab fondu ilə yaradılıb. Bu günsə kitabxananın fondunda 5 milyondan artıq kitab və digər çap məhsulları saxlanılır. 2003-cü ildən Milli Kitabxana adı ilə fəaliyyət göstərir.

- Ümumi oxucu sayı nə qədərdir?

- Milli Kitabxanaya il ərzində gələn oxucuların sayı 230 min nəfəri keçir. Amma daimi oxucularımızın sayı 38 min nəfərdir. Bu qeydiyyat 5 ildən bir keçirilir. Bununla yanaşı bu gün Milli Kitabxana virtual şəkildə də oxuculara xidmət göstərir. Virtual oxucularımızın sayı isə 90 mini keçib.

- Deyirlər ki, dövrün dəyişməsi ilə bağlı kitaba maraq azalıb. Bu tendensiya Milli Kitabxanada da hiss olunurmu?

- Mən bu fikirlə qətiyyən razı deyiləm. Ən azı faktlarımız bu fikrin düzgün olmadığını sübut edir. Milli Kitabxanaya gün ərzində min nəfərdən artıq oxucu gəlirsə, mən deməzdim ki, kitab oxucularının sayı azalıb. Sadəcə, 90-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq kitabxanalarımıza yeni ədəbiyyatların daxil olmasında ciddi problemlər yaranmışdı. Bilirsiniz ki, müasir dövrün oxucularını yeni informasiya, yeni material maraqlandırır. Köhnə kitabı nə qədor oxuyarlar? 90-cı illərin sonlarına qədər bu tendensiya davam etdi. 1998-ci ildən başlayaraq kitabxanaların kitabla, xüsusən də latın qrafikalı ədəbiyyatla təminatında ciddi tədbirlər görüldü. 2003-2004-cü illərdən başlayaraq prezidentin sərəncamı ilə ölkədə latın qrafikası ilə kitabların kütləvi nəşrinə başlandı. Bu kitablar da kitabxanaların fonduna daxil olduqca, artıq oxucular da kitabxanalara qayıtmağa başladılar.

- Oxucular arasında yaş həddi necədir?

- Gənclər Milli Kitabxanadan daha çox istifadə edir. Bu faktdır. Çünki böyük əksəriyyəti tələbə, magistr, aspirant, elmi işçi olan gənclər kitabxananın imkanlarından daha çox yararlanırlar. Amma orta və yaşlı nəsildən olan oxucularımız da az deyil.

- Belə mülahizələr də var ki, İnternetin dairəsi genişləndikcə, çap formalı ədəbiyyata maraq da azalacaq. Bu "təhlükəni" görürsünüzmü?

- Axı dedim ki, bizim virtual oxucularımız da var. Biz də bu gün işimizi informasiya, internet əsrinin tələblərinə uyğun şəkildə qururuq. Siz kitabxanaya gəlmədən virtual şəkildə, kitabxanaya oxucu yazıla bilərsiniz. İnternetdə anket açılır, tələb olunan məlumatları qeyd edirsiniz, sonra da sifarişinizi verirsiniz. Məsələn, hansısa kitabı sifariş vermək istəyirsinizsə, bizim elektron kataloqa girirsiniz. Orada sizə lazım olan kitabın adını qeyd edirsiniz. Həmin kitabı burada tapıb hazır qoyurlar. 2 saatdan, sonra siz gəlib kitabı götürürsünüz. Bizim elektron kitabxanamız da var. Orada 400-dən artıq kitab elektron şəkildə həmin kitabxanada yerləşdirilib. Əgər sifariş verilən kitabın tam mətni bizim saytda varsa, heç kitabxanaya gəlməyə ehtiyac qalmır. Evinizdə oturub həmin kitabı oxuyursunuz. Yubiley ərəfəsində daha bir iş forması tətbiq etməyə başlamışıq. Əgər oxucu kitabın hansısa hissəsini istəyirsə, biz onun surətini çıxarıb oxucunun elektron ünvanına da göndoririk. Amma sözün əsl mənasında oxucudursa... Bizim də öz prinsipimiz var. Sifarişçi Milli Kitabxananın qeydiyyatlı oxucusu olmalıdır.

- Qəzetçi olduğumuz üçün Milli Kitabxanada dövrü mətbuatın vəziyyəti də bizim üçün maraqlıdır. Bu sahədə vəziyyət necədir?

- Dövrü mətbuat sahəsində çox ciddi addımlar atılıb. 2007-ci ildə bizdə mətbuatın analitik məlumat bazası yaradılmağa başlanıb. Əgər sizi jurnalistikaya dair material maraqlandırırsa, qəzetdə və ya jurnalda bu barədə hansı yazılar çıxıbsa, onlar ekrana gəlir. Biz artıq dövrü mətbuatın analitik bazası əsasında elektron mətni veririk. Bizim ucqar kəndlərdə, xarici ölkələrdə qəzetlərimizi ala bilmirlər. Kitabxananın yaratdığı bu imkanlar onlara kömək edir. Yəni, oxuculara kitabxanadan kənar xidmət göstərməyə çalışırıq. Amma qeydiyyata düşmək üçün bir dəfə gəlməlisən.

- Sadaladığmız xidmətlər ödənişlidir, yoxsa...

- Milli Kitabxana ödənişli əsasda heç bir xidmət göstərmir.

- Dünyada da belə təcrübə yoxdur?

- Mən bir çox dünya kitabxanalarında olmuşam. Hər şey pulladır. Bizdə Milli Kitabxana dövlətin təminatındadır. Dövlətimiz Milli Kitabxanaya kifayət qədər vəsait ayırır. Ona görə, bu gün biz oxuculara göstərdiyimiz xidmətləri pullu etməyə ehtiyac yoxdur. Əgər sabah buna ehtiyac olarsa, bu başqa məsələdir. Bir də axı bunun mexanizmi yaradılmalıdır. Oxucu xidmətə görə evdən pul gətirib verməyəcək ki? Gərək bizim imkanımız ola ki, xidmət haqqını kart vasitəsilə oxucudan ala bilək. Bunlar hamısı mexanizmdir. Bu gün Milli Kitabxananın ən böyük sponsoru dövlətidir. Dövlət vəsaiti bizə kifayət edir və hansısa sponsordan bir şey gözləmirik.

- Gələn həftənin ilk günlərindən yubiley tədbirlərinə başlayırsınız. Hansı tədbirlər nəzərdə tutulur?

- Yubiley tədbirləri çərçivəsində noyabrın 17-19-da Milli Kitabxananın 85 illiyi keçirilicək. 18 ölkədən 30 nəfər qonağımız gələcək. Bunlar dünyanın aparıcı kitabxanalarının direktorları və beynəlxalq kitabxana təşkilatlarının rəhbərləridir. Noyabrın 17-də saat 11.00-da Milli Kitabxananın binasında sərgilərimizin açılış mərasimi olacaq. Bundan başqa iki beynəlxalq konfrans keçiriləcək. Biri Türkdilli Ölkələrin Milli Kitabxanalarının Direktorlarının II Konfransıdır. Bu konfransda türkdilli ölkələrin milli kitabxanalarının vahid şəbəkədə birləşdirilməsi məsələsi müzakirə olunacaq. Bir də bu ölkələrin kitabxanalarmda saxlanılan əlyazmaların kataloqunun hazırlanması. Digər tədbir Avrasiya Kitabxanalar Assambleyasının 10-cu iclasının keçirilməsidir. Milli Kitabxanamız həmin təşkilatın beş təsisçisindən biridir.

17 noyabrda Musiqili Komediya Teatrında təntənəli mərasim və sonda böyük konsert olacaq.

P.S. "Ekspress" qəzetinin kollektivi də yubiley münasibətilə Milli Kitabxananın əməkdaşlarını təbrik edir.

Ekspress.- 2008.- 15-17 noyabr.- S. 6.