Qocayeva A.

İsmayıl Hacıyev: Musiqimiz dünya arenasında tanınmalıdır

Müsahibimiz Toronto şəhər Opera Teatrının dirijoru və pianist, həmyerlimiz, bəstəkar İsmayıl Hacıyevdir
İ. Hacıyev 1949-cu ildə Azərbaycan simfonizminin banisi Cövdət Hacıyev və “rəqs şahzadəsi” Əminə Dilbazinin ailəsində dünyaya göz açıb. 1973-cü ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını (indiki Bakı Musiqi Akademiyasını) Q. Qarayevin bəstəkarlıq sinfi üzrə bitirib. 1975-ci ildən SSRİ Bəstəkarlar İttifaqının üzvüdür. 1973-1975-ci illərdə MEA-nın İncəsənət İnstitutunun milli musiqi şöbəsində çalışıb. 1975-ci ildə Peterburq Konservatoriyasının simfonik orkestr və opera dirijorluğu fakültəsinə qəbul olunub və 1981-ci ildə bitirib. 1981-1986-cı illər arasında Peterburq Filarmoniyasında dirijorluq edib. 1986-1999-cu illərdə Azərbaycan Radio və Televiziyasının Niyazi adına simfonik orkestrinin dirijoru və bədii rəhbəri olub. 1993-cü ildə “İlham” kamera orkestrini yaradıb. 1999-cu ildən Kanadanın Toronto şəhər Opera Teatrının dirijoru və pianist kimi fəaliyyət göstərir. Pirqoleze, Puççini, Verdi kimi dünya şöhrətli bəstəkarların əsərlərinə dirijorluq edib. Eyni zamanda, pianist kimi istedadlı tələbələr yetişdirir.
- İsmayıl müəllim, vətənə gəlişiniz nə ilə bağlıdır?
- Vətənə gəlişim atam Cövdət Hacıyevin 90 illik yubileyi ərəfəsində onun xatirəsinə ithaf etdiyim və iyunun 24-də Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında keçiriləcək konsertimlə bağlıdır. Konsertdə əsasən C. Hacıyevin 3-cü və 4-cü Simfoniyalarından parçalar, eyni zamanda digər əsərləri səslənəcək.
- Azərbaycan musiqisi Amerika və Kanadada necə tanınır?
- Xalqımız çox zəngin və qədim musiqi mədəniyyətinə malik olmasına baxmayaraq, bu mədəniyyəti indiyə kimi lazımi səviyyədə tanıda bilməmişik.
Lakin 2006-cı ildə Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sponsorluğu ilə hər il Dünya Musiqi Festivalının keçirildiyi məşhur Niaqarada dünya şöhrətli bəstəkar Motsartın 250 illik yubileyinə həsr olunmuş qala konsert ölkəmizi və onun böyük musiqisini dünyaya tanıtdı. Qala konsert Kanadanın məşhur simfonik orkestrinin ifasında Ü. Hacıbəyovun Motsartın musiqi motivləri əsasında yazdığı “Fantaziya”sı ilə başladı. Xarici tamaşaçılar ilk dəfə olaraq Üzeyir bəyin ecazkar musiqisinin sehrinə düşdülər. Həmin konsertdə mənim də iki əsərim anşlaqla qarşılandı. Konsertdən sonrakı ziyafətdə məşhur musiqiçilər Üzeyir bəyin musiqisinin timsalında yeni, insan ruhuna daha yaxın ecazkar bir musiqi dinlədiklərini xüsusi vurğuladılar. Bu böyük təəssüratdan sonra onlar hər il Niaqarada Şərq musiqilərinin səsləndirilməsini qərara aldılar. Qərarla bağlı Kanadada dünyada ilk dəfə olaraq “İpək yolu” layihəsi üzrə möhtəşəm konsert proqramı hazırlanıb və bu proqram bu ilin avqust ayından həyata keçirilməyə başlanacaq. Sevindirici haldır ki, ilk konsert Azərbaycan musiqisinə həsr olunub və burada dahi bəstəkarlarımız Ü. Hacıbəyovun, Q. Qarayevin, F. Əmirovun, C. Hacıyevin, Niyazinin. T. Quliyevin əsərlərindən parçalar səslənəcək.
-Kanadada milli mədəniyyətimizi təbliğ edərək tanıtmaq üçün nə kimi şərait mövcuddur?
- Kanada dünyada yeganə ölkədir ki, hər bir xalqın öz mədəniyyətini nümayiş etdirməsinə şərait var. O cümlədən də Azərbaycan mədəniyyətini bu ölkə vasitəsilə tanıda və sevdirə bilərik. Mən bu şəraitdən daim yararlanmağa çalışıram.
- İsmayıl müəllim, bir azərbaycanlı bəstəkar kimi milli musiqimizin xaricdə təbliği sahəsində nə kimi işlər görmüsünüz?
- Yaşayıb fəaliyyət göstərdiyim Toronto şəhərində və ətraf yerlərdə konsertlər verərək milli musiqimizi təbliğ etməyə, onun rəngarəngliyini nümayiş etdirməyə çalışmışam. 2005-ci ildə isə mədəni dəyərlərin beynəlxalq Mərkəzi Cəmiyyətini yaradaraq bu sahədəki fəaliyyətimi daha da genişləndirmişəm. Bu cəmiyyət Şərq musiqisini Qərbə sintez edir.Bu sintezin əsasını dahi Üzeyir bəy hələ 1932-ci ildə Motsartın musiqi motivləri əsasında yazdığı “Fantaziya”sı ilə qoyub. Avropalılar bunu yaxşı bildiklərindən onların Azərbaycan mədəniyyətinə maraqları böyükdür. Xalq rəssamı Tahir Salahov, görkəmli bəstəkarımız Firəngiz Əlizadə və digərləri bu cəmiyyətin üzvləridir.
Cəmiyyətimizin xətti ilə 2008-ci ildə Q. Qarayevin 90 illik yubileyini Vaşinqtonda keçirməyi qərara almışıq.
Mən eyni zamanda pianodan dərs verdiyim tələbələrimə Azərbaycan musiqisinin incəliklərini açmağa çalışıram.
-Azərbaycan musiqisini dünya arenasına necə çıxarmaq olar?
- Bir sıra sənətçilərimiz xarici ölkələrə qastrol səfərlərinə getsələr də, bunlar ardıcıl və sistemli formada olmadığından milli mədəniyətimizi lazımınca tanıda və sevdirə bilməmişik.
Digər tərəfdən, hər bir xalqın mədəniyyətinin dünya arenasında qəbul edilməsi üçün onlar “Korneş-Holl”, “Mərkəzi Linkoln” (ABŞ), “Albert-Holl” (London), La- Skala (İtaliya), Qrand-Opera (Fransa), Berlin Filarmoniyası, Peterburq Filarmoniyası kimi dünyanın ən məşhur 10 konsert salonunda səslənməlidir. Xalqımızın yetişdirdiyi dahi bəstəkarlar çoxdur, lakin onların musiqilərini həmin konsert salonlarında səsləndirərək tanıda bilməmişik. Bu məsələ dövlət səviyyəsində həll edilməlidir. Yəni həmin salonların menecer və prodüsserləri Azərbaycan Prezidentinin dəvətilə ölkəmizə gələr və mədəniyyətimizlə bağlı müqavilələr bağlana bilər. Dövlət özü bu məsələyə musiqimiz tanınaraq qəbul edilənə kimi sponsorluq etməlidir. Vaxtilə Çaykovski, Bethoven, Motsart, Qayden, Şubert, Vaqner kimi dünya şöhrətli bəstəkarlara da sponsor lazım olub.
Bəstəkar A. Məlikovun “Məhəbbət əfsanəsi” baleti tanınıb qəbul ediləndən sonra hazırda sponsor lazım olmadan dünyanın 65-dən artıq ölkəsini dolaşır.
Hər il Bayreyt şəhərində Vaqnerin əsərlərinin festivalı keçirilir və dünyanın ən məşhur musiqiçiləri onun əsərlərini ifa edirlər. Yəni bu bəstəkarlar artıq beynəlxalq səviyyədə qəbul olunublar.
- Dünyanın on möhtəşəm konsert salonunda indiyə kimi Azərbaycan musiqisi səslənib?
- Yalnız ikisində- Peterburq və Berlin Filarmoniyalarında səslənib. 1983-1986-cı illərdə qardaşım, Bakı Musiqi Akademiyasının müəllimi Mikayıl Hacıyevlə birlikdə Peterburq Filarmoniyasında dünyanın ən nüfuzlu simfonik orkestri ilə birlikdə Ü. Hacıbəyovun, Q. Qarayevin yubileyləri münasibətilə konsertlər verdik. Həmin konsertlərdə dünya şöhrətli müğənnimiz Lütfiyar İmanov, xalq artisti Xuraman Qasımova, məşhur pianoçumuz, xalq artisti Fərhad Bədəlbəyli solist kimi çıxış edərək milli musiqimizi yüksək səviyyədə təmsil etdilər. Mikayıl müəllimlə birlikdə yaratdığımız “İlham” kamera orkestri ilə 1993-cü ildə Berlin Filarmoniyasında çıxış edərək Azərbaycan musiqisini avropalılara sevdirə bildik. Yalnız Bax, Motsart, Puççini, Şubert və bu kimi bəstəkarların musiqilərini təkrar-təkrar dinləyən avropalılar yeni, zəngin bir musiqidən böyük zövq aldılar.
- Azərbaycan musiqisini dünya arenasına çıxarmaq üçün konkret bir layihəniz varmı?
La- Skalada Üzeyir bəyin “Koroğlu”sunu italyan artistlərinin ifasında tamaşaya qoymaq istəyirik. “Arşın mal alan” keçən il ingilis dilinə tərcümə olunaraq Vyana teatrında tamaşaya qoyuldu. Biz də bu əsərə müraciət etmək istəyirik.
Layihəmiz həyata keçərsə, bir tərəfdən milli mədəniyyətimiz dünya arenasında tanınacaq və ermənilər onları öz adlarına çıxa bilməyəcəklər.
Xalqımızın çox qədim və zəngin mədəniyyətinin bütün dünyada tanınması üçün biz sənətkarların öhdəsinə böyük vəzifələr düşür və biz

bu vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gəlməyə çalışacağıq.

İki sahil.-2007.-12 iyun.-S.8.