Tağıyev C.

Daşların sehri

Yaxud gözəllik duyğusu bu dünyanın cansız daşlarına da həyat verir...

Bu dünyanın qara daşı göyərməz...

Musa Yaqub

Əsl gözəllik heyrətdən dogur - deyib ulularımız. Bu həqiqəti isbatlamaq üçün Füzuli babamızın daşdan keçən - “Heyrət ey büt, surətin gördükdə lal eylər məni...” misrasından daha tutarlı bir məntigə ehtiyac varmı? Əlbəttə, yox! Əsl gözəllik məhz heyrətdən dogur - gözəl surət, gözəl təbiət, gözəl musiqi, gözəl kəlam ona görə gözəldir ki, bizləri zaman-zaman heyrətlərə qərq edir, sehrləyir, ovsunlayır, özümüzü özümüzdən “oğurlayır”. Və əlbəttə ki, düşündürür, ülviləşdirir, ruhumuzu pərvazlandırır. Uca Tanrının yer üzünə bəxş etdiyi gözəlliklərlə, insan övladının yaratdıgı gözəlliklərin vəhdəti isə tamam başqa bir aləmdir...

Bugünlərdə paytaxtın Əzizbəyov rayonunun Buzovna qəsəbəsində məhz belə bir aləmin müsafiri oldum. Dogrusu, magistral yolun lap kənarında qərar tutmuş və yoldan ötənlərin diqqətini cəlb edən bu məkanın yanından dəfələrlə ötüb keşmişdim. İlk baxışdan öz qeyri-adiliyi və bənzərsizliyi ilə diqqətçəkən bu guşədə ayaq saxlamaq, onun içərisinə girib “sirlərindən” agah olmaq istəmişdim. Amma macal tapmamışdım. Bu məkanın xeyli zamandan bəri yaddaşımdan asılıb qalmış adı isə məndə duyğusal, həzin və poetik hisslər oyatmışdı: “Daş dünyası...dünya daşları...”

Yeri gəlmişkən:

Bəri başdan deyim ki, bu məkan nə zahirən, nə də ki, müştərilərinə təklif etdiyi mətahlara görə hər gün rastlaşdığımız adi ticarət şəbəkələrinə, marketlərə, alış-veriş mərkəzlərinə bənzəmir. Burda hər daş, hər süxur, hər qaya parçası bir “nəgmə deyir” sanki... Bu nəgmələrin səsi, sədası, ahəngi isə əzəmətli bir simfoniyanı xatırladır - “Daşların simfoniyası”nı.

Bu qeyri-adi məkanda ilk qarşılaşdığım şəxs Eyvaz bəy oldu. Əski sovetlər zamanında ali təhsilli mühasib kimi çalışan Eyvaz Məcidov ömründə nəinki rəssamlıqla, heykəltəraşlıqla, xəttatlıqla, oymaçılıqla məşğul olmayıb, heç iki daşı yonaraq bir-birinin üstünə belə qoymayıb. Ana dilimizə tərcümədə gözəllik anlamına uyğun gələn “Kapari” məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nəzdində yaradılmış bu müəssisə qurulanadək gənclik illərində sevib-seçdiyi halalca peşəsinin çörəyini yeyib. Həmsöhbətimin özü deyir bütün bunları. Deyir ki, Hacı Əhədin rəhbərlik etdiyi bu müəssisə yaranandan o da taleyini gözəllik dünyası ilə bağlayıb. Sözlə deməklə iş bitmir, gərək hər kəs bu gözəlliyi öz gözləri ilə görsün, duysun, yaşasın.

Əslində bu satış mərkəzinin “Daş dünyası... dünya daşları” adlandırılması da elə-belə, gəlişi gözəl, təsadüfi bir tapıntı deyil ha... Bu məkanda Allahın doğma Azərbaycan təbiətinə bəxş etdiyi yüz cür daş var desək, bəlkə də az olar.

Burada, binalarin interyerində və eksteryerində, istirahət guşələrində, tikililərdə, dekorativ xarakterli arxitektura abidələrində işlədilən rəngarəng, al-əlvan, adlarını yalnız mütəxəssislərin bildiyi çeşidli daşlara rast gəlmək olar. Bu daşlar öz rəngi, çaları, keyfiyyəti ilə fərqləndiyi kimi, həm də ölçülərinə görə müxtəlifdir. Müştərilərə ən kiçik ölçülü (baş barmaqdakı dırnaq boyda) daşlardan tutmuş, böyük ölçülü (nəhəng sahil qayaları) daşların təklif olunduğu bu məkanda Türkiyədən gətirilmiş daşlar da vardır. Əsasən mozaika və bəzək işlərində istifadə olunan xırda, kiçik ölçülü, rəngli daş parçaları müəssisənin xüsusi emalatxanasında emal olunaraq müxtəlif formalı (düzbucaqlı,üçbucaqlı, kvadrat, rombşəkilli və sair) həndəsi fiqurlar şəklimdə doğranaraq qutulara yığılır. Nisbətən iri formalı üzlük daşları isə alıcıların sifarişləri əsasında hazırlanır.

Eyvaz bəyin dediklərindən:

Sizin gördüyünüz bugünkü “Daş dünyası... dünya daşları”nın əsası ötən əsrin sonlarında,-1996-ci ildə qoyulub. O zaman biz həm də bütün respublikada yeganə olan plastik qapı və pəncərələr istehsal edirdik. Sonradan fəaliyyət sahəmiz xeyli genişləndi, həm də daş məhsulları istehsalında ixtisaslaşdıq. Hazırda məhsullarımıza olan tələbat yalnız fərdi sifarşlə məhdudlaşmır. Bir çox dövlət obyektlərinin tikintisində , ictimai binaların interyer və eksteryerlərinin işlənməsində də bizim məhsullarımızdan istifadə olunur. Məsələn, Nazirlər Kabinetinin qarşısındakı xiyabanın, Prezident Aparatının ətrafının, Milli Parkın müxtəlif guşələrinin, Hökumət Evinin, habelə paytaxt Bakının bir sıra küçə və meydançalarının, park və xiyabanlarının bədii tərtibatında, mozaik pannoların qurulmasında, dekorativ arxitekktura obyektlərinin inşasında da müəssisəmizin istehsal etdiyi məhsullardan istifadə olunub. Onu da deyim ki, müəssisəmizdə təbii dekorativ bəzək daşları, binaların fasadında istifadə olunan üzlük tavalar, mozaik materiallar, klassik yunan və Şərq üslubunda olan yonulma daş sütun və arkalarla yanaşı, həm də kiçik park və xiyabanlarda, fərdi malikanələrin həyətlərində, qazonlarda quraşdırılan mini fəvvarələr üçün avadanlıqlar da satılır. Bütün bu məhsullar əsasən müştərilərin fərdi sifarişi, eləcə də zövqünə və istəyinə görə hazırlanır.

Onu da deyim ki, müəssisəmizdə gözəl zövqə malik, yüksək peşə səviyyəsi və xüsusi inşaat dizaynı bacarığına malik mütəxəssislərimiz var. Onlar istənilən vaxt, istənilən müştərinin zövqünə uyğun inşaat işlərinin sifarişini qəbul edirlər. Bizim məhsulların qiymətləri də eyni sifarişi yerinə yetirən digər firmalara nisbətən münasibdir.

Kim doyar bu gözəllikdən?...

“Daş dünyası...dünya daşları” satış mərkəzinin magistral yol kənarındakı ofisin qarşısı sözün həqiqi mənasında “mələklər dincələn yerdir”. Görən, kim doyar bu gözəllikdən? Qədim dünyanın dərs kitablarındakı füsunkar mənzərələrini, antik yunan bağçalarının yaddaşımızdakı əfsanəvi panoramını, hələ insan əli dəyməmiş bakirə təbiətin bir parçasını xatırladır bu məkan. Müxtəlif rəngli, müxtəlif çalarlı və biçimli təbii daşların harmoniyasından yaranmış bu yerdə yadıma şair Musa Yaqubun bir az kədərli, bi az nisgilli, bir az da ümidsiz misraları düşür: - Bu dünyanın qara daşı göyərməz... Amma yox... dünya başdan ayağa bir sirr imiş, qardaş. Sən demə həyat eşqi, sənət yanğısı, ilahi gözəllik və sevgi bu dünyanın qara daşlarını da göyərdərmiş...

Mədəniyyət.- 2009.- 24 yanvar.- S. 8.