Fuad Poladov: “İndi cəmiyyət
maddiyyatla mənəviyyatın arasında
tərəddüddə qalıb”
Lirik-psixoloji
üslublu aktyorluq məktəbinin ən istedadlı və
qabaqcıl sənətkarlarından biri, "Humay",
"Qızıl dərviş", "Qızıl lampa"
mükafatları laureatı, xalq artisti Fuad Poladov 20 ilə
qədər Akademik Milli Dram Teatrında
çalışıb. 1989-cu ildən
Səməd Vurğun adına Dövlət Rus Dram
Teatrında fəaliyyət göstərir. Fəlsəfi-dramatik
və faciəvi rolların mahir ifaçısı Fuad Poladov
ən adi obraza da psixoloji ahəng verməyi, ictimai
dəyər gətirməyi, sosial mahiyyət
aşılamağı sevən və bunu yüksək
peşəkarlıqla öz oyununda realizə edən
sənətkardır. Onun aktyorluq məharətinin
əsas cəhəti səhnədən
tamaşaçını düşünməyə vadar
etməsidir. Bu il görkəmli aktyorun 60 illiyi tamam olur.
Yubilyarla söhbətimizdə onun
yaradıcılığı ilə bağlı oxucularda maraq
doğuracaq bir sıra mətləblərə aydınlıq
gətirməyə çalışdıq.
- Bəlkə öncə oxuculara
sənətə, xüsusən də kinoya gəlişiniz
barəsində danışasınız...
-
Hələ uşaqlıqdan aktyorluğa həvəsim olub. Dram
dərnəyinə gedirdim, televiziyada uşaq
verilişlərinə qatılırdım, aktyorların
şəkillərindən kolleksiya toplayırdım.
Doğrusu, nə ailəmizdə, nə də nəslimizdə
artist olmayıb. Valideynlərim hər ikisi müəllim
olublar. Onlardan birinin arzusu məni hüquqşünas,
digərininki həkim görmək idi. Lakin buna baxmayaraq,
seçim zamanı gələndə onlar aktyor olmaq
istəyimə qarşı çıxmadılar.
Sənədlərimi aktyorluq fakültəsinə
verəndə artıq "İstintaq davam edir" filmində
Səlim rolunu oynamışdım. Ona görə də
elə bir ciddi problem çıxmadan ali məktəbə
daxil oldum. Təhsil aldıqca bu peşənin nə
qədər çətin olduğunun fərqinə vardım,
lakin aktyorluğa olan vurğunluğum hər şeyi
üstələdi. Bəxtim gətirib ki, ali
məktəbdə müəllimim Tofiq Kazımov olub. O,
yaxşı rejissor olmaqla bərabər həm də
dəyərli müəllim idi.
- Azərbaycan səhnəsinin
bugünkü vəziyyəti sizi qane edirmi? Hazırkı səhnədə
öz yerinizi necə görürsünüz?
-Təəssüf
ki, bu gün müasir dramaturqların əsərlərində
cəmiyyəti maraqlandıran problemlər az
işıqlandırılır. Səhnə
üçün insanı düşünməyə vadar
edən əsərlər yazılmalıdır. O zaman
gileyləndiyimiz problem - tamaşaçı
qıtlığı da olmayacaq. Bugünkü cəmiyyətimizin
problemləri səhnədə oynanılan tamaşada
hansısa bir şəkildə görünəndə,
tamaşaçı teatrda onu narahat edən suallara cavab tapanda
səhnə əsərinə baxmağa maraq göstərir. Teatr Xadimləri İttifaqının
səhnəsində yenicə təqdim etdiyimiz "Afinalı
Timon" da həm özümü, həm də
cəmiyyəti narahat edən suallara cavab tapmağa
çalışıram. İndi cəmiyyət maddiyyatla
mənəviyyatın arasında tərəddüddə
qaldığı bir zamanda "Afinalı Timon" kimi
tamaşalara ehtiyac var. Cəmiyyət bilmir ki, bu gün
həqiqət maddiyyatın yanındadır, yoxsa
mənəviyyat tərəfdədir. Həyatımız bu
gün o qədər maddiləşib ki, cəmiyyət mənəviyyat,
həqiqət üçün aclıq hiss edir. Ona
görə tamaşaçıya da maraqlıdır ki,
həqiqəti kim deyir, o haradadır, ümumiyyətlə, o
varmı? Bu suallar həmişə hamı üçün
əhəmiyyət kəsb edir. Mən də zaman-zaman bir
aktyor kimi özümə borc bilmişəm ki,
səhnədə cəmiyyəti narahat edən belə suallara
cavab tapım. Ancaq əgər insan və vətəndaş
olaraq aktyoru heç nə narahat etmirsə,
həyəcanlandırmırsa, kədərləndirmirsə,
əzab vermirsə, onda rolunu təbii şəkildə yarada
bilməyəcək. Kənar heç bir şeyə
əhəmiyyət vermədən daxili dünyamı saf
saxlamağa çalışıram. Bu vacib şərtdi, yoxsa
səhnədə tamaşaçını inandırmaq
mümkün deyil. Əvvəllər uzun müddət mən
Hamletin simasında həqiqəti axtarmağa cəhd
etmişəm. O, mənim çox sevdiyim obrazlardandır.
Demək istədiyim sözləri onun vasitəsilə
demişəm. 7 il bundan qabağın məhsulu olan Hamleti bu
gün Afinalı Timon əvəzləyib. Timon obrazı
hətta Hamletdən qabaq ürəyimdə arzu kimi vardı.
Bu arzunu az qala 20 il idi ürəyimdə
daşıyırdım. Bu arzumu reallaşdırdığı
üçün ilk növbədə Azər Paşa
Nemətə minnətdaram. "Afinalı Timon" antrepris
tamaşadır, müxtəlif teatrlardan aktyorlar dəvət
olunaraq hazırlanıb. Birinci dəfədir ki, Azərbaycan
səhnəsində bu miqyasda antrepris tamaşa təqdim olunur.
Ələkbər Tağızadəyə də minnətdaram
ki, bu klassik tamaşaya prodüserlik edib. Afinalı Timonu
özümün son maraqlı işlərimdən hesab
edirəm. Minnətdarlığım həm də Hamlet roluna
görədir. Adətən rejissorla aktyorun dostluğu nadir
hallarda baş tutur. Amma mən Azər Paşanın
simasında həm də özümə yaxşı dost
tapmışam. Yalnız rejissorla aktyorun birgə, dostcasına
işbirliyi yaxşı tamaşanın meydana
gəlməsinə səbəb ola bilər. İş
prosesində rejissorun və tərəf-müqabilin
səviyyəsi çox önəmlidir. Rejissor istedadlı,
tərəf-müqabil mahir aktyor olanda tamaşa da maraqlı
alınır. İşimə bəzən elə aludə
oluram ki, hətta çəkiliş meydançasında
baş verən maraqlı, gülməli əhvalatların da
fərqinə varmıram.
- Öz potensialınızı
səhnədə tam realizə etdiyinizi
düşünürsünüzmü?
- Qətiyyən yox. Özümü
realizə olunmuş hesab etdiyim gün əslində
səhnədən getməliyəm. Realizə olunmaq mənim
aləmimdə o deməkdir ki, aktyor tükənib, artıq
heç bir şey yarada bilmir, tamaşaçı
üçün maraqlı deyil, deyiləsi sözü
qalmayıb. Mən hələ etmək istədiklərimin, edə
biləcəklərimin heç yarısını
eləməmişəm. Bəlkə də yanılıram,
amma özümdə hələ kifayət qədər
potensial, yaradıcılıq yanğısı hiss edirəm.
Hələ tamaşaçıya deyiləsi sözüm var.
Hər bir yaradıcı insan axtarışda olmalıdır,
zamanın nəbzini tutmağı bacarmalıdır,
gəncliklə təmas qurmalıdır. Məsələn,
"Hamlet" tamaşasında ən çox xoşuma
gələn cəhət zalda tamaşaçıların
əksəriyyətinin gənclər olması idi. Bu mənim
üçün çox maraqlı məqam oldu. Deməli,
Hamletin bu gün səhnədən dedikləri
gənclərə maraqlıdır. Amma aktyor bunun
sətiraltı mənasını bugünküləşdirib
çatdırmalıdır ki, tamaşaçı bunu qavraya
bilsin, ona maraqlı olsun. Oynadığım rolların
təsirini uzun müddət özümdə hiss edirəm.
İşimdən həzz alıram,
tamaşaçıların da razı qaldığını
görəndə yorğunluğumu unuduram. Məncə, aktyor
hər roluna ciddi yanaşmalı, istədiyini əldə
edənə qədər zəhmət çəkməli,
məsuliyyət hiss etməlidir. Hər yeni obraz
üzərində işləməyə başlayanda mənə
elə gəlir ki, ilk rolumu ifa edirəm, hər şeyi
unutmuşam, heç nə bilmirəm, yenə də
həyəcan keçirirəm. Bu, səhnədə
məsuliyyətimi daha da artırır.
- Sizin üçün teatr
səhnəsi daha doğmadır, yoxsa çəkiliş
meydançası?
-
Mənim üçün ilk növbədə doğma
məkan teatr səhnəsidir. Kino teatra nisbətən
asan sahədir. Teatrın işi daha ağırdır. Buna
görə də teatr həmişə mənim
üçün daha artıq maraq kəsb edib. Səbəb
odur ki, tamaşaçı ilə canlı ünsiyyəti
heç nə əvəz edə bilməz. Üç saat
ərzində tamaşa boyu insan taleyini yaşayıb
tamaşaçıya göstərməyi heç
nəylə əvəz etmək olmaz. Canlı
tamaşaçı ilə ünsiyyətdə olmaq
böyük zövqdür. Tamaşaçı nəfəsini
hiss etmək, aktyorun hər bir sözünə, hər
dediyinə o dəqiqə tamaşaçının reaksiya
verməsi əvəzolunmaz hissdir. Bütün bunlar axı
kinoda olmur. Kinoda bir qəhrəmanın ömrünü
müəyyən müddət - bəzən
günlərlə, aylarla yaşamalı olursan, amma teatrın
ləzzəti ondadır ki, o prosesi üç saatlıq zaman
çərçivəsinə sığdırmağı
bacarasan. Olduqca çətindir, amma maraqlıdır. Rus Dram
Teatrında və "İbrus"da çalışıram.
Hansısa məqamlarda hiss edəndə ki, darıxıram,
yeni ab-havaya ehtiyacım var, onda yenilik axtarıram. Rus Dram
Teatrı və "İbrus" belə məqamda
köməyimə çatıb. İbrus Teatrının
tamaşaları ilə, demək olar ki, keçmiş
Sovetlər Birliyinin bütün ölkələrində
çıxış etmişəm. Onu da qeyd edim ki,
görkəmli ssenarist, rejissor Rüstəm
İbrahimbəyovun rəhbərliyi ilə yaradılan
İbrus Teatrı Azərbaycanda ilk özəl, həm də
yüksək səviyyəli teatrdır. Bu teatr həm
Bakıda, həm də Moskvada fəaliyyət göstərir.
İkidilli teatr olduğu üçün dünyaya
çıxış imkanları da genişdir.
- Oynadığınız obrazların
hansı daxilən sizə daha yaxındır?
-
Demək olar ki, hamısında daxilən özümə
yaxınlıq tapmağa çalışıram. Əgər
məndə rola qarşı məhəbbət olmasa, onu oynaya
bilmərəm. İnsan öz xasiyyətinə yaxınlıq
tapdıqda roluna bağlanır. Mən İbrus Teatrında
İvan Bunin rolunu oynayıram. Ən sevdiyim
rollarımdandır. Məhz həmin rolda öz
xasiyyətimə uyğun ştrixləri daha çox
müşahidə eləmişəm. Ona görə də
daha çox bəyənirəm. Rol alanda, onu hazırlayanda orada
özünə yaxın nələrsə tapanda daha
həvəslə çalışmağa başlayıram.
Cavan ikən Nodar Dumbadzenin "Darıxma ana"
tamaşasındakı Aftandil rolumla yaşayırdım. Bu
yaxınlarda təqdim etdiyimiz Afinalı Timon da çox sevdiyim
obrazdır.
- Elə olubmu ki, rol xasiyyətinizə
uyğun olmayıb və ondan imtina etmisiniz?
- Çox olub. Mənə pyes təqdim
olunanda əsəri oxuyuram, əgər obraz
ürəyimdən tikan çıxarmırsa, onu oynamaqdan
imtina edirəm. Qəlbimdəki, demək istədiyim sözləri
tamaşaçıya deyə bilməyəcəyəmsə,
əminəm ki, o rol tamaşaçıya da maraqlı
olmayacaq. Bunu boş vaxt itkisi hesab edirəm. İstər kinoda,
istərsə də teatrda qəlbimə yatmayan rolları
oynamamışam.
- Daha hansı rolu oynamağı
arzulayırsınız?
-
Ümumiyyətlə, o barədə danışmağı
sevmirəm, düşəri-düşməzi olar
(əliylə "göz dəyməsin" mənasında
stolu taqqıldadır). Həm də xoşlamıram ki,
rejissora deyim, filan rolu oynamaq arzusundayam. İstərdim, rejissor
özü məndə hansısa obrazı görsün və
rol tapşırsın. Ancaq bunu açıqlaya bilərəm
ki, gələcəkdə Azər Paşa Nemətlə
birgə yeni layihə həyata keçirməyi
planlaşdırırıq. Yəqin ki, bu, Lev Tolstoyun
"Hacı Murad" romanı əsasında hazırlanan
eyniadlı tamaşa olacaq.
- Öz fikrinizə görə, Fuad
Poladov xaraktercə kimdir?
- Əsas odur ki, xarakterim var. Çətin olsa da,
var. Dərd odur ki, xarakter ümumiyyətlə olmaya.
Belələri az deyil. Öz xarakterim haqqında onu deyə
bilərəm ki, nə həyatda, nə də işdə
güzəştə gedən deyiləm. Qəti qərara
gəlirəmsə, heç kəs məni fikrimdən
döndərə bilməz. Mənimlə ünsiyyət
yaratmaq, işləmək elə də asan deyil. İnsanın
əsl xarakteri hansısa dar məqamda, bir taleyüklü
məsələ həll olunanda dəqiqliklə meydana
çıxır. Hansısa situasiyaya yanaşdığı
mövqedən insanın xasiyyətini müəyyən
etmək olar. Yalnız bu zaman insanın əslində kim
olduğu üzə çıxır. Xarakter
əməldə, işdə özünü büruzə
verir.
- Ötən 60 ildə baş
verənlərə nəzər salanda nəyə
təəssüflənir, nəyə sevinirsiniz?
-
Təəssüfləndiyim məqamları içimdə
saxlamağa üstünlük verirəm. Şəxsən
mənə qalsa, ikinci dəfə həyata gəlmək
istəməzdim. Həyat həddindən artıq
mürəkkəbdir, mürəkkəb olduğu qədər
də maraqlıdır. Onu ancaq bir dəfə yaşamaq
lazımdır. Əgər həyatını istədiyin
və bacardığın kimi yaşaya bilmisənsə, ikinci
dəfə dünyaya gəlib onu təkrarlamağın nə
mənası olar? Sevindirici məqamları isə mənə
ailəm, övladlarım, yaxşı dostlarım və
tamaşaçıların sevgisi bəxş edib.
525-ci qəzet.- 2008.- 22
noyabr.- S. 19.