Ağaoğlu T.

 

Sirdaşı sazdı onun

 

İş otağımızın qapısı qəfil açıldı. İçəri ömrünün ahıl çağını yaşayan, başında buxara papaq, nurani çöhrəli ağsaqqal daxil oldu. Kimliyini, məqsəd üçün gəldiyini soruşmaq istəyirdik ki, özü dilləndi: "Çalışdım, aşıqlar sanına düşdüm, ay Mahmud, bu şöhrət sənə bəs eylər". Bir müddət aramızda sükut yarandı. Handan-hana dilləndi:

- Qardaş, sizin qəzetin abunəçisiyəm. "Azərbaycan"nın hər nömrəsini diqqətlə oxuyuram. Günün tələbinə uyğun, operativ xəbərlərlə yanaşı, söz-sənət ustadları haqqında dərc edilən yazılar da könlümü açır. Gəlmişəm ki, bu yazımı sizə verim. Əgər məsləhət bilsəniz, onu da sevdiyim qəzetdə oxuyum.

Aşıq Mahmud necə ərklə gəlmişdi, elə də gülərüz, xoş ovqatla sağollaşıb getdi. Onun qeydlərini dönə-dönə oxuduq: "Mən Mahmud Qasım oğlu Məmmədov 73 il əvvəl - 1935-ci ildə tarixi yurd yerimiz Göyçə mahalı, Ağbulaqda dünyaya göz açmışam. Hələ körpəliyimdən iki səsə valeh olmuşam: bir anamın laylasına, bir babamın sazda çaldığı havacatlara. Deyib-gülməkdən, atılıb-düşməkdən daha çox o səslərin həsrətini çəkmişəm. Kəndimizin önündə əzəmətli bir dağ vardı. Hər gün onun ətrafında dövrə vurardım. Elə bilərdim ki, həmin dağ aşıq-ozan sənətinin banisi Dirili Qurbaninin, yaxud da aşıq Alının, aşıq Ələsgərin xatirəsinə ucaldılan abidədir.

Altı yaşım vardı ki, İkinci Dünya müharibəsi başladı. Əmilərimi, dayılarımı cəbhəyə apardılar. Sevincim üzümdə, təbəssümüm dodağımda qaldı. Atamdan yadigar qalmış sazı elə hey öpər, mizrabı simlərinə vurub səsindən zövq alar, təskinlik tapardım. Amma bu da çox çəkmədi. Cəbhəyə gedən qonşularımızdan, qohumlarımızdan gələn "qara xəbər" ara vermirdi. Sazı götürmək istəyəndə anam əlimin üstünə vururdu. Bax beləcə günlər, aylar ötüb keçirdi. Müharibə başa çatdı. Amma çox keçmədi ki, ürəyimizə ondan da dəhşətli qorxu, səksəkə düşdü. Deportasiyaya məruz qaldıq. Çünki ötən əsrin 40- illərinin sonlarında ermənilər yenidən quduzlaşdılar. Bizləri ata-baba yurd yerlərimizdən çıxmağa vadar etdilər. 1946- ildən Tovuz rayonunun Bozalqanlı kəndində məskunlaşdıq. Onda mənim 11 yaşım vardı, indi 73-dür. Bundan sonra da qədər yaşasam, o obanın camaatına minnətdar olacağam. Ona görə ki, üzümüzə xoş baxdılar. Ən əsası isə sözə, sənətə, saza qiymət verilən bir aləmə düşmüşdük. Demək olar, Bozalqanlıda yenidən dünyaya gəldim.

Ayaqlarım yer tutandan, söz anlayıb, dərk edəndən həmişə Tanrıya dualar oxumuşam, onun yolunda nəzir-niyaz vermişəm. Vaxtilə yazmışam:

İnsansan, heç kimə yuxardan baxma,

Aləmə yuxardan baxan Allahdır.

Dünyada hər kəsin işinə görə

Qaldıran Allahdır, yıxan Allahdır.

Demək istəyirəm ki, haqqı, ədaləti danmaq, alın yazısını unutmaq mümkün deyil. Mərhum xalq şairi Hüseyn Arif demişdi: " verər, verər bu əllər sənə, Sənin qiymətini Yaradan verib". Mənə Tanrı xoşbəxt qapı açdı. Aşıq sənətinə marağımı görənlər imdadıma çatdılar, sənət yolumu istiqamətləndirdilər. Aşıq Əkbər İmanovu, İmran Həsənovu, Mikayıl Azaflını, Ələsgər Tağıyevi unutmaram. Onlar həmişə imdadıma çatıblar. Könül açdığım sənət yollarında mənim ustad həmkarlarım, dostlarım çox olub. Sadıq Sultanovun, Xındı Məmmədin, Əmrah Gülməmmədovun, Hüseyn Saraclının, Kamandar Əfəndinin qayğıları gecə-gündüz gözlərim önündə canlanır. Onların yoxluğuna heç vaxt inanmamışam, inanmaram da! Aşıq-ozan sənəti mənim alın yazımdır. 65 ildir ki, saz sinəmdədir.

Azərbaycanı oba-oba gəzmişəm. Neçə-neçə şadlıqların, şənliklərin şahidi olmuşam. İlk dəfə görüşdüyüm adamlardan ayrılanda onlar doğmaları kimi məni yola salıblar. Heç vaxt, heç zaman özümü sazımdan üstün tutmamışam. Mərhum xalq şairi Osman Sarıvəlli deyərdi: "Mahmud, sazı sinənə elə sıxırsan, elə bil sevgilindir". Bundan artıq qiymətmi olar?!

1970-ci ildən ölkəmizdə əsl intibah dövrü başladı. Ulu öndər Heydər Əliyev vaxtaşırı rayonlara gedər, əkib-becərən, qurub-yaradan insanlarla görüşər, onları öz məqsədlərində, amallarında daha fəallığa ruhlandırardı. Respublika rəhbərini görən hər bir təsərrüfat işçisi tarlalara, bağ-bostanlara bol məhsul əldə etmək həvəsi ilə çıxardılar. Elə biz həmin istəklə söz qoşub, saz çalardıq. Oxuduğumuz mahnılar dövrün tərənnümü kimi dinlənir, yaddaşlarda qalırdı. Günlərin birində ulu öndər gəlmişdi Tovuza. Xeyirxahlığından, təşkilatçılıq, idarəçilik məharətindən xəbərləri olan insanlar rəhbəri alqışlarla, məhəbbətlə qarşıladılar. Həmin görüş mərasimində mənə söz verildi. Dedim ki, qədər aşıq-ozan sənətimiz yaşayacaq, siz yaşayacaqsınız.
Fəxr edirəm ki, dövlətimiz tərəfindən əməyim qiymətləndirilib. Sənət qədri bilən, yaradıcılığa qiymət verən möhtərəm dövlət başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə Prezident təqaüdünə layiq görülmüşəm".
EAşıq Mahmud ayrılanda bir bayatı da dedi:

Əzizim, gülsün üzü,

Sevinsin, gülsün üzü.

Azad olsun Qarabağ

Xalqımın gülsün üzü.

Hələ sovet dövründə telli sazının səsi müxtəlif yarışmalardan, festivallardan gələn aşıq Mahmudun "Abbas və Gülgəz" dastanı ona böyük şöhrət gətirmişdi. 1992-ci ildə Türkiyənin Konya şəhərində keçirilən folklor festivalında "Atatürk" qızıl medalına layiq görülmüşdü.
Prezidentin fərdi təqaüdçüsü aşıq Mahmud Məmmədov sənətini gənclərə öyrətməyi özünə şərəfli
sayır. Onun arzusu telli sazının səsinin yayılması, yaşamasıdır.

Azərbaycan.- 2008.- 21 noyabr.- S. 7.