Abbasov İ.

Dünya şöhrətli bəstəkarın yaradıcılıq gecəsi

Üns” teatrının səhnəsində Azərbaycan müasir bəstəkarlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi, dünya şöhrətli sənətkarımız, xalq artisti Firəngiz Əlizadənin yaradıcılıq gecəsi və müəllif konserti keçirildi.
Tədbirdə çıxış edən mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev Firəngiz Əlizadənin Azərbaycan musiqisi qarşısındakı xidmətlərinə görə “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilməsi barədə ölkə Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamını oxudu və Vətənin yüksək mükafatını Firəngiz xanıma təqdim etdi.
Firəngiz Əlizadənin musiqi mədəniyyəti qarşısındakı xidmətlərinin miqyasını dolğun təsəvvür etmək və dəyərləndirmək üçün onun keçdiyi şanlı ömür və yaradıcılıq yoluna qısa da olsa nəzər salmaq zəruridir.
F.Əlizadə Konservatoriyanı iki ixtisas üzrə — fortepiano (Urfan Xəlilovun sinfi) və bəstəkarlıq (Qara Qarayevin sinfi) ixtisasları üzrə bitirmiş, hər iki ixtisas üzrə fərqlənmə diplomu almışdır.
Onun musiqisinin dünyanın ən möhtəşəm konsert salonlarında zəfər yürüşü 1976-cı ildən başlayır. Həmin il F.Əlizadə İtaliyanın Pezaro şəhərində keçirilən beynəlxalq festivalda özünün fortepiano sonatasını ifa edərək beynəlxalq arenada müəllif və ifaçı kimi ilk uğurunu qazanır.
1979-cu ildə F.Əlizadənin “Habilsayağı” əsəri ilk dəfə Leninqradda M.Rastropoviçin yetirməsi, məşhur violençel ustası İvan Mozettinin ifasında səslənir və bəstəkarın yaradıcılıq üslubunun xarakterini dolğun nümayiş etdirir.
Sonrakı illərdə F.Əlizadənin musiqisi Stokholmda (1982), Varşavada (1983), Berlində (1986), Londonda (1987), Amsterdamda (1989), Mexikoda (1989), Dausburqda (1991) keçirilən beynəlxalq musiqi festivallarında ifa olunur və müəllifinə müasir dünya musiqisinin ən parlaq simalarından biri şöhrətini qazandırır.
1992-ci ildə F.Əlizadə Türkiyə Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə Mərsin şəhərində opera və balet teatrının açılışı üçün “Boş beşik” baletini yazır, 1993-cü ilin yanvarında teatrın açılışı və əsərin ilk tamaşası olur.
1993-cü ildə Nyu-Yorkun məşhur Linkoln mərkəzində San-Fransiskonun dünya şöhrətli Kronos qrupunun ifasında F.Əlizadənin “Muğamsayağı” əsərinin premyerası keçirilir.
1999-cu ildə F.Əlizadə rəsmi qonaq statusu ilə İsveçrənin Lüsern şəhərində keçirilən beynəlxalq musiqi festivalına dəvət olunur və qadın bəstəkarlar içərisində ilk olaraq “baş bəstəkar” fəxri tituluna layiq görülür. Həmin festivalın proqramına F.Əlizadənin səkkiz əsəri daxil edilmişdi. Burada bəstəkarın iki yeni əsərinin — “İpək yolu” instrumental əsərinin və Nazim Hikmətin sözlərinə bəstələnmiş “Ölməzliyə səyahət” vokal kompozisiyasının premyerası keçirilir.
Həmin il Almaniyada nəşr olunan “Musik Texte” musiqi jurnalı özünün 100-cu, yubiley nömrəsini bütövlükdə F.Əlizadəyə həsr edir. Alman rejissoru Valdemar Ştayn azərbaycanlı həmkarı Cahangir Zeynallı ilə birgə F.Əlizadəyə həsr olunmuş “Azərbaycanlı maestro” sənədli filmini çəkir.
2000-ci ildə F.Əlizadə dünya şöhrətli violençelçalan Yo-Yo Manın “İpək yolu” transkontinental layihəsində özünün dörd kompozisiyası ilə iştirak edir. Bu sıraya daxil olan Nəsiminin sözlərinə yazılmış “Dərviş” əsəri muğam ustası Alim Qasımovun iştirakı ilə səslənərək layihənin ən uğurlu əsəri hesab olunur.
İtaliyanın “Cakonda” teatrında F.Əlizadənin A.S.Puşkinin sözlərinə bəstələnmiş “Gözəllik hakimiyyəti” vokal kompozisiyası məşhur ingilis muğənnisi C.Ceymsin ifasında ilk dəfə səslənir.
Az sonra İsrailin Təl-Əviv şəhərində keçirilən beynəlxalq festivalın yekunu olaraq F.Əlizadənin müəllif konserti təşkil olunur.
2002-2006-cı illər ərzində Nyu-York, Milan, Turin, London, Berlin, Hamburq, Lüsern, Şürix, Bern, Tokio, Seul, Şanxay, Sinqapur, Vyana, Zalsburq, Antverpen, Amsterdam, Oslo şəhərlərində F.Əlizadənin müəllif konsertləri keçirilir.
2003-cü ildə Bakıda — H.Əliyev adına Sarayın səhnəsində Azərbaycan musiqisinin şöhrətini dünyaya yayan bəstəkarın Vətəndə ilk müəllif konserti təşkil olunur.
Bu illərdə bəstəkarın dünya səhnələrində səslənən məşhur əsərlərindən biri də Azərbaycan xalqının müstəqillik yolunda verdiyi qurbanların xatirəsinə həsr olunmuş “Mərsiyə” kompozisiyasıdır.
2004-cü ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının təmirdən sonra təntənəli açılış mərasimində M.Rastropoviçin rəhbərlik etdiyi orkestr F.Əlizadənin ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr olunmuş “İthaf” əsərini ilk dəfə ifa edir.
2005-ci ildə Parisdə keçirilən M. Rastropoviç adına Beynəlxalq müsabiqədə F.Əlizadənin “Oyan!” əsəri ilk dəfə ifa olunur.
Firəngiz xanımın sənətini çox yüksək qiymətləndirən M.Rastropoviç onun haqqında deyir: “Bütün dünya tərəfindən tanınan istedadlı bəstəkar Firəngiz xanım həm də öz dövlətinin layiqdi vətəndaşıdır, əsl azərbaycanlıdır”.
Həmin il YUNESKO-nun 60 illik yubileyi münasibətilə Parisdə keçirilən konsertdə F.Əlizadənin Şərq və Qərb musiqi ənənələrinin sintezini əks etdirən “Çarpazlaşma” əsəri ilk dəfə ifa olunur. Bu əsərin ifasında müəllif həm də pianoçu və dirijor kimi çıxış edir.
2006-cı ildə Vyanada Volfqanq Amadey Motsartın 250 illik yubileyinə həsr olunmuş konsertdə F.Əlizadənin unudulmaz bəstəkarımız Tofiq Quliyevin xatirəsinə həsr etdiyi “Abşeron kvinteti” əsəri səslənir.
2006 və 2007-ci illərdə Norveçdə, İsveçrədə və Almaniyada F.Əlizadənin müəllif konsertləri keçirilir.
Bu ilin payızında Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı F.Əlizadənin Nərgiz Paşayevanın librettosu əsasında yazılmış “İntizar” operasını tamaşaçılara təsdim edəcəkdir.
“Üns” teatrında keçirilən yaradıcılıq gecəsində isə Firəngiz Əlizadənin üç əsəri — “Atəş”, “Dərviş” və “Çarpazlaşma” kompozisiyaları ifa olundu. Hər üç əsər Azərbaycan tamaşaçılarına ilk dəfə təqdim olunurdu. Əsərlərin canlı ifasını dünyanın müxtəlif salonlarında çəkilmiş lent yazılarından fraqmentlər də müşayiət edirdi.
“Çarpazlaşma”nın ifasında Firəngiz xanım ənənəyə sadiq qalaraq, həm də pianoçu və dirijor kimi çıxış etdi. Bu əsərin səslənməsində milli koloritə nail olmaq üçün bəstəkar kamera orkestrinin tərkibinə tap, kamança, kanon, tütək, zurna, qaval, qoşa nağara kimi milli musiqi alətlərimizi də daxil etmişdir.
Tamaşaçıların sürəkli alqışları ilə sona yetən müəllif konserti başa çatdıqdan sonra yaradıcılıq gecəsinə yekun vuran “Üns” teatrının bədii rəhbəri, professor Nərgiz Paşayeva bu tədbirin “Üns”ün tarixinə qızıl hərflərlə yazıldığını bildirdi.

Xalq qəzeti.-2007.-7 iyun.-S.10.