Xəlilzadə F.
Bir əsrdən
artıq dövr ərzində özünəməxsus
inkişaf yolu keçmiş və xalqımızın mədəni
həyatında mühüm
rol oynamış Azərbaycan kino sənəti sovet dövründə sistemli şəkildə fəaliyyət
göstərərək böyük
nailiyyətlər qazanmışdır. Azərbaycan kinematoqrafçılarının istehsal etdiyi bir sıra filmlərin
şöhrəti dünyanı
gəzmiş, mədəniyyətimizin
qızıl səhifələrini
təşkil etmişdir.
Təəssüf ki,
1991-ci ildən başlayaraq
bu sistem dağılmış və
Azərbaycan kinematoqrafiyası
bir sıra ciddi problemlərlə üzləşmişdir. Sonralar
Azərbaycan kinosu əyilmiş belini yenidən dikəltmiş,
qısa vaxt ərzində müəyyən
uğurlar qazanmışdır.
Kinonun yeni uğuruna nail olmaq üçün
respublika Prezidenti cənab İlham Əliyev 23 fevral 2007-ci ildə "Azərbaycanda
kino sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında" sərəncam
imzaladı. Sərəncama
əsasən, milli kino ənənələrinin
qorunması və Azərbaycan kinosunun dünya kinematoqrafiyasının
tərkib hissəsi olaraq yeni şəraitdə fəaliyyət
göstərə bilməsi
üçün bir sıra təxirəsalınmaz
tədbirlərin həyata
keçirilməsi zəruri
sayılmışdır. Həmin
sərəncamda milli kinonun inkişaf etdirilməsi üçün
bir sıra vacib göstərişlər
verilmişdir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə tapşırılmışdır
ki, "Azərbaycanfilm"
kinostudiyasının maddi-texniki
bazası yenidən qurulsun və yeni filmlərin istehsalına başlanılsın.
Ölkə başçısının
milli kino sənətinə göstərdiyi
bu diqqət Azərbaycan kinematoqrafçılarının
böyük sevincinə
səbəb olmuşdur. Onlar yeni ruh yüksəkliyi
ilə bu sahəni inkişaf etdirmək üçün
əl-ələ verərək müasir mövzulu, sənətkarlıq
baxımından diqqətəlayiq
əsərlərin ekranlaşdırılmasına
çalışmışlar.
Bu günlərdə "Azərbaycan"
kinoteatrında təqdimatı
keçirilən "Məhkumlar"
filmi kino salnaməmimizin maraqlı səhifələrindən birini
təşkil edəcəyinə
imzasını atdı.
Yeni filmin quruluşçu rejissoru Mehriban Ələkbərzadə,
ssenari müəllifi Çingiz Abdullayev, operator Kənan Məmmədov, rəssamlar
Rafiz İsmayılov və Rafiq Nəsirovdur. Yeni ekran əsərinin
musiqisini bəstəkar,
xalq artisti Aqşin Əlizadə yazmışdır.
Yeni film çox ağır bir mövzuya toxunur. Bakıdan bir neçə kilometr aralıda - Umbakı qəsəbəsində
yerləşən Cüzam
dispanserində baş
vermiş hadisələr
filmin əsas süjet xəttini təşkil edir. Bura əslində ölümə məhkum olunmuşların yaşadığı
cəhənnəmi xatırladır.
Cüzam xəstəliyinin
sağalmazlığı bir
yana, onun keçici olması da çox dəhşətlidir.
Cüzamlı xəstələrin
görünüşü o
qədər vahiməlidir
ki, kiminsə ailəsində belə bir bədbəxtin olması bütün bir nəslin faciəsinə çevrilir.
Bəlkə də buna görə cüzamlı xəstələrdən
təkcə yaxınları,
qohumları deyil, bütövlükdə cəmiyyət
üz döndərərək
onları gözdən,
könüldən uzaq
bir ünvana atır. Bura gəldi var, qayıtdı yoxdur! Sadəcə,
cüzamlı xəstələr
bu cəhənnəmi
andıran məkanda nə vaxtsa əbədi susacaqlarını
gözləyirlər.
Əlbəttə, filmin
müəlliflərini düşündürən
bu xəstəlik yox, həkimlərin səhv diaqnoz qoyaraq ölüm damğası vurduğu insanların acı taleyidir. Moskvada Tibb Universitetində oxuyan tələbə Eldar təcrübə keçmək üçün
Umbakı qəsəbəsində
yerləşən həmin
vahiməli dispanserə
gəlir. Təsadüf
elə gətirir ki, o, burada
xəstələrdən birinə
aşiq olur. Apardığı müayinələr,
etdiyi analizlər təsdiqləyir ki, əslində Leyla adlanan qızda cüzam xəstəliyi yoxdur. Eldar bunu
sübuta yetirmək üçün dəridən-qabıqdan çıxır.
Həkimlər ona inansalar da, cəmiyyət
etibar etmir. Leylanın qohum əqrəbası - anası,
dayısı, Eldarın
öz atası cavan və təcrübəçi
həkimin söylədiklərini
boş xülya adlandıraraq onun həqiqətini qəbul etmirlər. Dispanserdə isə müxtəlif hadisələr baş verir. Gələcək körpənin də cüzamlı ola biləcəyindən ehtiyatlanaraq
dispanserə ginekoloq-həkim dəvət olunur. Eldar bütün
bunlarla razılaşmayaraq
üsyana qalxır. Nəticədə həbs
edilir. Leyla isə təhqir və təzyiqlərə
dözməyərək özünü
zəhərləyir. Bir
insanın səhvi ucbatından neçə tale qara dumana
bürünür.
Rejissorun yozumu olduqca maraqlıdır. O, öz etirazlarını, fikir və düşüncələrini
tamaşaçıya təsirli
çatdırmaq üçün
aktyor seçimində
də çox dəqiq və dürüst addım atmışdır. Baş rollardakı
Ramil Zeynalov və Sevinc Əlişova ilk dəfədir ki, bədii filmə çəkiliblər. Öz
rollarının daxili
ziddiyyətlərini, həyəcanlarını,
duyğularını, əzablarını
olduqca inandırıcı
oynayan bu gənclərin gələcək
filmlərdə də
maraqlı obrazlar yaradacağına əminlik
duyulur. Tamaşaçıya
tanış olmayan bu yeni üzlər
öz rollarının
öhdəsindən o
qədər təbii gəliblər ki, sanki bədii deyil, sənədli filmə baxırsan.
"Məhkumlar" filmində Azərbaycanın
tanınmış aktyorlarından-xalq artistləri Tariyel Qasımov, Ramiz Novruzov, Nurəddin Mehdixanlı, Ramiz Məlikov və başqaları iştirak ediblər. Əməkdar artist Mehriban Xanlarovanın yaratdığı tibb işçisi nə qədər sərt təsir bağışlasa
da, dolan gözlərindəki həyat
acıları tamaşaçıya çox
şey deyir. Yeni filmdə artıq heç nə yoxdur. Adi danışıqların
da, mağaza köşkündən araq
almağın da, qəsdən yalan danışmağın da,
sürətli qaçışın
da, yağış altında islanmağın
daE hər bir ştrixin böyük mənası var. Nurəddin Mehdixanlı Eldarın atası obrazını yaradıb. İlk baxışda bu, mənfi obraz kimi düşünülə
bilər. Amma gəlin açıq fikirləşək. Hansı
ata yeganə oğlunun cüzamlı qızla evlənməyinə
razı olar? Bu cür fədakarlıq
olmur. Və yaxud da ürəyinə
daş bağlayıb
iki qızının taleyini düşünərək
üçüncüsünü - Leylanı ölmüş
sayan anada günahmı var? Bütün bu cavabsız sualların, bəlaların birbaşa istiqamətləndiyi ünvan
var: həkim laqeydliyi. Cəmiyyətin birtərəfli düşünməsi,
hər şeyi kütləvi qəbul etməsi, araşdırma aparmaması faciə törədir. Bu biganəliyin də nəticəsində Leyla kimi cavanlar səhvən
cüzamlıların əhatəsinə
düşür. Təsadüfən
bu xəstəliyə
düçar olanlar arasında da həyat eşqli insanlar var. Kəmalə
Hüseynovanın yaratdığı
Əzizə obrazı
öz şuxluğu ilə diqqət çəkir. O, ana da ola bilərdi,
sevimli həyat yoldaşı da. Amma cüzamlı olması onun taleyinə ağır daş bağlayıb və o bu ağırlığa
dözməyərək onu
ana olmağa qoymayan ginekoloq-həkimi fürsət tapıb qətlə yetirir. Əslində Cüzam dispanserində yaşayanlar həyatın
şirinliyindən, ailənin
dadından, cəmiyyətin
xoş münasibətindən məhrum olanlardır.
Ssenari müəllifi həyatın bu acılıqlarını sadə
bir ahənglə qələmə alıb. Rejissor isə hər sözə, hadisəyə yeni ruh verərək onu öz duyğularının
süzgəcindən keçirib.
Məqsədi bu olub: laqeydliyə qarşı mübarizə.
Əslində psixoloji-dramatik
təsirə malik olan yeni film
çox maraqlı, yaddaqalan, təsirli süjetlərlə zəngindir.
Böyük filmdə
ilk debütü olan Mehriban Ələkbərzadənin
"Məhkumlar"ının
tamaşaçı sevgisi
ilə qarşılanacağına
şübhə yoxdur.
Azərbaycan.-2007.-7 iyun.-S.12.