Quliyeva Z

Quliyeva Z.

Gəlimli-gedimli, ölümlü-itimli dünyamızdan kimlər keçib getməyib ki? Yer üzünü lərzəyə salan padşahlar, sərkərdələr, şairlər, filosoflarE və bir də ruhumuza, hisslərimizə hər zaman hakim kəsilən musiqiçilər. Bu fani dünyanın pəncərəsindən lap tez, tələm-tələsik baxıb gedənlər də olub. Amma baxışı, görünüşü, əməli yaxşı mənada fərqli olanların izi heç vaxt həyatdan silinməyib.

Necə ki, bu gün musiqidən, sənətkarlıqdan söz düşəndə dünyamızın pəncərəsində Səxavət adlı bir işığın yandığını görürük.
Düşünürəm, müğənni ömründən səsdən özgə, qiymətli, əziz nə qalır ki?

Səxavət Məmmədovdan söz düşəndə qəlbimdə elə hey bir mahnı oxunur.

Elə ki, bəxtimə baxdın, ay çiçək,

Könlümü yandırıb-yaxdın, ay göyçək!

Bu mahnı Səxavətdən əvvəl də oxunub, sonra da. Ancaq yaşıdlarım mənimlə razılaşarlar ki, bu mahnının möhürünü Səxavət Məmmədov vurub. Onun ifasında eşitdiyimiz "Ay çiçək" "Ay bəri bax", "Sarı bülbül", "Külək", "Qarabağ şikəstəsi", "Seygah", muğam və təsniflər hansını deyim ki, yüz kərə, min kərə dinləməklə doymaq olmur, şirinliyi ilə süzülür qəlbimizə. Bəlkə də bu, düz fikirdir ki, istedadın parlaması, cilalanması üçün adamın hansı mühitdə, təbiətdə böyüməsindən, yaşamasından çox şey asılıdır. Gözünü açandan başı qarlı dağlar, diş göynədən bulaqlar, qıjıltıyla üzü arana axıb gedən çaylar görən Səxavətin səsində təbiətin bütün təsvirləri var. Sanki Abdal-Gülablının bütün çiçəklərinin ətri var bu səsdə. Muğam və xalq mahnılarını elə odlu ürəklə oxuyurdu ki, dinləyicilər musiqinin bütün incəliklərini duya bilirdilər.

Hər dövrün öz şərqisi var. Sevindirici haldır ik, Səxavət Məmmədovun oxuduğu nəğmələr daim sevilir. Yaxın günlərdə bir cavan oğlanın mobil telefonunda Səxavətin "Sarı bülbül"ünə qulaq asdığını gördüm. Doğrusu, indiki gənclərin əksəriyyətinin daha çox əcnəbi musiqilərə, şou müğənnilərinə meyilli olduqları üçün bu, mənə bir qədər təəccüblü gəldi. Marağımı gizlətmədən soruşdum:

- Nə əcəb, bəzi yaşıdların kimi başqa mahnıları oxutmursan?

Oğlan qısa cavab verdi:

- Mənim xoşuma bu mahnı gəlir, ona da qulaq asıram.
Bu sadə cavabda əslində, aydın bir məqam vardı. Əlbəttə, Səxavəti musiqiçilər, sənətkarlar daha zəngin dillə vəsf edirlər. Söz , sənət xiridarlarının bir neçəsinin Səxavət Məmmədov haqqında söylədiklərini misal çəkmək yerinə düşər. Böyük alim Xudu Məmmədov demişdi: "Qanında bir başqa qan olan və Azərbaycan dilini sonradan öyrənən insan heç vaxt Səxavət kimi muğam oxuya bilməz. Səxavətin böyüklüyü odur ki, Azərbaycan muğamını əsl azərbaycanlı kimi oxuyur".

Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə: "Səxavəti mənə ilk dəfə sevdirən onun ifasında eşitdiyim "Seygah" olub. Muğam oxuyan gərək onun fəlsəfəsini də bilə. Səxavətin məharəti onda idi ki, o, oxuduğu muğamı necə başlayırdısa, eləcə də bitirirdi. Ürəyə yatımlı, şirin, məlahətli səsi muğamın fəlsəfəsini başa düşməsi hər zaman onu sevdirirdi."
Xalq artisti, professor Arif Babayevin fikridir: "Səxavətin sənəti hər zaman sənət adamlarıyladır. O, böyük bir sənət əsəri qoyub gedib. Hər səsə inci səs demək olmaz. Səxavət Məmmədovun səsi inci səslərdən idi".

Xalq artisti Canəli Əkbərov: "Səxavət Məmmədovun daxili mədəniyyəti sənəti ilə üst-üstə düşürdü. Sağlığında oynaq, rəvan, naxışlı səsi ilə böyük sevgi qazanmışdı. Onun milli musiqimizdə, muğam sahəsində ideal fərqi var. Ona görə də xalqımız bu gündə sağlığında olduğu kimi Səxavət Məmmədov sənətinə hörmətlə yanaşır."

Xalq artisti Mənsum İbrahimov: "Səxavət Məmmədovun adı gələndə hər bir azərbaycanlı onu dərin hörmətlə yad edir. Kimsəyə bənzəməyən dağ şəlaləsinə, axar çaya oxşar səsi insanları ovsunlayır. Oxuduğu hər bir ifa təbii, özünəməxsusdur. Neçə ki, Azərbaycan xalq mahnıları, muğamları yaşayır, Səxavət Məmmədov da yaşayacaq".
Göründüyü kimi, söylənilən fikirlərin sonunda bir məna dayanır. Doğrudan da, Səxavətin ifası ruhumuza həm dinclik gətirir, həm də bizi dərin düşündürür. Bu səsdə insanı, silkələyən bir yanğı var. Səxavətin ən şux mahnısında insanı duyğulandıran bir qəm vardı. Yaşadığım illər ərzində bir məqamı müşahidə etmişəm. Ömrü yarımçıq qırılan insanın gözlərində anadangəlmə bir qəm olur. Səxavətin oxuduğu mahnı və təsniflərin hamısını həvəslə dinləyirsən, bir mahnısına qulaq asanda işə lap kövrəlirsən:

Azad bir quşdum, yuvamdan uçdum,

Bir bağa düşdüm bu gənc yaşımda.

Bir ovçu gördü, köksümdən vurdu,

Torpağa düşdüm bu gənc yaşımda.

Sən demə, öz taleyini oxuyurmuş Səxavət Məmmədov. Deyirlər, qu quşu ömründə bir dəfə nəğməsini oxuyar, o da öləndə. Ömrünün son günlərində Səxavətin bu mahnını tez-tez oxuması da bəlkə bir qanunauyğunluq, xəbərdarlıq imiş. Torpaqdan yaranmışların, bir gün torpağa qovuşması təbiidir. Amma qəlbimizi ağrıdan odur ki, öz şərqisində dediyi kimi, yuvasından, doğma Qarabağından ayrı düşdü Səxavət. Narahat ruhu Ağdam, Abdal-Gülablı, Qarabağ nisgillidir. Təsəlli budur ki, Səxavət Məmmədov nə xalq, nə də sənət adamları tərəfindən unudulub.

Bu günlərdə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında unudulmaz xanəndənin 55 illiyinə həsr olunmuş "Azad bir quşdum" adlı xatirə gecəsi keçirildi. Gecənin aparıcısı professor Rəfael Hüseynov bildirdi ki, S.Məmmədov 38 il yaşamasına baxmayaraq, bu qısa ömrü içərisində onu görənlərin, eşidənlərin yaddaşında, ürəyində özünə yer tapmaq haqqı qazandı. Muğamımızın tarixinə unudulmaz iz qoydu. İndi Azərbaycanın elə bir bölgəsi yoxdur ki, orada onun dostları olmasın və Səxavət Məmmədovu sevgi ilə ehtiramla anmasınlar.

Tədbirin təşkilatçısı, Ukrayna energetika nazirinin müavini Burzu Əliyevin Səxavət yaradıcılığına böyük məhəbbəti isə Kiyevdə yenicə işıq üzü görən "Səxavətli mahnı və təsniflər" (SD) adlı musiqi albomunun təqdimatının keçirməsi və onun haqqında vətəndaş təəssübkeşliyilə söylədiyi səmimi nitqi oldu. Səxavət Məmmədov haqqında hər kəsin dilində eyni bir söz eşitdik. Səxavət Məmmədov yüksək vətənpərvərliyi, torpağa, xalqına bağlılığı ilə fərqləndiyi kimi, səxavəti, insanlığı ilə də fərqli idi.

Səxavət sənətini ona bənzər səslərində yaşadan qardaşları Əlyar və Fehruz Səxavət, xalq artistləri Arif Babayev, Nəzakət Teymurova, Mənsum İbrahimov və digər muğam ustaları tədbir iştirakçılarına maraqlı bir gecə yaşatdılar. Bu gecənin ən möhtəşəmliyisə Səxavət Məmmədovun səsləndirilən lent yazıları idi. Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, Səxavət Məmmədov səsiylə, ruhuyla hər zaman bizimlədir.
Tədbirdə xanəndənin yaradıcılığını əks etdirən SD-lər qonaqlara paylandı.

Azərbaycan.- 2008.- 7 noyabr.- S. 6.