Səlimqızı C.

“Əcəl aldı, yer gizlədi...”

1000 yaşlı “Dədə Qorqud”un 70 yaşı tamam oldu

Ad günlərində telefon açıb quruca təbrikə də ehtiyat edərdik. Çünki qəribə xasiyyəti vardı, heç vaxt doğum tarixlərini sevməzdi. Ad günlərini, yubileylərini adi günlərdən biri kimi yola salardı. Soruşanda da deyirdi ki, "əşi, günlər arasında ayrı-seçkiliyin nə mənası var, onsuz da bir gün yaranan, bir gün köçünü çəkib bu dünyadan gedəcək də". Elə rəhmətə gedənlərin də ildönümlərini qeyd etməyin əleyhinə idi. Deyirdi ki, ölən şəxslərin ölüm tarixlərini xatırlamağın mənası yoxdur.

Bəlkə də siz haqlıydınız, amma sözlərinizin özünüzə qətiyyən aidiyyəti yox idi. Özünüz də gözəl bilirdiniz ki, siz sıradan bir insan deyilsiniz və Tanrının bəxşişi olan istedadınızla elə sağlığınızda ikən ölməzlik zitvəsinə yüksələnlərdən idiniz. Axı siz həm də təkcə Həsən Məmmədovun ömrunü yaşamırdınız, bizim üçun sız həm Qaraş idiniz, həm Murad, Oqtay, Bəxtiyar, həm də Abbasqulu bəy... Hansı birini sayım, ən əsası min illərdən bəri əlində qopuz başımız üstə ağsaqqallıq edən və özümüz üçün ölməzlik simvolu saydığımız Dədəm Qorqud idiniz. Nə olsun ki, əcəl alıb, yer gizlədi, filmlərimizin ki, həmişəyaşar aktyorusunuz. Bu gün isə yubileyinizdir, Həsən müəllim, 70 yaşınız mübarək! Aktyor dostlarınız da sizi təbrik edir.

Həsən səxavətli oğlan idi...

Sənət dostları da Həsən Məmmədovun yoxluğunu heç cür qəbul edə bilmirlər. İncəsənət İnstitutunda onunla eyni kursda təhsil alan xalq artisti Rafiq Əzimov tələbə yoldaşını xoş xatirələrlə yada salır: "Elə aktyor var istedadlıdır, amma insanlığı yoxdur. Həsəndə isə bu iki məfhum vəhdət təşkil edirdi. Gözəl aktyor idi, buna söz yox; boy-buxun, əzəmətli səs, yeriş-duruş. Üstəgəl də anadangəlmə istedad. İnsanlığına gəlincə, Həsən dostcanlı adam idi. Dostları yolunda canından belə keçərdi. Həm də ailəcanlı idi, övladlarına, ailəsinə hədsiz bağlıydı. Bir də görürdün, hansısa məclisdə oturmuşuq, şirin çörək yediyimiz yerdə ayağa qalxırdı ki, gedim evə telefon edim, görüm uşaqlar neyləyir. Deyirdik əşi, onsuz da axsam evə qedəcəksən də. Kimə deyirsən, uşaqlardan hal-əhval tutmamış boğazından çörək keçməzdi".

Rafiq Əzimov deyir ki, Həsən Məmmədov uzun illər şəhərdə yaşasa da, kəndə, soykökə bağlı insan olub: "Həsənin anası ayda bir-iki dəfə kənddən onu yoluxmağa gələrdi. Həmişə də gələndə özü ilə təndir çörəyi, toyuq qızartması gətirərdi. Kənddən gələn payın üstündə dava salardıq. Amma Həsən səxavətli oğlan idi, elə axıracan da bu xüsusiyyətini qoruyub saxladı. "Yeddi oğul istərəm" filmində bizim qayğımıza necə qalırdısa, həyatda da eləcə mehriban, nəvazişkar idi".

"Dünya kinosunu şoka salardı..."

Kinorejissor, aktyor Əbdul Mahmudbəyli Həsən Məmmədovun həm insani keyfiyyətlərindən, həm də sənətkarlığından danışdı: "Azərbaycan kinosunun Ələsgər Ələkbərovu, Nəcibə Məlikovası, Həsən Turabovu, Rasim Balayevi var, amma heç kim məndən inciməsin, Vyaçeslav Tixonov rus kinosu üçün, Marlon Brando isə Amerika kinosu üçün necə əvəzolunmaz idisə, Həsən Məmmədov da mənim üçün bir o qədər əlçatmazdır. Qəfəsləri sındırıb beynəlxalq arenaya çıxsaydı, Həsən bütün dünya kinosunu şoka salardı. Çünki Həsənin antropoloji imkanları, özünəməxsus sənət sirri çox yüksək idi".

Ə.Mahmudbəyovun dediyinə görə, Həsən Məmmədov olduqca sakit insan olub. Dağda-daşda çəkilişdə olarkən kimisi suzuzluqdan, kimisi aclıqdan şikayətlənib "səsini başına atanda" onun səsi də çıxmazmış: "Bununla belə Həsən Məmmədovun yüksək tribunalarda çıxış etməkdən, jurnalistlərə müsahibələr verməkdən zəndeyi-zəhləsi gedirdi. Məcburən belə hallarla qarşılaşanda isə əzab çəkirdi.

Rəhmətliyin danışmaqla heç arası yox idi. Məclislərdə, tədbirlərdə, görüşlərdə ona söz veriləndə iki cümlə deyib sözünü bitirirdi. Bu xüsusiyyətini zarafatla onun üzünə vuranda cırnayırdı. Mənim onunla bu mövzuda məxsusi zarafatım vardı. Deyirdim Həsən, bəlkə sənə hazır mətn yazım, əzbərləyəsən? O da mənimlə məzələnirdi ki, Şeyx, mətn yazma, amma mən çıxış edəndə böyrümdə dayan rollarımı yadıma sal. Bir dəfə eləmədim tənbəllik, Qubada onunla görüş keçirilərkən durdum yanında. Dümsüklədim ki, filan rolunun da adını çək. Görüş başa çatan kimi qaçdım, o da mənim dalımca. Hirsi soyuyandan sonra barışdıq".

"Hollivud"dan gələn aktyor

Aktrisa, xalq artisti Nuriyyə Əhmədova isə "Həm ziyarət, həm ticarət" filminin çəkilişləri zamanı Türkiyədə qarşılaşdığı bir olayı xatırlatdı: "Rəhmətlik həm də cazibədar kişi idi axı. “Həm ziyarət, həm ticarət”in Türkiyədə çəkilişləri olanda bütün xanımların gözü onda idi. Hündürboy, nurani çöhrə, çallaşmış saçlar... Hamı elə bilirdi Hollivud aktyorlarındandtr. Bir dəfə küçədə çəkiliş gedirdi, çəkilişdən sonra bir dəstə qız-gəlin üstümüzə axışıb ingilis dilində avtoqraf istədilər, şəkil çəkdirdilər, “Hollivud aktyoru”nu yaxından gördüklərinə görə xoşbəxt olduqlarını söylədilər. Hər gün eyni vəziyyət təkrarlanırdı, Həsən də uğunub gedirdi gülməkdən. Zarafatla deyirdik ki, ay Həsən, sənin cazibən imkan vermir kimsə bizə də baxsın".

Altı il əvvəlin söhbəti

Adətən aktyorlardan soruşanda ki, indiyə qədər çəkildiyiniz filmlər arasında sizə ən doğma olanı hansıdır, ənənəvi cavabla qarşılaşırıq; hamısı. Sizə də bır sualı ünvanlamışdıq, düzdür, rollarınıza ayrı-seçkilik qoymadınız, amma ruhunuza daha yaxın bildiyiniz rolun adını çəkdiniz. Bu, "Böyük dayaq" filmindəki Qaraş obrazı idi.

Deyirdiniz ki, nədənsə Qaraşla özüm, gəncliyim arasında bir oxşarlıq görürəm... "Elə ki, çəkiliş vaxtı Qaraşın paltarlarını gətirib mənə geyindirdilər, güzgüdə özümə baxıb çaşdım. Neyçünsə mənə elə gəldi ki, bütün varlığı kənd havası ilə yoğrulan bu qarabəniz oğlan eynən mənim həyatda ikinci tayımdır. Talelərimizin oxşarlığını deyə bilmərəm, hər halda Qaraşla ruhumuz bir idi. Buna görə də rolu o qədər sərbəst, təbii oynayırdım ki, filmə çəkildiyimi belə unudurdum, Qaraşı sanki həyatda yaşayırdım" - ad gününüzdə, 64 yaşın tamamında "zəif damarınızı" tutub qəzetimiz üçün aldığımız müsahibədə belə demişdiz.

Mərkəz.- 2008.- 22 noyabr.- S. 11.