Hər gün
emalatxanama çatar-çatmaz elə bil hansısa
qüvvə məni dayanmağa vadar edir. Ayaq saxlayıram. Başımı
qaldırıb vaxtı
ilə onun yaşadığı mərtəbəyə
baxıram. Yazıları
ilə çoxlarını
yaradıcılığa həvəsləndirən
bənzərsiz qələm
sahibi, istedadlı sənətşünas Mürsəl
müəllim gözə
görünmür. Xatırlayanda
ki, o, xeyli
müddətdir dünyasını
dəyişib, özümdən
asılı olmayaraq kövrəlirəm. Onun kimi ziyalı insanla əbədi ayrılmaq doğrudan da çətin imiş.
Mürsəl
Nəcəfqulu oğlu Nəcəfov 20 sentyabr 1918-ci ildə
Bakı şəhərində dünyaya göz
açmışdı. Orta məktəbi başa vurduqdan sonra Bakı Rəssamlıq Texnikumunda oxumuş, oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdi. 1936-cı ildən əmək fəaliyyətinə başlamış,
respublika Nazirlər Sovetində "Təsviri
sənət" bölməsinə
rəhbərlik etmişdi.
İki ildən sonra rəssamlıq texnikumunun direktoru təyin olunub və Rəssamlar İttifaqının məsul
katibi seçilib.
O, sərgilərdən aldığı
təəssüratlarını dövri mətbuatda obyektiv şəkildə, analitik təhlillə dərc etdirərdi. İkinci Dünya müharibəsi beş il onun da
arzularını yarımçıq
qoymuşdu. Könüllü
cəbhəyə getmiş,
Yuqoslaviyaya qədər
döyüş yolu keçmişdi. Vətənə
"Qırmızı ulduz"
ordeni və müxtəlif medallarla qayıtmışdı.
1946-cı
ildə o, Rəssamlar İttifaqına sədr seçilib, eyni
zamanda, Rəssamlıq Texnikumunun direktoru təyin edilir. İşinin çoxluğuna
baxmayaraq Mürsəl
müəllim ali təhsil almağı da unutmayıb. İ.Repin adına
Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq) Rəssamlıq
İnstitutunun nəzəriyyə
və incəsənət
fakültəsini bitirib.
Bir neçə il İncəsənət muzeyində
şöbə müdiri
və elmi katib işləyib. 1962-ci ildə elmlər namizədi, 7 ildən sonra isə elmlər doktoru alimlik dərəcələri
almaq üçün
dissertasiyaları uğurla
müdafiə edib.
1972-ci ildə Azərbaycan
Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun
təsviri sənət kafedrasının
müdiri seçilib və ömrünün sonuna kimi həmin
vəzifədə çalışıb.
Mürsəl
müəllim istedadlı sənətşünas, təsviri
sənəti varlığı qədər sevən alim idi.
1954-cü ildən başlayaraq onun kitabları, məqalələri
Bakıda, Moskvada və başqa respublikalarda dərc
edilmişdi. O, Azərbaycan televiziyası
üçün 250-dən
artıq verilişin ssenarisini yazmış, təsviri sənətə
həsr olunanların bir çoxunun aparıcısı olmuşdu.
1970-ci ildən məhz
onun təşəbbüsü
ilə ekrana çıxan "Palitra"
dövrün ən baxımlı verilişlərindən
biri olmuşdur. Bu ənənə
indi də davam etdirilir. O, "Azərbaycan Ensiklopediyası"
üçün 67 məqalə
yazıb. Gərgin əməyi, axtarışları
da vaxtaşırı
qiymətləndirilmişdi. Əməkdar incəsənət
xadimi fəxri adına layiq görülmüş, dövlət
mükafatı laureatı
idi. Yaradıcılıq
uğurlarına baxmayaraq
onu sadə, səmimi, qayğıkeş
insan kimi tanıyırdıq.
Onun Bəhruz Kəngərli, Əzim Əzimzadə, Böyükağa
Mirzəzadə, Tahir Salahov, Vəcihə Səmədova, Oqtay Sadıqzadə və bir çox başqalarının həyat
və yaradıcılıqlarından
bəhs edən kitabları çap olunmuşdu. Mürsəl Nəcəfovun "Rəssam
və zaman" toplusu bu gün
də mənim stolüstü kitabım, bilik mənbəyimdir. Niyə həmin çap nümunəsini belə üstün tuturam? Çünki onun haqqında yazdıqları şəxslər
təkcə xatırlatmır,
həm də onların talelərini, yaradıcılıqlarını xəyallarda canlandırır.
"Rəssam və zaman" bədii, publisistik topluya xalq rəssamı, SSRİ
Dövlət mükafatı
laureatı Kazım Kazımzadənin yazdığı
"Ön söz"də bu fikirləri
etinasız oxuya bilmirəm: "Gənc
nəslin estetik tərbiyəsində, dünyagörüşündə
incəsənətin mahiyyətini
yüksək qiymətləndirən
sənətşünas, onların
maraqla qarşıladığı,
həvəslə oxuduğu
elmi-kütləvi kitablar yazır, televiziya və radioda, məktəblərdə,
kitabxanalarda səmimi,
mehriban, gələcəyə səsləyən çıxışlar edir.
Müəllifin "Əsrlərdən xatirə" və "Gözəllik aləminə
səyahət" kitabları
kimi "Rəssam və zaman"da yeniyetmələri, gəncləri dünya incəsənətinin ən
kamil inciləri ilə tanış edirE Şübhə yoxdur ki, sadə,
anlaşıqlı dildə
yazılmış bu məqalə və oçerklər toplusu gələcək nəsillərin də dünyagörüşlərinə müsbət təsirini göstərəcəkdir".
Mürsəl Nəcəfov
ədəbiyyat və
incəsənətimizin tarixinə,
şanlı keçmişinə
dərin hörmət,
böyük məhəbbət
bəsləyərdi. Mirzə
Cəlilin, Oskar Şmerlinqin, İozef Rotterin adları çəkiləndə ehtiram
əlaməti olaraq ayağa durardı. Bu qeydləri həmişə qiymətlidir:
"Cəlil Məmmədquluzadənin yaratdığı
və uğrunda min zillətlər, cəfalar çəkdiyi
"Molla Nəsrəddin"
jurnalı xalqımızın
xoşbəxt gələcəyinə
ayna tutduE Cəlil Məmmədquluzadə
Azərbaycan fəhlə
və kəndlisi ilə sadə bir dildə, özünün dediyi kimi "açıq ana dilində" danışmağı
qarşısına məqsəd
qoymuşdu".
Yadıma
görkəmli fırça ustası, dünya
şöhrətli Tahir Salahovun bu sözləri
düşür: "Biz hamımız işıqlı
dünyadan ayrılacağıq. Unudulanlar da olacaq, könüllərdə,
xatirələrdə yaşayanlar
da. Şəxsən mən Mürsəl Nəcəfovu bu dünyada unutmamışam,
haqqın dərgahında
da unutmaram". Belə duyumlu, şərəfli deyimlər
peşəkar sənətkarın
ünvanına çox
səslənib. Sonda bu fikrimi bildirmək
istəyirəm: pedaqoji
fəaliyyətinin, yazılarının
yeri görünür,
Mürsəl müəllim...
Azərbaycan.- 2008.- 20
sentyabr.- S. 14.