Salmanov Rafiq

Səhnədən uzaqlaşmaq olar, könüldən isə yox

Azərbaycan opera sənətinin təbliğində danılmaz xidmətləri olan sənətçilərdən biri də istedadlı aktyor-müğənni Rafiq İdris oğlu Əliyev olub. 30 illik yaradıcılıq yolu keçmiş Rafiq Əliyev ömrünün 23 ilini opera sənətinə bağlayıb.
1953-cü ildə Ucar rayonunun Qulabənd kəndində dünyaya göz açan Rafiq Əliyev erkən yaşlarından incəsənətə meyl salır. Ürəyəyatımlı, məlahətli səsiylə hamının diqqətini cəlb edən Rafiq tezliklə rayon mədəniyyət evi nəzdində fəaliyyət göstərən xalq çalğı alətləri ansamblına dəvət alır və ansamblın ən fəal üzvü olur.
1976-cı ildə Göyçay rayonunda keçirilən bədii özfəaliyyətə baxış-müsabiqəsinin qalibi olur. Gənc xanəndənin “Qatar” muğamı üstə oxuduğu R.Mustafayevin “Elə bağlıyam” mahnısı münsiflər heyəti tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. SSRİ xalq artisti İsmayıl Dağıstanlı gənc xanəndəyə müsabiqənin fəxri fərmanını və diplomunu təqdim edir.
Böyük sevinc və fəxarət hissi keçirən gənc xanəndənin həyatında önəmli rol oynayan bu müsabiqə onu həmişəlik sənətə bağlayır. Rayonun bütün mədəni tədbirlərində, kənd əməkçiləri qarşısında mütəmadi çıxışlar edir. Bir xanəndə kimi gündən-günə püxtələşən, tanınan Rafiq Əliyev qonşu rayonlarda keçirilən el şənliklərinə də dəvət olunur.
Məlahətli, könül oxşayan səsi olsa da, muğam ifaçılığında hələ kifayət qədər səriştəsi olmadığını, ustad xanəndələrdən dərs almaq ehtiyacını dərk edən Rafiq Əliyev 1976-cı ildə sənədlərini Asəf Zeynallı adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə verir. Ustad xanəndələr əməkdar artist Sahib Şükürovdan, əməkdar müəllim Nəriman Əliyevdən muğam sənətinin incəliklərini həvəslə öyrənir. Tələbə ikən filarmoniyada keçirilən gənc ifaçıların konsertlərində tez-tez çıxışlar edir. Özünəməxsus ifaçılıq məziyyətləri, yaraşıqlı boy-buxunu, səhnə mədəniyyətilə seçilən Rafiq Əliyev çox çəkmir ki, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrına dəvət olunur.
Xalq artistləri Gülxar Həsənova, məşhur tarzən Bəhram Mansurov gənc xanəndəyə opera muğam ifaçılığında, rejissorlar isə bir aktyor kimi formalaşmasında əllərindən gələn köməkliyi əsirgəmirlər. Gündəlik məşqlər, gərgin əmək gənc aktyor-xanəndəni yormur. İllərdən bəri üzlərini yalnız ekranda gördüyü sevimli sənətkarlar — Zeynəb Xanlarova, Arif Babayev, Qulu Əsgərov, Rübabə Muradova, Canəli Əkbərov, Baba Mahmudoğlu və digər tanınmış müğənnilərlə bir yerdə işləmək onun çoxdankı arzusu idi. İndi isə bu xəyal həqiqətə çevrilmişdi. Odur ki, gecə-gündüz yorulmadan çalışır, ustadların hər bir tövsiyəsini canla-başla yerinə yetirməyə çalışırdı. 1980-ci ildə ilk dəfə olaraq “Şah İsmayıl” operasında Arif Babayev (Şah İsmayıl) və Rübabə Muradova (Ərəbzəngi) ilə birlikdə Rafiq Əliyev də zəvvar rolunda çıxış edir. Gənc xanəndə-aktyorun yaratdığı bu obraz tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanır.
İdən-ilə sənətdə özünü təsdiq edən Rafiq Əliyevin istedadını müşahidə edən rejissorlar rol bölgüsündə ona da səsinə, bacarığına uyğun rollar verir. Rolların böyük-kiçikliyinin fərqinə varmayan Rafiq hər bir obrazın öhdəsindən layiqincə gəlməyə çalışır.
Yaratdığı hər bir obrazın arxasında gərgin əmək, muğam ifaçılığı, aktyorluq qabiliyyəti durur. Bir vaxtlar sevimli müəllimi Gülxar Həsənovanın — “Operada təkcə səs deyil, aktyorluq məharətin də nümayiş etdirməyi bacarmalısan” — deyə tövsiyə etdiyi sözlər bir an belə gənc xanəndə-aktyorun yadından çıxmır. Rafiq Əliyevin vaxtilə yaratdığı zəngin obrazlar qalereyasında bu gün də səhnədən düşməyən bir çox əsərlər mühüm yer tutur. Üzeyir Hacıbəyovun “Leyli və Məcnun”unda Zeyd, İbn Salam, Ş.Axundovanın “Gəlin qayası”nda Əmi oğlu, R.Mustafayevin “Vaqif”ində xanəndə, Z.Hacıbəyovun “Aşıq Qərib”ində aşıq Səlim, Ü.Hacıbəyovun “Əsli Kərəm”ində Osmanlı və digər rolları misal çəkmək olar. 1989-cu ildə rejissor Əflatun Nemətzadə M.Maqomayevin “Şah İsmayıl” operasını yeni quruluşda hazırlayır və baş rola məhz Rafiq Əliyevi dəvət edir. Bir il sonra isə rejissor Kamal İsgəndərov Rafiq Əliyevə Məcnunu oynamağı tövsiyə edir və o, 30-dan artıq tamaşada baş rolda səhnəyə çıxır.
Respublikanın xalq artisti Roza Cəlilovanın rəsq ansamblı ilə dəfələrlə Türkiyədə, Amerikada qastrol səfərində olmuş R.Əliyev Azərbaycan incəsənətini, ulu muğam sənətimizi layiqincə təmsil etmişdir.
Dövlət radiosunun qızıl fondunda Rafiq Əliyevin ifasında müxtəlif illərdə lentə alınmış, “Çahargah”, “Şur”, “Segah” muğamları, “Rast”, “Dilkəş” təsnifləri, “Qarabağ şikəstəsi”, çoxsaylı bəstəkar və xalq mahnıları qorunub saxlanır. Televiziyanın fondunda saxlanılan “Leyli və Məcnun” tamaşasında Rafiq Əliyev İbn Salam rolunda çıxış edir.
Yaşının bu vədəsində yaradıcılığının ən məhsuldar dövrünü yaşayan Rafiq Əliyev təəssüf ki, üç ilə yaxındır öz sevimli kollektivindən, operadan ayrı düşüb. Səbəbini açıqlamasa da, ömrünün 23 ildən çoxunu opera sənətimizin təbliğilə bağlayan sənətkarın birdən-birə gözdən-könüldən uzaq düşməsindən incidiyini hiss etmək o qədər də çətin deyildi. Kimdən incimişdi sənətkar? Deyə bilmərəm. Lakin bir həqiqət var ki, incəsənətə, onun nümayəndələrinə, gənc istedadlara heç vaxt indi möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev və onun xanımı, YUNESKO-nun xoş məramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın göstərdiyi qədər diqqət və qayğı göstərilməyib. Təməli ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan bu diqqət və xeyirxahlıq missiyasından, yəqin ki, nə vaxtsa ona da bir pay düşəcəyi gündən Rafiq Əliyev ümidini üzmür.

Xalq qəzeti.-2006.- 5dekabr.-S.8.