Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində İstiqlal muzeyinin yaradılması və İstiqlal abidəsinin ucaldılması haqqında

 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı


Əsrlər boyu xalqımız müstəqil dövlət və istiqlaliyyət arzuları ilə yaşamışdır.
XIX əsrin ortalarında milli məktəbin, milli mətbuatın və milli teatrın təşəkkülü mədəniyyətimizi daha da zənginləşdirmiş, mənəvi və vətənpərvərlik hisslərini gücləndirmişdir. 1847-ci ildə dünyada ilk dəfə olaraq Azərbaycanda neftin sənaye üsulu ilə çıxarıldığı gündən etibarən başlanan iqtisadi yüksəliş də ölkənin siyasi həyatına və mədəni inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Milli dirçəliş ruhu qüvvətlənərək geniş vüsət almış, istiqlal ideyasının reallaşması üçün zəmin yaranmışdır.
XX əsrin əvvəllərində dünyada gedən mürəkkəb geosiyasi proseslərin məntiqi nəticəsi olaraq, Azərbaycan xalqı öz arzusuna çatmış və müstəqilliyini əldə etmişdir. 1918-ci il mayın 28-də İstiqlal Bəyannaməsinin qəbulu ilə müsəlman Şərqində ilk demokratik respublika olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulmuşdur. Öz parlamenti, hökuməti, ordusu və pul vahidi olan bu suveren dövlət qısa bir ömür yaşamışdır. O, dövlət quruculuğu və iqtisadiyyat, hərbi quruculuq və mədəniyyət, təhsil və səhiyyə sahələrində başladığı işləri sona çatdıra bilməsə də, milli dövlətçilik ənənələrimizin bərpasında müstəsna rol oynamışdır.
1920-ci ilin aprel işğalından
sonra da ölkəmiz hələ iki ilədək öz müstəqilliyini qoruyub saxlaya bilmişdir. Xarici ölkələrin nümayəndəliklərinin Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsi, Moskva və Qars müqavilələrinin bağlanması bunun ifadəsidir. 1922-ci ildə SSRİ-nin tərkibinə daxil olmuş Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini yalnız formal surətdə sovet konstitusiyasında əks etdirərək, həqiqi suverenliyini itirmişdir.
Buna baxmayaraq, Sovet İttifaqı tərkibində olduğu illər ərzində Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf etmiş, xalqımızın gərgin əməyi ilə qüdrətli iqtisadi potensial yaradılmışdır.
Bu illərdə Azərbaycanda yüzlərlə yeni istehsal müəssisəsi açılmış, zavod və fabriklər istifadəyə verilmiş, neftçıxarma və neft emalı, neft kimyası və maşınqayırma kompleksi, qara və əlvan metallurgiya, energetika və dağ-mədən sənayesi sahələrində, eləcə də aqrar sektorun inkişafında böyük uğurlar qazanılmışdır. Bakının “neft akademiyası” adını alması da bu illərə təsadüf edir. Həmin illərdə təhsil, elm və mədəniyyətdə əldə olunmuş böyük nailiyyətlər sayəsində, əslində, müstəqilliyimizin bünövrəsi qoyulmuşdur.
1991-ci il avqustun 30-da Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sessiyasında Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında bəyannam
ə, həmin ilin oktyabr ayının 18-də “Azərbaycan Respublikasının Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı” qəbul edilmişdir. 1991-ci il dekabrın 29-da Azərbaycan Respublikasında ümumxalq referendumu keçirilmiş və əhalinin 95%-i bu referendumda iştirak edərək ölkənin müstəqilliyinə, suverenliyinə və istiqlaliyyətinə səs vermişdir. Bununla da Azərbaycan Respublikasının müstəqillik haqqında Konstitusiya Aktı qüvvəyə minmiş və XX əsrin sonlarında, SSRİ-nin süqutu ilə başlanan yeni geosiyasi dövrdə ölkəmiz öz istiqlaliyyətini Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi olaraq bərpa etmişdir.
Müstəqil inkişaf yoluna qədəm qoyarkən, yeni tarixi mərhələdə Azərbaycanın qarşısında taleyüklü vəzifələr dayanırdı. Bunlar məqsədyönlü, düşünülmüş daxili və xarici siyasət kursunun hazırlanıb həyata keçirilməsini, ölkənin mədəni-intellektual və sosial-iqtisadi potensialından, ictimai-siyasi qüvvələrindən səmərəli istifadə olunmasını tələb edirdi. Lakin müstəqil Azərbaycan siyasi mövcudluğunun ilk illərində dövlət quruculuğu istiqamətində öz potensialını gerçəkləşdirməyə müvəffəq olmadı. Nəticə etibarilə dövlətçiliyin başlıca əlamətlərindən bir çoxu Azərbaycan reallığında həqiqətə çevrilməmiş qaldı. SSRİ-nin dağılmasından sonra ölkənin guya dünya sisteminə inteqrasiyasının avtomatik təmin olunacağına bağlanan əsassız ümidlər də gerçəkləşmədi.
Respublikada cərəyan edən mürəkkəb proseslər, xüsusilə Dağlıq Qarabağ probleminin mövcudluğu azərbaycanlıların siyasi birlik kimi özlərini dərk etməli olduqları zərurətini doğurmuşdu. Müstəqilliyin ilk illərində isə idarəçilik metodları, qəbul olunmuş bəzi qanunlar, o cümlədən dövlət dilinin adının dəyişdirilməsi ilə bağlı qərar cəmiyyəti vahid ideya ətrafında birləşdirmək və monolit qüvvəyə çevirməkdən daha çox parçalayıcı təsir göstərir, separatizm meyillərinin qüvvətlənməsi üçün zəmin yaradırdı. Ölkədə sovet konstitusiyası hələ də öz hüquqi gücünü saxlayırdı.
Azərbaycan yalnız 1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin ölkə rəhbərliyinə qayıdışından sonra səmərəli dövlətçilik
konsepsiyası, iqtisadiyyatın dirçəlişi strategiyası və azərbaycançılıq fəlsəfəsinin əsaslarına uyğun olaraq demokratik keçid yoluna qədəm qoydu. Məhz Heydər Əliyev öz dühası ilə Azərbaycan tarixinin bu yeni mərhələsində cəmiyyəti səfərbər edərək müstəqil siyasi, iqtisadi və sosial-mədəni kursun gerçəkləşməsinə nail oldu. İlk növbədə, hakimiyyət vakkumu aradan qaldırıldı, separatçı qüvvələr zərərsizləşdirildi, vətəndaş müharibəsi təhlükəsinin qarşısı alındı. Azərbaycanın dövlətçiliyinə, müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə qəsdlər hazırlayan cinayətkar dəstələr cəmiyyətdən təcrid edildi. Ölkənin nizami silahlı qüvvələrinin yaradılması ilə bağlı tədbirlər həyata keçirildi. Nəticədə demokratik təsisatların qurulması prosesi sürətləndi, dövlətçiliyin milli identifikasiyasının başlıca prinsipləri formalaşdırıldı, vətəndaşla dövlətin qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətinə əsaslanan sosial sabitliyin təməli qoyuldu və dövlət cəmiyyətin bütövlüyünün tam təminatçısına çevrildi.
Ötən illər ərzində ölkəmizdə əldə olunan nailiyyətlər Azərbaycanın siyasi istiqlaliyyətinin nəticəsidir. Bu müddətdə ictimai, iqtisadi və sosial sahələrdə islahatlar aparılmış və yüksək nailiyyətlər qazanılmışdır. Hüquqi müstəvidə islahatlar Azərbaycanın məhkəmə, hüquq mühafizə və penitensiar sistemini dünya standartlarına uyğunlaşdırmışdır. Dövlət idarəçiliyi strukturunda əsaslı dəyişikliklər edilmiş, Milli Ordumuzun formalaşmasında və güclənməsi sahəsində mühüm addımlar atılmışdır. Ölkədə müəyyən edilmiş demokratik islahatlar kursu davamlı olaraq həyata keçirilmişdir. Vicdan və söz azadlıqları, şəxsiyyətin toxunulmazlığı, insan və vətəndaş hüquqları təmin edilmiş, tolerantlıq mühitinin bərqərar olması ilə vətəndaş cəmiyyətinin formalaşdırılması yolunda köklü irəliləyiş əldə olunmuşdur. Bütün bunlar Azərbaycan Respublikasının 1995-ci il noyabrın 12-də qəbul olunmuş Konstitusiyasında təsbit edilmişdir.
Azərbaycan qısa zaman kəsiyində sürətli inkişaf yolu keçərək, müvəffəqiyyətlər qazanmışdır. Torpaq islahatı həyata keçirilmiş, torpaqlar xüsusi mülkiyyətə verilmiş, kolxoz və sovxozların əmlakı özəlləşdirilmişdir. Genişmiqyaslı islahatlar aparılmasında dövlət özəlləşdirmə proqramlarının böyük rolu olmuşdur. İslahatların sosial yönümü və əhalinin sosial müdafiəsi tədbirləri iqtisadi siyasətdə mühüm yer tutmuşdur. Ölkədə bank-kredit, vergi, büdcə və pul sistemlərində ciddi dəyişikliklər edilmiş, vətəndaşların real gəlirlərinin artması sahəsində nəzərəçarpan uğurlar əldə olunmuşdur.
Respublikamızın iqtisadiyyatı sürətli inkişaf tempinə malikdir. Son illər ərzində yeni-yeni iş yerlərinin açılması, sahibkarlıq fəaliyyətinin gücləndirilməsi, regionların sosial-iqtisadi inkişafı proqramının ardıcıl həyata keçirilməsi, ümumi daxili məhsulun həcminin artması Azərbaycanda baş verən iqtisadi tərəqqinin parlaq təzahürüdür. Dünya iqtisadiyyatına ahəngdar inteqrasiya ölkənin iqtisadi siyasətinin başlıca istiqamətini təşkil edir.
Azərbaycanın neft strategiyasının işlənib hazırlanması və müvəffəqiyyətlə gerçəkləşdirilməsi ölkəmizin əldə etdiyi nailiyyətlərin təməli olmuşdur. Regional və qlobal baxımdan strateji əhəmiyyətə malik olub, Xəzər neftini beynəlxalq bazarlara fasiləsiz və təhlükəsiz şəkildə çatdıran Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft kəmərinin işə düşməsi ölkənin uzunmüddətli inkişaf imkanlarını genişləndirmişdir. Bununla yanaşı, Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz kəmərinin tikintisi, Qars–Tbilisi–Bakı dəmir yolunun inşası və digər mühüm layihələrin reallığa çevrilməsi Azərbaycanın iqtisadi potensialını qüvvətləndirən amillər kimi ölkəmizin gələcək inkişaf strategiyası üçün yeni üfüqlər açır.
Bu gün Azərbaycan öz xarici siyasətini xalqımızın milli maraqlarına uyğun olan tarazlaşdırılmış prinsiplər əsasında həyata keçirir. Respublikamızda mövcud siyasi stabillik, böyük iqtisadi irəliləyişlər Azərbaycanın inkişaf etmiş dövlətlərlə səmərəli əməkdaşlığına təkan vermiş, dünya siyasətinin subyekti kimi onun beynəlxalq mövqeyini möhkəmləndirmişdir.
Süni olaraq yaradılan və 1987-ci ildən ortaya atılan Ermənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə bir qəsd kimi qiymətləndirilməlidir. Münaqişə bir çox mərhələlərdən keçib, ölkəmizə qarşı açıq hərbi təcavüz və etnik təmizləmə siyasəti ilə nəticələnmişdir. Bir milyondan artıq soydaşımız qaçqın-köçkün vəziyyətinə düşmüşdür. Bütün bu illər ərzində Azərbaycanın mövqeyi dəyişməz olaraq qalır: ölkəmizin ərazi bütövlüyü beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində bərpa olunmalı, torpaqlarımız işğalçı qüvvələrdən azad edilməli, qaçqın və köçkünlər öz doğma torpaqlarına, o cümlədən Dağlıq Qarabağa qaytarılmalıdırlar. Yalnız bundan sonra Dağlıq Qarabağın statusu məsələsi Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün qorunması şərti ilə müzakirə oluna bilər.
Müstəqillik illərində Azərbaycan xalqının mənəvi potensialı daha da zənginləşmiş, milli mədəniyyət və incəsənət ideoloji buxovlardan azad olaraq, azərbaycançılıq məfkurəsi əsasında inkişaf etmişdir. Bu dövr ərzində Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin başlıca rəmzlərindən olan ana dilimizin cəmiyyətdə mövqeyi möhkəmlənmiş, dövlət dili kimi tətbiq dairəsi və sərbəst inkişaf imkanları xeyli genişlənmişdir. Müsəlman Şərqi aləmində ilk dünyəvi teatrın, ilk kinonun və ilk operanın yaradıcısı olan Azərbaycan xalqı mədəniyyətinin yeni yüksəliş mərhələsini yaşayır.
Azərbaycan Respublikası bütün dünya azərbaycanlılarının vətənidir. Dünya azərbaycanlılarının Bakıda keçirilən qurultayları soydaşlarımızın həmrəyliyi yolunda atılan çox mühüm addımlar olmuşdur.
Azərbaycanın istiqlalı xalqımızın iftixarı, qürur mənbəyidir. Dövlət müstəqilliyinin və milli istiqlalın xalqımızın həyatında tarixi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Azərbaycan Respublikasının əldə etdiyi nailiyyətlərin milli sərvət kimi təbliğini gücləndirmək məqsədi ilə qərara alıram:
1.
Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində İstiqlal muzeyi yaradılsın.
2. Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində İstiqlal abidəsi ucaldılsın.
3. İstiqlal abidəsinin yaradılması üçün açıq beynəlxalq müsabiqə elan olunsun. Müsabiqənin qalibləri üçün hər biri müvafiq olaraq 100 min, 50 min və 20 min manat məbləğində 1-ci, 2-ci və 3-cü dərəcəli mükafatlar təsis edilsin.
4. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti 15 gün müddətində:
4.1. bu sərəncamla yaradılan İstiqlal muzeyinin və ucaldılan İstiqlal abidəsinin yeri ilə bağlı təkliflərini Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin;
4.2. İstiqlal abidəsinin yaradılması üçün açıq beynəlxalq müsabiqənin texniki şərtlərini müəyyənləşdirsin;
4.3. bu sərəncamdan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.
5. Bu sərəncam imzalandığı gündən qüvvəyə minir.
İlham Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 18 dekabr 2006-cı il

 

Xalq qəzeti.-2006.-19dekabr.-S.1.