Telekaryeranı
teatrla əvəzləyən
pedaqoq
Rasim
Aşın Əsas işim uşaq teatrı və təhsildə teatrdır
Anlayış
anlayanla dəyərlənər
"Düz
10 il bundan öncə oktyabrın 3-də ilk dəfə
Bakıya qədəm qoymuşam. Yadımdadır,
həmin gün hava yağışlı-çiskinli idi.
Dərhal şəhəri gəzmək
istədim. Ev sahibinin oğlu ilə şəhəri gəzməyə çıxdıq.
Ev metronun "Nizami" stansiyası ərazisində olduğundan
gəzə-gəzə
gəlib "Füzuli"
meydanına çıxdıq.
"Azdrama"nın
binasını görüncə
şaşırdım. Yəqin
etdim ki, belə möhtəşəm
bina hansısa görkəmli şəxsiyyətin
məqbərəsidir. Binanın
özü də, yerləşdiyi meydan da Atatürkün məqbərəsini, həmin
meydanı çox xatırladır. Mənə
bələdçilik edən
oğlanla təəssüratlarımı
bölüşəndə isə aydın oldu ki, bu,
teatr binası imiş. Bunu biləndə çox sevindim. Fikirləşdim ki, Bakıya gəldiyim ilk gündə teatrda tamaşaya baxsam, çox yaxşı olar. Həmin gün "Azdrama"da "Özümüzü
kəsən qılınc"
tamaşası gedirdi.
Kassaya yaxınlaşıb
bilet almaq istəyəndə qiymətin
ucuzluğuna təəccübləndim.
Məni biletsiz buraxdılar. Dedilər, qonağımızsan. Binanın
foyesi, zalı məni lap heyran
qoydu. Türkiyədə
belə teatr binaları çox azdır. "Azdrama"nın interyerinin klassik teatr salonları
üslubunda olan ehtişamı məni lap çaşdırmışdı.
Tamaşa başlayanda
və səhnədə
qədim libaslar geyinmiş boylu-buxunlu aktyorların uzaq dövrlərin insanları
kimi hərəkət
etmələri, üstəlik,
nəzmlə danışmaları
bu hissi bir az da
gücləndirmişdi. Dərhal
müşahidə etdim
ki, rejissor işi də, oyunçuların (aktyorların
- red.) oyun tərzi də Türkiyədə gördüyüm
teatr ənənəsindən
çox fərqlənir.
Təəssüf ki, oyunçular nəzmlə
və xüsusi intonasiya ilə danışdıqlarından heç
nə başa düşə bilmədim.
Amma tamaşaçıların
sərbəstliyi məni
çox təəccübləndirdi.
Tamaşa başlayandan
sonra zala daxil olanlar, zaldan çıxanlar fikrimi yayındırırdılar.
Axı mən eşitmişdim ki, Azərbaycanda, Bakıda mədəni, teatr anlayışına hörmətlə
yanaşan insanlar çoxdur. Nə isə, beləliklə, teatr aləminin əsirinə çevrildim.
Bir də axı mən Türkiyədə qurduğum
televiziya karyerasını
teatra dəyişmək
qərarını qəbul
etmişdim. Elə ilk gündən
istər Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetinin tələbəsi,
istər "Yuğ"
teatrında təcrübə
keçən gənc
rejissor kimi hər kəsdən yalnız səmimi rəftar, yaradıcılıq
üçün şərait
gördüm. Anladım
ki, məhdud maliyyə imkanları ilə də mükəmməl teatr yaradıcılığı ilə
məşğul olmaq
mümkündür. Mən
bunu Bakıda öyrəndim".
Rasim
Aşını aktyor və ya rejissor kimi tanıyana
qədər hər kəs bütün teatr tədbirlərini,
digər mədəniyyət aksiyalarını videolentə
həvəslə köçürən şəxs kimi
tanıyıb. Sonra onu
bir neçə qısametrajlı filmdə
sözsüz, sırf
üz ifadəliliyinə
hesablanmış obrazlarda
gördük. Müsahibədən
öncəki söhbətlərimizdən
birində son vaxtlar filmlərdə görünməməyinin səbəbinin
rejissorların onu yalnız tipaj kimi qəbul etməsindən bezməsində
olduğunu etiraf etmişdi. R.Aşın:
"Bundan sonra televiziya və ya kino ilə
yalnız o məqsədlə məşğul
olaram ki, teatr yaradıcılığımı
daha da mükəmməlləşdirim".
"Yuğ"
Dövlət Teatrının rejissoru kimi o,
teatrsevərlərə "Müsafir", ""X"
məqamı", "Midasın qulaqları",
"Olsun!" səhnə əsərlərini təqdim edib. Artıq 2 ildir Bakı Slavyan Universitetinin (BSU) müəllimidir.
Ötən yay "Teatr elementlərinin təhsildə istifadəsi"
mövzusunda dissertasiyanı
müdafiə edərək
pedaqoji elmlər namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib.
R.Aşın BSU-dan savayı Dillər Universitetində və türk liseyində jurnalistikadan, türk mədəniyyətinin tarixindən,
davranış və yaradıcılıq psixologiyasından
dərs deyir.
R.Aşın:
"Pedaqoji fəaliyyətimdə mövcud, bəlli proqrama
öz baxışımızdan baxmağı təklif
edirəm. İzah etməyə
çalışıram ki,
teatr sənəti hər peşənin sahibi üçün özünü daha yaxşı ifadə etməkdən ötrü
gözəl vasitədir.
Dərs zamanı xəyali bir şirkət, nazirlik, redaksiya, ya da
başqa bir müəssisə "yaradıb"
sonrakı prosesləri
düzüb-qoşmağı
tələbələrin öhdəsinə
buraxıram. Çalışıram
ki, ixtisaslaşmanın
önəmini qavrasınlar.
Uşaqlar bu işə o qədər aludə olurlar ki, 80 dəqiqə bizə azlıq edir. Pedaqoji fəaliyyət mənə imkan verdi ki, bilgilərimi
metodoloji struktura əlavə edim. Müəllimlik etməklə
həm öyrədirəm,
həm də öyrənirəm. Mənim
əsas işim Uşaq Teatrı və təhsildə teatrdır.
Azərbaycanın
təhsil sahəsində Bolonya sisteminin tətbiqi
tələsik addımdır. Bu ona bərabərdir ki, bünövrəsiz yerdə 2-ci mərtəbəni
tikməyə başlayasan.
Tələbələrimdən, şagirdlərimdən ümumilikdə
razıyam. Amma elələri də var ki, anket
dolduranda nümunə
götürmək istədikləri
ən yaxşı səhnə adamı sorğusunun qarşısında
Faiq Ağayevin, Aygün Kazımovanın,
Brilliant Dadaşovanın
adlarını yazırlar.
Bu, çox təəssüf doğuran
haldır - gənc nəslin belə bir sualın mahiyyətini anlamaması,
estrada səhnəsi ilə teatr səhnəsini qarışıq
salması acınacaqlıdır".
Gənclərin,
yeniyetmələrin psixologiyasına bələdliyi, onlardan
öyrənmək və onları öyrətməyə olan
şövqü Rasim Aşını mütləq Uşaq Teatrı
yaratmaq məqamına gətirib-çıxarmalıydı. Redaksiyamızın qonağı olarkən
etiraf etdiyinə görə, 24 il öncə yazdığı
gündəliyini tapıb,
ordakı "mən nə zamansa teatr yapacam,
professional teatr yapacam, adını da "Oyun" qoyacağam" qeydi onun bu qərarına
güclü təkan verib. R.Aşın: "İlk tamaşamızı
23 aprel - Uşaqlar gününə həsr etdik. "Yuğ"un gözəl aktrisalarından biri Yaqut xanım Paşazadə ilə birlikdə Ruminin hekayələrini hazırladıq.
Hekayələri hər
bir yaş psixologiyasına uyğun qruplaşdırıb yozum
verdik. Zala yalnız uşaqlar keçdilər. Fərqli
musiqi - ney və ud, üstəlik,
teatrdan hədiyyə edilmiş kitablarla getmələri uşaqları
yaman həvəsləndirmişdi.
Teatrımı məhz
"Oyun" adlandırmağımın
səbəbi sadədir.
Əvvəla, türk
təfəkküründə tamaşa, göstəri anlayışı "oyun"
sözü ilə adlandırılıb. Sonralar
yunanların "teatr"
kəlməsi geniş
yayıldı. Həm
də uşaqlıq xatirələrimdən biri
də oyun çıxaranlarla, teatr aktyorları ilə bağlıdır.
Mən
tanışlarıma deyirəm ki, uşaqlarınızı
guya onlar üçün nəzərdə tutulmuş
teatrların tamaşalarına aparmayın. Birincisi, hər bir tamaşanın ayrıca yaş qrupuna aid auditoriyası olmalıdır. Bizdə necədir? Lap kiçiklərlə 13-14 yaşlılar
bir yerdə olurlar. Xüsusən Kukla Teatrı
uşaqların psixologiyasını
lap pozur. Onlar nə
üçünsə kuklaları
çox bədheybət
şəkildə hazırlayırlar,
uşaqlara çox ciddi süjetlər göstərirlər. Nəzərdən qaçırırlar ki,
3-6 yaş arasında uşaqların dünyaya baxışı, həyat
duyumu formalaşır.
Bu dövrdə onları ruhu gözəlləşdirən, gözləri,
qulaqları oxşayan,
mənəviyyatını yüksəldən
görüntülər və
əhvallarla əhatələmək
lazımdır. Belə olsa,
həmin uşaqlar heç 30 yaşına çatmamış dürüst
düşünməyi bacaran
şəxsiyyət, həyatın
çətinliklərinə boyun əyməyən nikbin, mübariz insanlar kimi böyüyəcəklər.
Zaldakı uşaqların sayı
da yaş qruplarına uyğun olmalıdır. Yəni söhbət
artıq spesifik teatrdan gedir. Özü də uşaq teatrıdı deyə, bileti ucuz qiymətə
satmaq şərt deyil. Belə teatra biletin qiyməti 5 manat da ola bilər. Təki teatr anlayışını
lap kiçik yaşından
düzgün anlamaq imkanını uşaqlara verəsən. Daha zövqünü korlayan ucuz hit mahnılarla, şənlik, rəqs etmək mərasimini teatr adı ilə yeridib onu çaşbaş salmayasan. Mən bütün bu
məsələləri konsepsiya
şəklində Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinə təqdim etməyə hazırlaşıram".
Həftə içi.- 2008.- 8 oktyabr.- S. 6.