Nəcəfxanlı Ə.

İstisu – misilsiz şəfa ocağı

Dünyanın ən gözəl, səfalı yerlərindən sayılan Azərbaycanda turizmin inkişafı üçün hər cür şərait vardır. Ölkəmizin dilbər guşəsiləri, çeşidli iqlim qurşaqları, təbii şəfa ocaqları istirahət və müalicə baxımındın misilsiz önəm daşıyır. Təsadüfi deyil ki, turizm sektoru hazırda dövlət səviyyəsində tənzimlənir. Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında turizmin genişlənməsinə dair konkret müddəalar öz əksini tapmış, vəzifələr müəyyənləşdirilmişdir. Bu sektorda beynəlxalq standartlara cavab verən xidmət şəbəkəsinin təbii-coğrafi amillərlə vəhdəti son dərəcə zəruridir. Bu baxımdan Masallıda həyata keçirilən ardıcıl tədbirlər fərəh doğurur.
İstisu “Fatimeyi-Zəhra” Şəfa Sanatoriyası Masallının möcüzəli guşəsidir, – desəm, yanılmaram. Bura həm rayon sakinlərinin, həm də qonaqların könül verib, sevdiyi-seçdiyi yerdir. Masallı şəhərindən 13 kilometr aralıda, dəniz səviyyəsindən 1650 metr yüksəklikdə qərar tutmuş Dəmbəlov dağının döşündə, Viləş çayının sahilində qaynayır müalicəvi İstisu. Tərkibində hidrogen-sulfid, natrium-xlor kalsium, maqnezium-hidrokarbonat və hər litrində 30 milliqram yod var. Yerin çox dərin qatlarından 60 dərəcədən də yuxarı isti halda məhlul çıxır. Bu məhlul xəstəlikləri dava-dərmansız sağaldır. Əcdadlarımız bu suya minbir dərdin dərmanı olan möcüzə kimi baxıblar. Bütün bundarı ötən əsrin 60-ci illərində Masallıdan olan həkim-alim, şair-bəstəkar Mirkazım Aslanlı-Sarəng üzə çıxarıb.
O vaxtlar alimin kəşfi böyük maraq doğurub və dövlət tərəfindən Sovet İttifaqının ayrı-ayrı yerlərindən 12 alim buraya, İstisu şəfa ocağına gələrək əlavə tədqiqat aparıb və həmvətənimizin kəşfini təsdiqləyiblər. Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın 1-ci katibi olan zaman – 1971-ci ildə nəhayət, Masallı istisuyu xüsusi əhəmiyyətli ümumittifaq müalicəvi kurort sanatoriyası adını alıb.
Bu günlərdə İstisu “Fatimeyi-Zəhra” Şəfa Sanatoriyasına Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən beş illik rəsmi lisenziya verilmişdir.
...Qəriblər kəndində, İstisu yolunun üstündə, yaşıl fəvvarələrə bənzəyən abidə-ağacların kölgəliyində tənha bir məzarın yanında ayaq saxlayıram. Mərhum Mirkazım Aslanlı-Sarəng burada uyuyur. Alimin qəbirüstü büstünə baxa-baxa xatırlayıram ki, əslən bu rayondan olan tələbə yoldaşım, istedadlı yazıçı-jurnalist Nurəddin Ədiloğlu nə yaxşı ki, mərhumun çoxşaxəli elmi-bədii yaradıcılığını böyük bir qədirbilənliklə tədqiq edib, onun qürurgətirici fəaliyyətinə işıq tutub, bu barədə məqalələr yazıb. Bir anlıq düşünürəm ki, buradan ötüb şəfa diləyi ilə İstisuya pənah aparanların, müalicə kursu keçib sağalanların bir çoxu bəlkə də geri qayıdanda Mirkazım Aslanlının məzarını ziyarət etməyi, ruhuna ehtiram göstərməyi “unudur”. Bəlkə də belə deyil. Hər halda, xalqa əvəzsiz xidmət göstərmiş hər kəsin qədir-qiyməti yetərincə bilinsə, yaxşı olar.
...Bu da İstisu “Fatimeyi-Zəhra” Şəfa Sanatoriyası! Yardımlı yolundan baxanda qarşı dağın qoynundakı bu gözəl şəfa ocağı yığcam, müasir bir düşərgəni xatırladır. Yenicə təmirdən çıxmış müalicəvi vannalar korpusu, istirahət üçün tikilmiş rahat otellər, müayinə kabinetləri, massaj odaları, səliqəli sosial-məişət obyektləri göz oxşayır. Burada eyni vaxtda 200-dək adamı qəbul etmək və xidmətində durmaq mümkündür. Sanatoriyada, demək olar, boş yer yoxdur. Ölkəmizin ən müxtəlif guşələrindən, hətta xaricdən də adamlar şəfa ocağına sağalmağa, dincəlməyə gəliblər.
Mirkazım Aslanlı-Sarəng elmi əsaslarla sübut edib ki, Dəmbəlov dağının döşündən çıxan isti su ilə revmatizm, oynaq ağrıları, artroz kimi fəsadları, pisarioz, germatit, neyrodermit, göbələk xəstəliyi, ekzema, böyrək və sidik yolları xəstəlikləri – pielit, uretrit, piolonefrit, habelə radikulit, prostatit, hipertoniya, qara ciyər və öd xəstəlikləri, qadın xəstəlikləri, mədə-bağırsaq ağrıları, travmatik ağrılar müalicə oluna bilər.
Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindən İstisu sanatoriyası baxımsızlıq üzündən bərbad hala düşmüşdü. Vannaların ətrafı zibilxana idi, üzdəniraq müsafirlərin “özfəaliyyəti” baş alıb gedirdi. Nəhayət “Kurort və sanatoriyaların özəlləşdirilməsi haqqında” fərmana əsasən 1997-ci ildə məşhur iş adamı İldırım Allahyarov sanatoriyaya qanuni sahib çıxdı. Doğma kəndi Qəriblərin yaxınlığındakı ocaqda böyük bərpa-quruculuq işinə başladı. On ildə İstisuda əsaslı dəyişikliklər baş verdi. Gözəl, səliqə-sahmanlı, adama gəl-gəl deyən bir yerə çevrildi İstisu. Alınan kreditlərin, çəkilən zəhmətin, yurdsevərliyin, təəssübkeşliyin sayəsində sanatoriya nümunəvi müalicə-profilaktoriya səviyyəsinə yüksəldi. 2004-cü il fevralın 11-də Prezident İlham Əliyevin imzaladığı Dövlət Proqramı ilə bağlı fərmanda İstisu sanatoriyasının da əsaslı təmiri nəzərdə tutulmuşdur. Az vaxtda rayon rəhbərliyinin diqqət və qayğısı, sahibkarın səyləri ilə bu istiqamətdə xeyli iş görülmüşdür. Hazırda sanatoriyanın vanna korpusu bütün tibbi-gigiyenik tələblərə tam cavab verir. Sanatoriyada gecə-gündüz isti və soyuq su, işıq olur. Kanalizasiya sistemi yenidən qurulub. Xidmət sahələrinin hamısının estetik tərtibatı gözoxşayandır. İstirahət guşələri yaşıllıqlar qoynunda qərar tutub, ətraf bütünlüklə gül-çiçəyə qərq olub. “Bir kurs müalicə ən azı bir il ağrısız yaşamaq deməkdir” şüarı sanatoriyanın imkanlarının ən təvazökar və lakonik ifadəsi kimi diqqət çəkir.
Dilbər guşədə bu yerləri cənnətə çevirmiş tanınmış sahibkar İldırım Allahyarovla görüşdüm. Məni son vaxtlar gördüyü işlərlə tanış elədi. Yüz əlli nəfərlik xidmət heyətinin burada adamlara qulluq etməkdən necə zövq aldığını, qürur duyduğunu bir daha gördüm. Sanatoriyada dincəlib müalicə alanlar Viləş çayındakı çimərliklərdə, dəryaçada qayıq gəzintisində, idman meydançalarında günlərini şən, mənalı keçirə bilirlər. Qonaqların at minib gəzintiyə çıxmaq, qonşu Yardımlı rayonunun məşhur Təkdam şəlaləsinə, Lənkəran, Lerik və Astaranın görməli yerlərinə turist marşrutlarından istifadə etmək imkanı da var. Gələcəkdə bölgənin tarixi abidələrinin ziyarətini təşkil etmək də nəzərdə tutulub. Burada Dəmbəlovdan üzbəüz dağa kanat yol çəkilməsi ilə bağlı gözəl ideya da tezliklə həllini tapa bilər. Təsəvvür edin ki, mineral suları birbaşa bulaqların gözündən içən, müalicəvi vannalarda səhhətini möhkəmlədən, ətraf meşələrin bol meyvə və giləmeyvəsindən dadan, məlhəm havasından udan qonaqlarda yurdumuzun misilsiz gözəllikləri barəsində necə xoş, zəngin təəssürat yaranar.
İstisu “Fatimeyi-Zəhra” Şəfa Sanatoriyasında onu da öyrəndim ki, sahibkar İldırım Allahyarovun ekiz qız balalarının da adı Fatimə və Zəhradır. Qardaşəli adlı qardaşı isə digər həmkarları ilə birlikdə burada bütün mövsüm ərzində qonaqlara dost, qardaş qayğısı göstərməkdən şərəf duyur. Qəriblər kəndinin qonaqpərvərliyindəndir ki, heç bir müsafir özünü burada qərib hiss etmir. Sanatoriyaya gələnləri ilk növbədə mehriban münasibət, xoş qılıq, şirin dil, təbəssüm dolu baxışlar ruhlandırır, vəziyyətini yüngülləşdirir, ovqatını təzələyir. Belədə təbii üsullarla müalicə də ikiqat səmərə verir.
İstisu sanatoriyasında görüşdüyüm, ürək sözlərini dinlədiyim adamlar da bunu təsdiqlədilər.
Əliheydər Alışov, Xırdalan şəhər sakini:
— Mənim 77 yaşım var. Bədənimdəki duzlaşmadan əziyyət çəkirdim. Oynaq xəstəliyinin ucbatından ayaqlarım az qala tutulmuşdu. Başqa yerlərdə müalicə nəticə vermirdi. Amma burada Tanrının kəramətindən, müalicə vannalarının təsirindən, bir də xidmət heyətinin xoş münasibətindən əhvalım xeyli yaxşılaşıb. Ağrılarım kəskin şəkildə aşağı düşüb. İndi dik pillələrlə dağ döşündəki kottecə asanlıqla qalxa bilirəm. Hacı İldırım öz xeyirxahlığı ilə sanki müalicəmizi sürətləndirir. Bu, İstisuya ilk gəlişimdir, amma bundan sonra hər yay gəlməyi qərara almışam.
Robert Kristianes, Belçika jurnalisti:
— Cənub bölgəsində həm mənalı istirahət edir, həm də İstisu vannası qəbul edirəm. Ətraf başdan-başa təbii gözəlliyə bürünüb, zirək adamlar bu gözəlliyi daha da cazibədar ediblər. Bir az da çalışsalar, buraları İsveçrəyə, Karlovı-Varıya çevirə bilərlər. Turizm üçün münasib baza mövcuddur. Restoranlar, kafelər, dadlı Azərbaycan yeməkləri, şən musiqi adama möcüzəli təsir bağışlayır. Vətənimə qayıtdıqdan sonra bu barədə yazacağam. Xalqınız da gözəl xalqdır, qonaqsevərdir. Eşq olsun sizlərə!
Qəzənfər Novruzov, Bakı şəhərinin sakini:
— Mən ötən il də burada dincəlmişəm. Xeyri böyükdür, ölçüyəgəlməzdir. Keçmiş SSRİ-nin sanatoriyalarından geri qalan deyil bu sanatoriya. Xidmətin səviyyəsini xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Bir cavan oğlan təmənnasız olaraq hər səhər hətta avtomobilimi də silib təmizləyir. Dillənəndə də deyir ki, siz ağsaqqal çağınızda bizi deyib gəlmisiniz, deməli sizə hər cür xidmət göstərmək borcumuzdur. Dağlar qoynunda yaradılan bu şəraitə görə minnətdaram.
Böyükağa Qədirov, Bakı, bank işçisi:
— Doğrusunu deyim ki, hər hansı bir xarici ölkəyə də gedə bilərdim. Amma istirahətimi burada ailəmlə birlikdə keçirməyə üstünlük verdim. Vannalar ləzzət edir adama. Ana təbiət burada sanki adamı bağrına basır. Seçimimdə yanılmadığımdan məmnunam...
İstisudan ayrılanda sanatoriya barədə eşitdiklərimi, gördüklərimi İldırım Allahyarova çatdırdım. Dedim ki, zəhmətiniz itməyib, adamlar çox razıdır. O isə sahibkarlıq fəaliyyətinə yaradılan şəraitə görə ölkə rəhbərliyinə minnətdarlığını bildirdi.
— Regionların inkişafı Dövlət Proqramı bizim həyatımızı daha da gözəlləşdirib. Çünki inkişafa, tərəqqiyə, firavanlığa xidmət edir. Biz də öz kəndimizdə, öz rayonumuzda sahibkarlıq fəaliyyəti göstərməklə yeni iş yerləri açırıq, bununla da xalqımıza qulluq edir, dövlətimizə dəstək oluruq. Bu il aprelin 9-da Prezident İlham Əliyev Masallı Olimpiya İdman Kompleksinin açılışındakı nitqində demişdir: “Bölgələrimiz inkişaf edir, iş yerləri açılır, yeni müəssisələr yaradılır. Hər bir bölgənin problemi diqqət mərkəzindədir, o cümlədən Masallıda da inkişaf üçün lazımi tədbirlər görülür. Dövlətimizin başçısı Olimpiya Kompleksinin açılışını özlüyündə böyük hadisə saymaqla bərabər, buna geniş səpkidə rayonun inkişafı kontekstində baxdığını söyləmişdir. Hər bir rayonda inkişaf səviyyəsinin Avropa və dünya səviyyəsində olması zərurətini qeyd etmişdir. Deyə bilərəm ki, Dövlət Proqramı üzrə bizim İstisu sanatoriyası bu yaxınlarda əsaslı təmir edilmiş, 60-a yaxın yeni istirahət evi tikilmişdir. Gələcəkdə bir çox ölkələrdən idmançılar da burada dincələcəklər. Çünki Olimpiya oyunlarının 2016-cı ildə Azərbaycanda keçirilməsi ehtimalı var. Biz indidən belə möhtəşəm tədbirlərə hazır olmalıyıq. Cənnət guşəsi İstisuyumuz hər zaman bütün qonaqların üzünə açıqdır.
İstisudan xoş təəssüratla ayrılıram. Bir daha yəqin edirəm ki, buraya bir dəfə gələnlər yenidən gəlmək arzusu ilə yaşayırlar. Səmərəli müalicə alıb mənalı istirahət etmək üçün.

Xalq qəzeti.-2007.-29 iyun.-S.7.