Əliyeva F.

Musiqiyə vurğun ürək

Bakının sənətsevərlərini rəngarəng mədəni layihələri ilə daim cəlb edən "ÜNS" yaradıcılıq səhnəsi mayın son günündə musiqi pərəstişkarlarını pianoçu Kamilə Şahtaxtinskayanın gecəsinə dəvət etdi.

Musiqi axşamı bütünlüklə dahi polyak bəstəkarı, fortepianonun şairi kimi musiqi tarixinə daxil olmuş Frederik Şopenə həsr olunmuşdu. Dünyada F.Şopen qədər çox ifa olunan, ifaçıların ən geniş yaş amplitu qarşısında, həm tədris, həm konsert repertuarında təmsil olunan bəstəkar tapmaq çətindir. Lirikanın heyrətamiz, minbir rəngli çalarlarını, polyak milli ruhunun üsyankarlığı, həyatsevərliyini fransız nəcibliyi və kübarlığı ilə qovuşduran Şopenin əsərləri hər bir ifaçı üçün peşəkarlığın nəhəngi hesab olunur. Bəstəkarın cəmi bir-iki səhifəlik miniatürləri prelüdləri, mazurkaları, iri həcmli monumental ballada və sonataları, son dərəcə populyar valsları və noktürnləri ifaçıdan təkcə mükəmməl texniki məharətli deyil, həm də müəyyən esteik-psixoloji əhval-rühiyyə tələb edir. Axı, müasirləri Şopenin öz ifasında iki sözün əsl mənasında

təkrarolunmayan cəhətləri önə çəkir, təhlil edir və bu cəhətlərin vəhdətini Şopenin bəstəkar və ifaçı kimi üslubunun simasını yaratdığını qeyd edirdilər: dahi musiqiçi öz zamanında parlayan digər virtuoz pianoçulardan məhz texniki mürəkkəbliyin fövqündə duran xüsusi bir ilahi zərifliyi ilə seçilən səs duyumu, səstfadəsi dəst-xəttinə malik idi. Məhz bu səsdünyasının qeyri-adi ifadəsinə görə Şopeni fortepianonun şairi adlandırmışdılar. Şopenin yaşayıb-yaratdığı dövrdən iki əsr ötsə də onun əsərlərinin ifasında bu keyfiyyəti yenidən canlandırmaq istedadı və bacarığı Şopen əsərlərinin bugünki təfsirçiləri üçün də aktuallığını itirməmişdir. Pianoçu Kamilə Şaxtaxtinskayanın təqdim etdiyi Şopen bu meyarlara uyğun bir tərzdə səslənirdi.

K.Şaxtaxtinskaya Azərbaycan fortepiano ifaçılığı məktəbinin yetirməsdir. O, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını professor Fərhad Bədəjbəylinin sinfi üzrə bitirmişdir. Konservatoriyada pedaqoji fəaliyyətlə yanaşı konsertlərdəki çıxışları Kamiləni ciddi, öz sənətinə vurğun, ifa etdiyi əsərlərdə müəllif ideyasını təcəssümünə xüsusi fikir verən, parlaq texnikaya malik gənc ifaçı kimi səciyyeləndirirdi. Təsadüfi deyil ki, 1997-ci ildən Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşayan K.Şaxtaxtinskaya Florida şəhərində İncəsənət Akademiyasında ixtisasdan dərs deyir, mütəmadi olaraq konsertlərlə çıxış edərək, pianoçu kimi geniş fəaliyyət göstərir. Həmvətənləri qarşısında uzun illərdən sonra solo konsert proqramı üçün Kamilə xanımın məhz Şopeni seçməsi də təsadüfi deyildi. Onun repertuarında bu bəstəkarın əsərləri həmişə xüsusi yer tutub. Musiqi gecəsini giriş sözü ilə açaraq dinləyicilərə həm ifaçı, həm ifa olunacaq əsərlər haqqında məlumat verən musiqişünas Xatirə Həsənzadə, sanki səslənəcək musiqiyə köklənmək üçün şairanə bir atmosfer yaratdı. K.Şaxtaxtinskayanın proqramı Şopen yaradıcılığı haqqında tam təsəvvür yaradırdı. İfaçı onun balladasını, fantaziya ekspromt, polonez, skertso və mazurkalarını ifa etdi. Proqramını bəstəkarın ən populyar və möhtəşəm əsərlərindən biri olan, 1 saylı Ballada ilə başlayan pianoçunun təfsirində əsərin bütün obraz palitrası qəhrəman pafosu, lirik vüsəti, faciəvi çırpıntıları öz əksini tapmışdı. Əsərin bədii konsepsiyasının açımında ifaçının texniki

imkanlarının sərbəstliyi (virtuoz passajlar, iti temp və s.) xüsusi qeyd olunmalıdır. Ümumiyyətlə, bütün proqram boyu K.Şaxtaxtinskayanın ifasında texniki çətinliklərin zahirən asan ifadəsi təəssüratı pianoçunun məhz texniki kamilliyindən irəli gəlirdi.

Bu cəhət Skersonun, Polonezin, Fantaziya ekspromt kimi məhz texniki virtuozluğu və rəngarəngliyi seçilən əsərlərin təfsirində diqqəti çəkirdi. Kamilə xanım Şopen musiqisinin bu bəstəkarın artıq klassik hesab olunan şərhinə üstünlük verir. Onun ifasında lüzumsuz olaraq "uzadılan" rubatolar, fasilələr, Şopenin ifası zamanı ifaçıların aludə olduğu "salon yüngüllüyü" , bəzən də həddən artıq qəhrəmaniləşdirmək kimi təhlükəli meyllər nəzərə çarpmırdı. Hətta bəzən templərin adət etdiyimizdən bir qədər fərqli götürülməsi də əslində Şopenin zamanında mövcud sürət anlamlarına daha uyğun idi. Mazukaların da ifasında ifaçı səs nyuanslarının zərif və yaumşaq palitrasına üstünlük verirdi.

Xaricdə yaşayaraq Azərbaycan mədəniyyətini yüksək səviyyədə təmsil edən incəsənət xadimləri ilə məhz yaradıcılıq layihələri formatında görüşlər çox lazımlıdır. Bu baxımdan K. Şaxtaxtinskayanın konserti "ÜNS"ün uğurlu layihələrindən biri oldu.

Mədəniyyət.- 2007.- 15 iyun.- S. 4.