İsayev Ə.

 

Dədə Şəmşirin ikinci vətəni

 

Xanlarda bağ salınıb, büst qoyulub, musiqi məktəbi onun adını daşıyır

 

Düz rayonun mərkəzində, Göygöl yolunun üstündə yığcam, yaraşıqlı bağda bir abidə ucalır. Başında papaq, əlinin birində saz, birini də gözünün üstünə qoyub niskilli, nigaran baxışlarla uzaqlara boylanır.
Bu, saz-söz sənətinin iftixarı Dədə Şəmşirdir. Qartal nəzərləri dağların o üzünə dikilib, gecə-gündüz canından çox sevdiyi Kəlbəcər səmtinə baxır. Həsrətlə, heyrətlə baxır və sanki yana-yana xəbər alır: "Üzü bəri baxan dağlar, mənim sizdə nəyim qaldı?"
O mərdlər məkanının nəyi qaldı ki, ulu ustad?! Bir qəfil boran gəldi, bir namərd tufan qopdu, hər yanı yandırıb yaxdı, hər yeri viran qoydu.
Aşığın doğma ocağı Ağdaban getdi, qeyrət qalası Kəlbəcər getdi, nakam qızı Çimnaz xanım şəhid oldu, əvəzsiz xəzinəyə bənzər söz sərvəti, zəngin arxivi külə döndü, pirə, ocağa bənzər müqəddəs məzarı düşmən tapdağında qaldı.
Gorun nurla dolsun, Dədə Şəmşir! Elə bil ürəyinə damıbmış. Hər cür xain, namərd haqqında söylədiyin sözlər güllə kimi adamın qəlbini dəlib keçir: "Alışar məzarım, yanar məzarımE"
Özü də bu sözləri el ağsaqqalı gör haçan deyib? Dünyanın düz vaxtı, Kəlbəcərin xoş əyyamında, cəh-cəlallı çağlarında. Aşıq Şəmşir ölməz Səməd Vurğunla olan tarixi görüşdən sonra sanki qol-qanad açıb uçurdu. Səsi-sorağı aləmə yayılmış dalbadal əsərləri çıxır, onun sazı-sözü böyük-kiçik məclisləri bəzəyir, bir-birindən əziz, istəkli qonaq-qara getdikcə çoxalırdı. Şəmşir ocağı, Ağdaban kəndi əsl şeir-sənət məbədinə çevrilmişdi.
Həzin bir xatirə yada düşür. O çal-çağırlı illərdə Dədə Şəmşiri ziyarət etmək səadəti mənə də nəsib oldu. Onda Kəlbəcərin özgə büsatı var idi.
OndaE 1975-ci ilin iyun ayında bir dəstə ziyalı İstisuda dincəlirdi. Bir səhər yazıçı Əli Vəliyev hamını başına yığıb düz Ağdabana, el sənətkarının hüzuruna getdi. Qocaman yazıçı bir zaman burada Aşıq Şəmşir ilə Səməd Vurğunun unudulmaz görüşlərinin canlı şahidi olmuşdu. Bu səfalı yay günündə tarixi görüşü qeyd eləməyə yığışmışdıq.
Yaşıllıqlar qoynunda süfrə açıldı. Xatirələr dilə gəldi. Sazla söz bəhsə girdi. Və bir də məclisin şirin yerində gördük nə? Dədə Şəmşir bığını sığallayıb ayağa qalxdı. Enli qayışını bərkidib sazını sinəsinə sıxdı. Yaşı səksən üçü haqlamış qocaman aşığın təravəti solmamış səsi sazın zümzüməsinə qarışdı.
Sonra da Dədə Şəmşirin əli ilə əkilmiş ağacların qoynunda cərgələnib şəkil çəkirdik. Nə yaxşı da ki, çəkirdik! Hərdən heyran-heyran baxıram: bu yadigar şəkildə gəncliyin gör nə gözəl anları yaşayır?! İndi hər baxanda vəfasız ömrün, amansız həyatın və bir də namərd qonşunun acı-ağrısından ürək paralanır.
Elə bir qara yel əsdi, tufan qopdu ki, ustad aşığın yüz illik yubileyi də yada düşmədi. Yenə də ulu öndər Heydər Əliyev el sənətkarını yada saldı. 2003-cü ilin iyulun 5-də əməkdar incəsənət xadimi Şəmşir Qurban oğlu Qocayevin anadan olmasının 110 illiyinin ölkə miqyasında bayram edilməsi üçün sərəncam imzaladı. Xanlar rayonundakı yeddiillik uşaq musiqi məktəbinə də Aşıq Şəmşirin adı verildi.
Bu, özünə görə təcrübəsi, ənənəsi olan mədəniyyət ocağıdır. 1954-cü ildən fəaliyyət göstərir. Gənc oğlan və qızların ifaçılıq sənətinin sirlərinə yiyələnməsinə kömək edir. Məktəbin neçə-neçə yetirməsi ali musiqi təhsili alıb, həyatlarını səhnəyə, sənətə bağlayıb. Muğam festivalındakı mahir ifasına görə az qala bütün ölkənin pərəstiş elədiyi gənc ifaçı Elməddin İbrahimov ilk vərdişləri Xanlar məktəbində qazanıb. Hazırda burada 430 nəfər şagird milli musiqi sənətinin sirlərinə yiyələnir. Kollektivin üzvləri dəfələrlə zona və respublika yarışlarında uğurla çıxış edib.
Di gəl ki, məktəb binasının görkəmi müstəqil Azərbaycanın bugünkü sürətli yüksəlişinə, abadlığına, tərəqqisinə uyğun gəlmirdi. Sağ olsun, Aşıq Şəmşirin nəvəsi Cavid Qurbanov binanı əsaslı təmir etdirdi, hər yanda səliqə-səhman yaratdı, avadanlıq gətirdi. Məktəbə bir neçə saz, tar, nağara, kamança, qara zurna, habelə, iki ədəd fortepiano bağışlandı. Beləcə Dədə Şəmşirin adını daşıyan musiqi məktəbi rayonun mədəni həyatında önəmli yerlərdən birinə ucaldı. Şəmşirsevərlərin əli ilə salınan bağda aşığın abidəsinin ucaldılması da Cavid Qurbanovun adı ilə bağlıdır.
Aşığın oğlu Qənbər Qurbanov isə "Dədə Şəmşir yaddaşlarda" adı gözəl bir xatirə kitabı yaradaraq oxuculara təqdim etdi. Burada unudulmaz sənətkar, ölməz söz sərrafı barədə görkəmli alimlərin, şairlərin, yazıçıların, jurnalistlərin, bir sözlə, şəmşirsevərlərin ürək sözləri, ona həsr olunmuş şeirlər, hekayətlər, xatirələr, məqalələr toplanıb. Dədə Şəmşirə olan ehtiramla bağlı daha bir ünvan: bu yerlərdə yaraşıqlı küçələrdən biri ölməz aşığın adını daşıyır.
Beləcə Xanlar rayonu Dədə Şəmşirin ikinci vətəninə çevrildi. Bütün bunlar fərəhlidir. "Xanlar həyatı" ulu öndər Heydər Əliyevin qayğısı sayəsində el aşığına bağışlanan ikinci ömür kimi adama xoş gəlir. Lakin yenə dəE yenə dəE
Fikir-xəyal içində o müqəddəs yerlərə boylanan Dədə Şəmşirin abidəsinə baxıram. Şairin şən-şaqraq misralarında, nikbin, coşqun sözündə-söhbətində olduğu kimi, elə bu baxışlarda da görürəm ki, ümüd, inam seli süzülür:
Şəmşir bir gün tərəqqiyə yetişər,
Xain çatar min zavala, gülməsin.
Hər gecənin bir sabahı, hər zülmətin bir işığı olur. Allah Dədə Şəmşir kimi müqəddəs insanların ruhunu darda qoymaz.
Kəlbəcərə qayıdacağımız vaxta az qalıb. Çox az qalıb...

 

Azərbaycan.- 2008.- 25 yanvar.- S. 7.