Ayan Mirqasımova: “Mən
hələ öz rolumu oynamamışam”
Tanınmış aktrisa, respublikanın əməkdar
artisti Ayan Mirqasımla görüşməkdə
məqsədimiz ondan qəzetimizin "Gənc
tanınmışlar özləri haqqında" rubrikası
üçün müsahibə almaq idi. Lakin Ayan xanımın "Yaş
kriteriyasından yanaşanda gənc deyiləm, bu rubrikaya
müsahibə versəm, məni yaşımı
qəsdən azaltmaqda qınayarlar. Şəxsi suallar istisna
olmaqla, rubrikadankənar müsahibəyə hazıram"
arqumenti ilə razılaşmaya bilmədik.
- Söhbətimizə elə
kinoya gəlişinizdən başlayaq. Bu sənəti
seçməyinizdə öz həvəsinizin, yoxsa
atanızın rolu daha çox oldu?
- Bu suala cavab vermək çox çətindir. Beş yaşım olanda atam məni
Şamaxıya çəkiliş meydançasına
aparıb. Həmin vaxt
"Min birinci qastrol" filmi çəkilirdi. Atam bizi baxmağa aparmışdı.
Dahi Rəşid Behbudov da filmin baş
qəhrəmanı idi. Qəfildən
laləlikdə balaca bir uşağın
gülə-gülə əl etməsi kadrı lazım oldu.
Mənə milli geyim geyindirib başa saldılar
ki, sevincək, şən halda obyektivə əl
eləməliyəm. Ancaq
çəkiliş qrupu məndən uzaqlaşan kimi
ağlamağa başladım. Qorxumdan
yanaqlarımdan sel kimi yaş axırdı. Kadr çəkilməyə başlayanda məni
gözlərim ağlamaqdan qızarmış və
şişmiş halda lentə aldılar. Bu
mənim obyektivə ilk baxışım idi. Deyə bilmərəm ki, səhnəyə
gəlişim atamın, özümün, yoxsa taleyin
seçimi olub. Bəlkə də bu,
taleyin işidir. Mənə elə
gəlir ki, hər kəsin peşəsi birbaşa onun taleyi
ilə bağlıdır. Uşaq olanda
evimizə atamın dostu Azər Paşa Nemət gəlirdi.
Onda mən "ev teatrı"
hazırladım. Şeir oxudum, oynadım.
Azər Paşa müəllim atama dedi ki, onu səhnəyə
çıxarmaq lazımdır. Sonra mən
xoreoqrafiya məktəbində təhsil almağa
başladım. Bir dəfə
məktəbə gəlib "Təkcə adanı
özünlə apara bilməzsən" filminə
çəkmək üçün qızlar
seçirdilər. Bu mənim kinoda ilk
böyük rolum idi. O zaman cəmi on yaşım
vardı. Həmin vaxt mən mərhum rejissor Gülbəniz
Əzimzadə ilə
Tale elə gətirdi ki, illər sonra
həmin filmdə kinooperator olan Hüseyn Mehdiyevlə
yollarımız yenə birləşdi. Sonra Hüseyn müəllim rejissor oldu və məni
"Özgə vaxt " filminə baş
rola dəvət etdi. Bəlkə də bu
peşə özü məni seçib. 10
yaşında uşaq necə fikirləşərdi ki,
gələcəkdə aktrisa olacaq. Aktrisalıq
çox çətin peşədir, indi bunun fərqinə
varıram, onda isə bundan xəbərsiz idim. Atam mənə aktrisa olmaq üçün nəinki
mane olurdu, hətta istəyirdi ki, mən bu sənətin
ardınca gedim. Sonra Gülbəniz
xanım məni yenidən çəkdiyi filmlərə
dəvət etdi. "Avqust
gələndə", "Ötən ilin son gecəsi"
filmlərində rol aldım. Sonralar da
baş rollara dəvət aldım. Məktəbi
qurtaranda peşə seçmək vaxtı gələndə
mən istər-istəməz aktrisalığın
üzərində dayandım. Bu, bəlkə
də taleyin ironiyası idi. Orta məktəbi və
xoreoqrafiya kursunu bitirdiyim il peşə
seçimi qarşısında qaldığım vaxt
tanınmış rus aktyoru Aleksey Batalov Ümumittifaq
Kinematoqrafiya İnstitutuna aktyor kursu keçmək
üçün gənclər toplamaq məqsədilə
Bakıya gəldi. 15 nəfər gənc
seçib Moskvaya aparmaq istəyirdi. Belə
bir kurs son dəfə Matveyevin rəhbərliyi ilə
yığılmışdı. Matveyevin
kursunu bir çox aktyorlarımız, o cümlədən
də Həmidə Ömərova bitirmişdi. Sonra qəbul imtahanında mən münsiflər
heyətində əyləşən Həmidə
Ömərovanın, Batalovun gülümsər
sifətlərini gördüm və qətiyyən
sıxılmadım. Şeir oxudum, rəqs
etdim. Batalov dedi ki, hə, bizim adamsan. Mən
ilk turdan keçdim, sonrakı mərhələni
keçməsəydim də, adım qəbul olunanların
siyahısına daxil edildi. Beləcə,
Moskvaya oxumağa getdim. Filmlərə
çəkiləndən sonra "Pioner" jurnalında
mənim şəklim, rolum haqqında yazılar
yazıldı. Keçmiş Sovet İttifaqının
müxtəlif yerlərindən mənə uşaqlar
məktub yazır, mənimlə dost olmaq istədiklərini
bildirirdilər. Əlbəttə, o vaxt bunlar
hamısı mənə xoş gəlirdi və onda
aktrisalığın bu qədər çətin peşə
olduğunu təsəvvür etmirdim. Bəlkə də
Batalov onda gəlməsəydi, mənim taleyim başqa cür
müəyyənləşərdi...
- Bəs buna qədər
ürəyinizdən hansısa digər peşənin sahibi
olmaq keçmişdimi? Axı siz məşhur həkim
nəslinin nümayəndəsisiniz...
-
Düzünü desəm, ürəyimin dərinliyində
həkim olmaq arzusu vardı. Həmin vaxt Tibb
Universitetində "Çinar" adlı rəqs qrupu
fəaliyyət göstərirdi. Qrupun
rəhbəri Əminə Dilbazi də mənə həkim
olmağı, sonra da təhsil ala-ala rəqs qrupunda
çıxış etməyi təklif etmişdi. Həkim olmaq arzumun əsas səbəbi də
yəqin ki, babalarımın, nənəmin həkim olması
idi. Mən ətrafımda çoxlu
tanınmış həkimlərin olmasından
həvəslənmişdim. Lakin aktrisa
oldum. Yəqin ki, qismətimə bu
yazılıbmış.
- Baş rolları oynamaq
üçün aktrisaya ilk növbədə nə
lazımdır?
- İlk növbədə,
yaxşı kino məktəbi keçməlisən. Peşə təcrübəsi ilə
yanaşı mütləq həyat təcrübəsi də
olmalıdır. Çəkildiyim
filmlərdə əvvəllər sadəlövh, lirik rollar
oynamışam. Yəni psixoloji rollar
oynayana qədər kifayət qədər təcrübə
toplamışdım. Bütün bunlar bir yana, yəqin ki, həm də bəxtim
gətirdi: məhz professionallığımın,
dünyagörüşümün püxtələşdiyi
vaxtda, hər cəhətdən hazır olduğum dönəmdə
mənə baş rol həvalə etdilər. Mən
peşəkarlıq yolunda qazandıqlarımı
filmlərdə baş rola çəkilməklə
müəyyən qədər realizə edə
bilmişəm. Bunu xüsusilə yaxın
vaxtlarda ekrana çıxan "Günaydın,
mələyim" filminə aid edirəm. Bəlkə
də filmin uğurlu alınmasının başlıca
səbəbi mənim həyatımın lazımi
məqamına təsadüf etməsi oldu.
- Yaşadığınız
rollardan hansı ruhunuza, xasiyyətinizə daha yaxındır?
- Deyə bilmərəm ki, oynadığım baş
rolların hansısa biri mən olmuşam. Onların
heç biri mən deyiləm. Hardasa bəzi rollarda ola bilər ki, müəyyən ştrixlər
xarakterimlə uyğunluq təşkil edib, amma
bütünlükdə mən olmamışam. Aktrisa
materialı işləməyə başlayanda rejissorun
cızdığı obrazı oynamalıdır. Hər rejissorun filmə, obraza öz
baxışı olur. Fikirləşirəm
ki, atam ssenarilərini - həm "Ovsunçu"nu, həm
də "Günaydın, mələyim"i yazanda sanki
yaratdığı obrazlarda özünü görüb.
Mən adını çəkdiyim hər iki
filmdəki obrazları oynamaq üçün mütləq
atamın artıq müəyyənləşdirmiş
olduğu portreti yaratmışam. Həmin
obrazlar mənə oxşar olmasa da, elə təsəvvür
etmişəm ki, bunlar mənəm. Bu
mənim peşəmin xüsusiyyətidir. Əlbəttə, oynadığım rol mənim
də mətbəximdən keçir. Hardasa
xarakterimdən nəyisə ona hopdururam. "Günaydın,
mələyim"də Mədinənin məmurun, teatrın
direktorunun kabinetinə daxil olduğu, mübarizə
apardığı, təslim olmadığı, haqq,
ədalət axtarışına çıxdığı
kadrlarda rolu olduğu kimi verə bilmək böyük məsuliyyət
idi. Çünki mən həyatda bu rol
kimi mübariz, inadkar deyiləm. Qapalı
insanam, heç vaxt öz yerim, haqqım üçün
mübarizə aparmıram. Elə insanlar
var ki, onlar öz talelərini müəyyən qədər
idarə etməyə nail olurlar. Mənim
kimilər isə axınla üzürlər. Mən qəzavü-qədərə, alın
yazısına inanıram. Fikirləşirəm
ki, nə olmalıdırsa, olacaq, bunun qarşısını
almaq mümkün deyil. Nəyisə
dəyişdirməyə cəhd eləmirəm. Mən
sadəcə idealistəm, nəzəriyyəçiyəm,
romantikəm, bu günlə yaşayan adamam, sabah
nə olacağını fikirləşmirəm. Zənnimcə, Tanrı insana nə
göndərirsə, nə bəxş edirsə, ona qane
olmalıdır. Oqtay Mirqasımın
qəhrəmanları isə həmişə həqiqət
axtarışındadırlar. Bu baxımdan mən
Mədinə ola bilmərəm. O, daha
çox xaraktercə ssenarinin müəllifinə
bənzəyir. Atam həmişə
ədalət axtarışında olan, onun uğrunda
mübarizə aparan şəxsdir. Qeyd edim
ki, ssenari, ideya çox güclü idi.
- Belə anlaşılır ki,
məhz Ayan Mirqasımın xarakterini əks etdirən rolunuz
olmayıb?
- Yox, olmayıb. Ancaq çox istərdim
ki, belə bir rolum olsun.
- Xarici filmlərə dəvət
almısınızmı?
- Bir rus-belorus layihəsi vardı, orada rol
almışdım. NTV kanalında bir teleserialda
uşağını müharibədə itirən
çeçen anası rolunu oynamağı təklif
etmişdilər. Çox yaxşı rol
idi. Serialda çəkilmək üçün
razılaşdım, çünki ssenari ilə
- Bir aktrisa olaraq necə filmlər
zöqünüzə uyğun gəlir?
- 60-70-ci illərin Avropa kinosunu çox sevirəm, ruhuma
çox yaxındır. Həmin vaxtlar Fransa
kinosunda yeni cərəyan meydana gəlib. İndinin
özündə də "400 zərbə" filmi məni
heyrətləndirir. Bu film dəyərli
ideyası ilə məni son dərəcə sarsıdan bir
ekran əsəridir. Əksər aktyorlardan
fərqli olaraq Hollivud kinosunun pərəstişkarı
deyiləm.
- Sizə teatr səhnəsi daha
doğmadır, yoxsa çəkiliş meydançası?
- Hərəsinin həyatımda öz yeri var. Rus Dram
Teatrı yenicə təmirdən çıxıb, burada
aktyorların fəaliyyəti üçün hər cür
şərait yaradılıb. Təmirdən
sonra teatr simasını dəyişib, buranın indi həm
repertuarında, həm də zahiri görünüşündə
bir kübarlıq sezilir. Teatr daha dramatik,
daha sanballı və təmtəraqlı olub. Biz də teatrımızın obrazını qorumaq
üçün məsuliyyət daşımalıyıq.
Yüngül şouları
yığışdırıb daha ciddi, klassik dram
əsərlərinə üstünlük verməliyik.
Bu teatr estrada, şou üçün
deyil, düşündürmək üçündür. Repertuarımızda ciddi dramlar var. Məhz onlar
tamaşaçı tərəfindən razılıqla
qəbul olunur, baxılır. Ona görə bu teatrda
özümü çox rahat hiss edirəm. İndi
teatrda ən sevimli rolum olan Şekspirin "On ikinci
gecə"sində qrafinya Aliviya rolunu hazırlayıram.
Eyni zamanda çəkiliş meydançası
da mənə doğmadır. Zənnimcə,
gəncliyində kinoya çəkilmək çox
yaxşıdır. Bu sahədə
bəlkə də məni bəxti gətirən aktrisa hesab
etmək olar. Teatrda oynamaq
üçünsə yaş və peşə
təcrübəsi vacib şərtdir.
- Özünüzü kinoda tam
realizə etmisiniz?
- Mən hələ tam mənada öz rolumu
oynamamışam. Hansı yaradıcı
şəxs deyirsə ki, özünü tam realizə edib,
deməli, durğunluq mərhələsindədir,
tükənmək üzrədir. Hər
rola hazırlaşanda elə təsəvvür edirəm ki,
sənətə yeni başlayıram. Özümdə
dərin məsuliyyət hiss edirəm.
- Kliplərə də
çəkilirsiniz, lakin bununla belə özünüzü
şou-biznesin "cazibəsindən" qoruya bilmisiniz..
- Mən bir neçə klipdə
çəkilmişəm. Onların
içərisində xalq artisti Faiq Ağayevin mahnısına
çəkilən "Ömür bumu" xüsusilə
xoşuma gəlir. Klipin rejissoru
Ülviyyə Könül süjeti danışanda ssenarini
bəyəndim. Bu klipdə, demək olar
ki, mini kino yarandı. Kliplərə
çəkilmək o demək deyil ki, şou-biznesə
qatılmalıyam. Bu zaman da mən
yalnız aktrisa kimi öz işimi görürəm. Mərhum Barat Şəkinskayanı çox sevirdim,
onunla Rus Dram Teatrında dəfələrlə görüşürdüm,
telefonla danışırdım.
Söhbətlərimizin birində
Barat xanım söylədi ki, Mehdi Məmmədov bir
dəfə deyib, aktyoru bazarda görməməlidirlər. Tamaşaçı ilə aktyor
arasında pərdə olmalıdır. Aktyor
tamaşaçı üçün sirli olmalıdır.
Tamaşaçı yalnız bu zaman teatra
gəlib tamaşaya baxacaq. Bu
söhbətdən sonra sanki Barat xanımdan dərs
götürdüm. Ona görə də
şou-biznesdən uzaq durmağa çalışıram.
Məni hərdən hansısa verilişə
çağırırlar ki, necə yemək bişirirsən,
necə makiyaj edirsən, bunu efirdə göstər,
razılaşmıram. Şou-biznesin
nümayəndələri üçün tez-tez
görünmək, göz qabağında olmaq lazımdır.
Çünki onlar bütün ömrü boyu
bir obrazı yaradırlar. Amma aktrisa bir
neçə obrazı yaradır. Ona
görə də hər dəqiqə imici dəyişmək
olmaz. Rejissor aktyoru ağ kağız
kimi görməlidir ki, ona istədiyi rolun şəklini
çəkə bilsin.
- Bəlkə sonda belə gənc
qalmağınızın sirrini oxucularımızla
bölüşəsiniz?
- (Gülür). Ola bilsin, bu, genetika ilə
bağlıdır. Bəlkə də anama
bənzəmək istəyimdən irəli gəlir. Anam çox işıqlı insandır, heç
kimə kin bəsləmir, hamını
bağışlayır, ürəyitəmizdir, insanları
sevir, heç nədən narazı deyil. Yəqin
ki, gənc qalmaq həm də insanın daxili aləmi ilə
bağlıdır. İnsanın daxili
dünyası saf, mənəviyyatı işıqlı olanda,
yəqin ki, gec qocalar.
525-ci qəzet.- 2008.- 15 noyabr.- S. 22.