Mükərrəmoğlu M.

Bir ömür yaşasa da...

Xatırlama
Akademik Milli Dram Teatrında xalq artisti Məlik Dadaşovun xatirəsi yad edildi
Mənə belə gəlir ki, böyük sənətkarların tez-tez yad edilməsi bir neçə baxımdan əhəmiyyətlidir. Əvvəla, onların sənət yolu bütöv bir dövrü təşkil etdiyindən, həmin dövr xatırlanır, teatrımızın, kinomuzun, rəssamlıq və ya musiqi sənətimizin tarixinə bir ekskurs edilir. Digər tərəfdən, mənəvi yaddaşımız möhkəmlənir. Yeni gələn nəsillər böyük sənət nümunələri ilə qarşılaşdıqca öz xalqının yaxın, uzaq keçmişinə səyahət edir, nə isə öyrənir və s. Bu baxımdan dünən Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Akademik Milli Dram Teatrında Məlik Dadaşovun xatirə gününün qeyd olunması əhəmiyyətli tədbirdir. Tədbir öz yerində. Yəni, ənənəvi olaraq, Məlik müəllim haqqında danışdılar, onun ifaçılıq sənəti yad edildi, filmlərindən fraqmentlər göstərildi və s.
Əslində kim idi Məlik Dadaşov? Bu sualı cavablandırmaq, məncə, bir məqaləyə sığmaz. Çünki, bu böyük sənətkarın həyat və sənət yolu o qədər zəngindir ki, onu hətta bir monoqrafiyaya sığışdırmaq belə çətindir. Bu yazıda onun sənət yolunun bəzi məqamlarına qısa nəzər salmaq istədik.
Məlik müəllim 1924-cü il iyun ayının 27-də Bakıda anadan olmuşdu. Elə Bakıda orta təhsil almış, Asəf Zeynallı adına musiqi məktəbində oxumuşdu. Ağır müharibə yolu keçmiş və sonra Gənc Tamaşaçılar Teatrında aktyor kimi fəaliyyətə başlamışdı. Sonra isə işləmək üçün onu Zaqatala Dövlət Teatrına göndərmişdilər. Oradan qayıtdıqdan sonra isə uzun müddət Akademik Milli Dram Teatrında çalışmış, 1989-cu ildən 1991-ci ilədək Rus Dram Teatrında direktor vəzifəsində işləmişdir. Bunlar Məlik Dadaşovun tərcümeyi-halının qısa xülasəsidir. Əslində isə bu illər onun sənət yolu üçün olduqca məhsuldar və yaddaqalan olmuşdur. “Fərhad və Şirin”, “On ikinci gecə”, “Maqbet”, “Ölülər”, “Sənsiz”, “Fırtına”, “Vaqif”, “Közərən ocaqlar” və onlarla səhnə əsərlərində əksər vaxt baş rolları ifa etmişdi. Rejissorlar ona çılğın, yüksək səviyyədə emosional rolları həvalə edirdilər.
Kinoda isə “İyirmialtılar” filmində ilk böyük işini yaratmışdı. 1966-cı ildə kinorejissor Əjdər İbrahimov ona bu filmdə Məşədi Əzizbəyovun rolunu həvalə etmişdi. Başlanğıc üçün maraqlı iş idi. Məlik Dadaşov bu insanın həyat və fəaliyyətini dərindən öyrənmiş, ona görə də obrazını sevərəkdən, bütün qəlbi, ruhu ilə yaratmağa səy göstərmişdi.
Üç il sonra yenidən kinoya qayıdan aktyor “Dəli Kür” filmində Molla Sadığı oynamalı oldu. Çox çətin obraz idi. Molla Sadıq iti adamdır, hər şeydən baş çıxarmağı bacarırdı və elə burada baş verən hadisələrin baiskarı da o özüdür. Bəli, yaxşı deyirlər ki, “iki qoçun başı, bir qazanda qaynamaz”. Çahandar ağa ona istədiklərini həyata keçirməyə imkan vermirdi və nəhayət, ondan da qisasını ala bildi. Cahandarın bacısı Şahnigar ona bu işdə yardımçı oldu və beləliklə o öz muradına çatdı. İndi daha ona qaşın üstə gözün var deyən olmayacaq.
Məlik Dadaşov Molla Sadığın obrazını elə ustalıqla yaradıb ki, doğrudan da, onun oyun tərzinə heyran qalırsan. Qəmlo isə onun kino yaradıcılığının zirvəsidir. Bu obraz elə bil onun əyninə biçilmişdi. “Axırıncı aşırım” filmindəki Qəmlo Azərbaycan kinosunun çox qiymətli obrazlarındandır. Bu obrazın öz daxili dünyası, öz aləmi var.
Təəssüf ki, onun bu rolu Ümumittifaq kinofestivalında dəyərincə qiymətləndirilmədi. Filmdə yalnız Həsən Məmmədov və Adil İsgəndərov “kişi rolunun ən yaxşı ifasına görə” mükafatlandırıldılar.
Qəmlonun ifaçısının mükafatı isə tamaşaçı sevgisi, məhəbbəti oldu.
“Atayevlər ailəsi” televiziya tamaşasına baxanlar, yəqin ki, bu aktyorun ən uğurlu işlərindən birinin şahidi olublar. O, Atayevin obrazını yaradarkən elə psixoloji cizgilər tapa bilib ki, bu hər aktyora nəsib olan hal deyil. Məlik Dadaşov həmişə mürəkkəb, psixoloji cəhətdən gərgin vəziyyətlər keçirən qəhrəmanların rollarını ifa edirdi. O, bəzən sifətindəki adi cizgilərlə böyük mətləblər “danışırdı”. Onun qəhrəmanları olduqca çılğın, bəzən güzəştə getməyən obrazlardır. O, əsl mənada dramatik aktyor idi və rollarında qəribə özünəməxsusluq var idi. “Bizim küçənin oğlanları”nda Əbdül, “Mezazoy əhvalatı”nda Bədirov, “Gözlə məni”də Cabbar bəy, “Birisigün gecəyarısı”nda Nərimanov kimi rolları ilə kinomuzda da öz sözünü deyə bildi.
Məlik Dadaşov son vaxtlar iki filmdə — “O dünyadan salam” və “Fəryad” kinolentlərində yaddaqalan obrazlar yaratmışdı. “Fəryad”dakı erməni rolu əsl mənada düşmən obrazıdır. Bu rolun aktyor həlli olduqca uğurludur.
Məlik Dadaşov hansı rolu oynayırdısa, onu öz daxili dünyasının ziyası ilə işıqlandırırdı. Rolları olduqca güclü, dəyanətli obrazlardır. Məlik Dadaşov bu xalqın böyük hörmət və məhəbbətini qazanmışdı. Ona xalq artisti fəxri adı verilmiş, Dövlət mükafatına layiq görülmüşdü.
Düz on il bundan əvvəl onlarla səhnə qəhrəmanlarını canlandırdığı teatr səhnəsində məşq zamanı dünyasını dəyişdi. Məlik müəllimin işıqlı xatirəsi onu sevən, sənətini uca tutan bu xalqın yaddaşından heç zaman silinməyəcək

Xalq qəzeti.- 2006.- 22 dekabr.- S. 8.