Behbudqızı S.

Bu gün Milli Musiqi günüdür

Bəs milli musiqimizin günü necədir?

Peşəkar musiqi yaradıcılığımızın baniləri Üzeyir Hacıbəyli və Müslüm Maqomayevin doğum gününü artıq neçə ildən bəri peşəkar musiqimizin doğum günü kimi bayram etməklə həm də milli musiqimizin keçdiyi yola nəzər salıb uğurlu və ya uğursuz alınmağından asılı olmayaraq, istənilən halda inkişafa xidmət edən eksperimentləri xatırlayır, musiqimizin inkişafına qiymət veririk. Üzeyir bəy və onun dostu, məsləkdaşı Müslüm Maqomayev (zövqləri, baxışları bir-birindən bir qədər fərqlənsə də, onlar ikisi də Azərbaycan musiqisinin düzgün yolla inkişafından ötrü müstəsna xidmətlər göstərmiş şəxsiyyətlərdir) milli musiqi mədəniyyəti tariximizə ilk peşəkar musiqi kollektivlərini, xalq mahnılarımızın nota salınaraq yaddaşlara daha tutarlı tərzdə həkk edilməsini, pedaqoji fəaliyyətləri ilə bəstəkarlıq və ifaçılıq sənətinə yeni dəyərli adlar və nəhayət, "Leyli və Məcnun", "Koroğlu", "Nərgiz", "Şah İsmayıl", "Arşın mal alan", "O olmasın, bu olsun" və digər musiqi şedevrlərini bəxş ediblər. Bu dəfə Milli Musiqi gününün musiqi ictimaiyyətinin təmsilçiləri arasında necə qavranıldığını müəyyənləşdirməyə cəhd etdik. Həm də ənənəni pozub xanəndə və ya irimiqyaslı əsərləri ilə tanınan bəstəkarlara üz tutmadıq. Milli Musiqi günü anlayışının əslində çox geniş olduğunu vurğulamaq məqsədilə müasir ifaçılıq sənətimizin ən nüfuzlu nümayəndələrinə müraciət etdik - Mübariz Tağıyev və əfsanəvi "Qaya" kvartetinin solistlərindən biri Rauf Babayevə. Hər ikisindən "Milli Musiqi gününün onlar üçün nə demək olduğunu və musiqi aləminə daxil olmaq istəyən gənclərin təfəkküründə bu anlamın necə qavranıldığı barədə düşüncə və müşahidələrini bölüşməyi" xahiş etdik. M.Tağıyev: "Musiqi aləminin bir zərrəciyi kimi, təbii ki, Milli Musiqi günü mənim üçün sevindirici gündür. Zənnimcə, 18 sentyabr tarixi təkcə musiqiçilərin bayram günü olmamalıdır. Bu gün xalqın varlığına, daxili aləminə daxil olan bir gün olmalıdır. Təəssüf ki, milli musiqimizin dayağı olan muğamlarımızdan başqaları daha səmərəli faydalanır, nəinki biz özümüz. Bu yaxınlarda İngiltərə musiqiçiləri orkestr üçün yazılmış əsərdə Azərbaycan muğamlarından istifadə ediblər. Bu da təbiidir. Musiqimizin mükəmməlliyi hər kəsi cəlb edir, hər bir zövqlü, peşəkar musiqiçi Azərbaycan xalq musiqisinin ladlarından faydalanmağa çalışır. Amma bizdə bu məqamlara fikir verənlər çox azdır. Fikrət Əmirov kimi bəstəkarların, musiqi yaradıcılığında əsl şəxsiyyət olan insanların yeri görünür. Bu istiqaməti tutmağa çalışanlar arasında yalnız Cəmil Əmirovla Siyavuş Kəriminin adlarını çəkə bilərəm. Ümumilikdə isə bu sahədə durğunluqdu, yeni nəfəs təsiri bağışlayacaq əsərlər demək olar ki, yoxdur. Konservatoriyanın sırf orkestr fəaliyyəti üçün zəruri olan çalğı alətləri sinfində təhsil almaq istəyən gənclərin sayı ildən-ilə azalır. Gənclərin əksəriyyəti musiqi fəaliyyətini toylara getməkdən başqa heç nə ilə eyniləşdirmir. O gün bir nəfər deyir ki, bu Üzeyir bəy neyləyib axı? Bir dənə "Leyli və Məcnun" operası bəstələyib, başımızı bəlaya salıb, ondan sonra hamı o yolu tutub. Əlbəttə, həmin adam bu sözləri zarafatla deyirdi. Amma təəssüf ki, həqiqətən belə düşünənlər də var. Belələri anlamırlar ki, Üzeyir bəyin yaşadığı dövr çox maraqlı dövr olub. Çünki başda Üzeyir bəyin özü olmaqla xalqın əsl inkişafını düşünən insanlar yaşayıblar həmin dövrdə. Xalqının yüksək musiqi zövqünə köklənib opera əsərləri yazıblar, onları tamaşaya qoyublar, kişilərin qadın rollarında çıxış etməsinə məhz milli kadrların səhnəyə gətirilməsi ilə son qoyublar, millətinin nümayəndələrinə teatra getməyi öyrədiblər. Buna görə də kiminsə işlərinə qiymət verəndə insan gərək özünə kənardan baxsın, birinci öz işlərinə qiymət versin". Rauf Babayev: "Hesab edirəm ki, milli musiqimizə ayrılan diqqət ən yüksək səviyyədədir. Mən bəzi müsabiqələrin münsiflər heyətində də olmuşam, televiziya vasitəsilə də seyr etmişəm. Tam məsuliyyətlə deyə bilərəm ki, istər gənc muğam ifaçılarının, istərsə də ustad sənətkarların repertuarları və ifa tərzləri yalnız zövqlərin cilalanmasına xidmət edir. Milli musiqimizin bir qolu olan estrada janrında isə vəziyyət qətiyyən xoşuma gəlmir. Özlərini estrada ifaçısı kimi təqdim edənlərin oxuduqlarının adı yoxdur. Başa düşmək olmur ki, hansı musiqini ifa edirlər. Moldav, hind, İran, ərəb və sairə ladları bir-birinə qarışdırıb müasir Azərbaycan estradası kimi təqdim edirlər. Məndən hərdən soruşurlar ki, yeni ifalara qulaq asırsan? Mən də suala sualla cavab verirəm ki, nəyə qulaq asmalıyam? Tofiq Quliyevin, Rauf Hacıyevin, Telman Hacıyevin mahnıları ilə tərbiyələnmiş insan bugünkü ifalara necə qulaq asa bilər? Əvvəllər mahnının, romansın ruhuna uyğun olan ifaçını axtarıb-tapırdılar. Amma indi mahnı adlandırılan nələrsə sifariş olunur, pulla alınır. Bunu başa düşmək olar. Əvvəllər nə bəstəkar, nə də müğənni çörəkpulu dərdi çəkmirdi. Sadəcə, sistem başqa idi. Amma sistemin dəyişməsi o demək deyil ki musiqi zövqləri korlayan bir anlayışa çevrilməlidir, konsert salonlarımız ya bir-biri ilə rəqabətə girib ucuz şoudan başqa bir şey meydana qoymağa bacarığı olmayan Faiq Ağayev kimilərinin ixtiyarına verilməlidir, ya da əcnəbi müğənnilərin. İmkanlı şəxslər əsl musiqiyə xidmət edən ifaçılara kömək etməlidirlər". Hər hansı təqdimata ehtiyacı olmayan bu insanların bunca gileyli olmasının günahkarlarından biri də kütləvi informasiya vasitələri, xüsusən də hər bir evin çağırılmamış qonağı olan televiziyalardır. Telekanal rəhbərləri peşəkarlığı heç cür özlərinə yaraşdırmırlar. Yaraşdırsaydılar, kütlənin dalınca gedib bir-birinin təkrarı olan maqazin proqramlarını rahat efir vaxtında bir ucdan nümayişləyib, maarifləndirməyə, zövqləri oxşamağa köklənmiş az sayda verilişləri isə tamaşaçı auditoriyasının az toplandığı saatlarda efirə verməzdilər.

Həftə içi.- 2008.- 18 sentyabr.- S. 8.