Ağaoğlu T.
Yüz ildən
artıqdır çətin, amma şərəfli yol
gələn, orijinallığı ilə seçilən,
yaxın-uzaq ellərdə tanınan milli kino sənətimizin
inkişafında xidməti olanlardan biri də xalq artisti,
Dövlət mükafatı laureatı, maraqlı və
yaddaqalan obrazlar qalereyası yaradan Həsən Məmmədov
olmuşdur. O bu peşəyə təsadüfən
gəlmişdi, amma ondan həmişəlik ayrılanda
çoxlarını pərişan etdi.
Həsən
Məmmədov 70 il əvvəl Salyan bölgəsində
dünyaya göz açmışdı. Məktəbə
gedən gündən adı müəllimlərinin,
həmyaşıdlarının dilində əzbər
olmuşdu. Dərslərini əla oxuyurdu. Ədəbiyyata
xüsusi maraq göstərərdi. Dilçi alim olmaq
istəyirdi. Ağlına da gəlməzdi ki, aktyor ola
bilər, çeşid-çeşid qiyafələrdə
səhnəyə çıxar, çəkiliş
kamerası önündə rollar oynayar. Ancaq qismətdən
qaçmaq mümkün deyilmiş. Orta məktəbi əla
qiymətlərlə başa vuran ili bəxti onu Azərbaycan
İncəsənət İnstitutuna aktyorluq
fakültəsinə gətirdi. Unudulmaz pedaqoq, görkəmli
sənətkar, böyük şəxsiyyət Adil
İsgəndərovun kursunda oxudu. Bir zamanlar Nizaminin,
Füzulinin, Vaqifin, Ə.Haqverdiyevin, Əhməd Cavadın,
Hüseyn Cavidin, Səməd Vurğunun yaradıcılığını
sevirdisə, indi də məşhur teatr, kino xadimlərini
görür, onlardan dərs alırdı, maraqlı
söhbətlərini eşidirdi. Unudulmaz Rza Təhmasib ona
demişdi: "Oğul, fikir vermişəm, sən aktyorluq
sənətini çox sevirsən. İnan, çəkdiyin
cəfa hədər getməyəcək".
Həsən ali
təhsilini bitirib bir müddət tələbə
yoldaşı, dostu, sonralar neçə-neçə ekran
əsərlərinin quruluşçu rejissoru olmuş Arif
Babayevlə Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio
Verilişləri Komitəsində əmək
fəaliyyətinə başladı. Bədii-publisistik
verilişin hazırlanmasında fəallıq göstərdi.
Lakin o, əməyindən mənəvi zövq ala bilmirdi.
İstəyirdi ki, daha artıq zəhmət çəksin,
əvəzində populyarlıq qazansın. Nəhayət,
ötən əsrin 60-cı illərində o, arzusuna
çatdı. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm"
kinostudiyasına dəvət aldı. Bu barədə o
illərdə kinostudiyanın direktoru işləyən Adil
İsgəndərov xatirə-qeydlərində yazıb:
"EVəzifə xidmətimlə əlaqədar var
gücümlə çalışırdım ki, kinomuz daha
da inkişaf etsin. Çoxları kimi, Həsənə də
etimad göstərdim. Tələbə vaxtı da ona
inanırdım. Amma ilk çəkilişindən,
oynadığı roldan sonra onun gələcəyinə
inamım daha da artdı. O, qısa vaxt ərzində
çəkiliş qrupunun hörmətini qazandı".
"Böyük
dayaq" filmi Həsən Məmmədov üçün
əsl məktəb olmuşdu. Kolxoz sədrinin oğlu -
sürücü-mexanik Qaraş rolunu son dərəcə
məharətlə, inandırıcı oynamışdı.
Filmin ilk ekrana çıxmasından əlli ilə yaxın
vaxt keçib. Lakin həmin film yenə də maraqla,
həvəslə qarşılanır. Ümumiyyətlə,
aktyorun yaratdığı hər bir obrazda canlılıq,
dinamika diqqət çəkir. Bu baxımdan rejissor Tofiq
Tağızadənin quruluş verdiyi "Yeddi oğul
istərəm" ekran əsərində onun
oynadığı Bəxtiyar rolu xarakterikdir. Aktyorun
hərəkət və baxışlarında, sifət
mimikasında saxtalıq yoxdur. Tamaşaçı obrazı
həyati varlıq təsviri kimi görür və
qəhrəmanın keçirdiyi gərginliklərə,
həyəcanlara inanır. Belə orijinal məqamlar
Həsənin oynadığı, rejissor Kamil
Rüstəmbəyovun çəkdiyi "Axırıncı
aşırım" filmində də öz əksini
tapmışdır. Yaratdığı Abbasqulu bəy
obrazı dövrün ədəbi hadisəsi kimi
qarşılanmışdı. Maraqlı cəhət
ondadır ki, aktyor oynadığı rolun timsalında
köhnəliklə yenilik, keçmişlə
gələcək barədə düşüncələrin,
eyni zamanda sadiqliyi və tərəddüdü son
dərəcə inandırıcı şəkildə
təqdim edə bilmişdi. Təbii ki, əməyi də
hədər getməmişdi. 1972-ci ildə Tbilisidə
keçirilən kinofestivalda onun ifa bacarığı birinci
mükafata layiq görülmüşdü.
Xalq artisti,
tanınmış kinorejissor Rasim Ocaqov deyərdi: "Adam var,
al da, şal da geyəndə ona yaraşır. Aktyor da var,
oynadığı rolu çox böyük
məharətlə, ustalıqla təqdim etməyi bacarır.
Onun üçün fərqi yoxdur, hökmdar obrazı
yaradır, yoxsa adi kəndçi. Məsələn, elə
Həsən Məmmədov kimi. Onun aktyorluq istedadından
çoxları kimi mən də qürur hissi
keçirirəm". 1975-ci ildə lentə alınan
"Dədə Qorqud" filmi dünya ədəbiyyatı
xəzinəsinin nadir incilərindən olan,
xalqımızın tarixini vəsf edən
"Kitabi-Dədə Qorqud" dastanı əsasında
çəkilib. Əvvəllər yaşına,
xarakterinə, müasir dünyagörüşünə
uyğun obrazlar yaradan aktyor sözügedən ekran
əsərində müdrik şəxsin ifadəli
baxışını, qamətini, deyimini
seyrçilərə inandırıcı çatdıra
bilmişdir. Səsləndirdiyi bu fikirlər indi də
dillər əzbəridir: "Əgər torpaq qorunmursa,
əkməyinə dəyməz, əgər əkilmirsə,
onda qorumağa dəyməz". Onun səsi yaddaşlarda
əbədiləşib.
H.Məmmədov 30-dan
artıq bədii, tammetrajlı və qısametrajlı
filmlərə çəkilmişdi. Onun oynadığı
"Sevil"də Balaş, "İstintaq"da Murad,
"Alma almaya bənzər"də Qurban, "Gün
keçdi" də Oqtay, "İstintaq davam edir" də
Əzimov və başqa rolları milli kino tarixində
əbədi yer tutub. Özü isə daim ehtiramla
xatırlanır, hörmətlə yad edilir. O,
dünyasını dəyişsə də, unudulmur, kino
sahəsindəki xidmətləri həmişə, hər vaxt
uca tutulur. Anadan olmasının 70 illik yubileyi
respublikamızın bölgələrində
təntənə ilə qeyd edilir. Həmin tədbirlərin
təşkilatçılarından biri, Dövlət Film
Fondunun direktoru, əməkdar incəsənət xadimi
Cəmil Quliyev deyir:
- Milli kinomuzun inkişafında əməyi olanların,
uğurlu yaradıcılıqları ilə tanınanların
hər birinin şərəf-şöhrətini qorumalı,
onların yaratdıqlarını bugünkü və
gələcək nəsillərə
çatdırmalıyıq. Adı hörmətlə
çəkilənlər çoxdur. Onların arasında xalq
artisti Həsən Məmmədovun öz yeri var. Fondumuzda onun
keçdiyi sənət yolunu canlandıran fotosərgi
təşkil etmişik. O, bənzərsiz aktyor, sevilən
insan idi.
Həsən
Məmmədov eyni fəsildə anadan olub və
dünyasını dəyişib. Ancaq
dost-tanışları, qədirbilən
tamaşaçılar bir təskinlik tapırlar: o,
oynadığı xarakterik rollarla özünə
əbədi ömür qazanıb.
Azərbaycan.- 2008.- 3 sentyabr.- S. 7.