Mükərrəmoğlu M.

Narahat adam

Dünən xalq artisti Məlik Dadaşovun xatirə günü idi
Təbiətən narahat adam idi. Bu xarakteri ona bir çox obrazları yaratmaqda köməkçi olmuşdu. Məlik Dadaşov Azərbaycan teatr və kino sənətinin istedadlı, böyük aktyorlarından idi. Onun yaratdığı qəhrəmanları birləşdirən bir ümumi cəhət var idi. O da obrazın daxilini açmağı bacarmaq ustalığı idi. Bu aktyorun ifa etdiyi obrazlarla ilkin tanışlıq həmişə tamaşaçını əsərə bağlayırdı. İstər-istəməz onun gələcək taleyini izləməyə məhkum olurdun.
50 ilə yaxın bir dövr ərzində Məlik Dadaşov milli teatr və kinomuzun inkişafı yolunda çalışıb. Əsasən dramatik rolların mahir ifaçısı olan bu istedadlı sənətkar hər dəfə səhnəyə çıxanda tamaşaçı alqışlarının ardı-arası kəsilməzdi. O, sənətini bütün varlığı ilə sevirdi, bəzən eyni obrazın taleyini illərlə içində yaşadırdı, onu özününkü etməyincə səhnəyə, yaxud ekrana çıxmazdı. Dəfələrlə onun tamaşaçılarla görüşünün, səhnəyə qalxanda keçirdiyi hisslərin şahidi olmuşam. Qürur hissi keçirərdi, deyərdi ki, bu alqışlar aktyor ömrünü artıran amildir. Bütün aktyorların buna ehtiyacı var.
Mənə belə gəlir ki, aktyorlar dünyanın ən çətin ömür yaşayan insanlarıdır. Çünki bəzən öz ömrümüzü yaşamaq bizə asan başa gəlmir. Bəs onlarca insanların taleyini yaşayan aktyorlar rahat ola bilərlərmi? Məlik müəllimin qismətinə düşən rollar isə çox narahat insanlardır. Onların ömür yolunu yaşamaq üçün insana elə əslində bir ömür lazımdır. Hansının adını çəkim – Məşədi Əzizbəyov, Nəriman Nərimanov kimi tarixi şəxsiyyətləri tamaşada və yaxud ekranda canlandırmaq kimi çətin və məsuliyyətli vəzifə məhz Məlik Dadaşova həvalə edilmişdi. O da sevə-sevə yaratmışdı bu insanların obrazlarını. “İyirmialtılar” filmindəki Məşədi Əzizbəyov obrazını xatırladım. Qürurlu, öz əqidəsi yolunda ölümə getməkdən belə çəkinməyən bu insanın obrazını Məlik Dadaşov necə də təbii yaratmışdır. Mənə belə gəlir ki, aktyorun öz içində bu obraza bir oxşarlıq var. Yoxsa onu bu qədər dürüst, aydın və təbii formada tamaşaçıya təqdim etmək olmazdı.
Əlbəttə, bütün bu yaradıcılıq nailiyyətlərində onun keçdiyi məktəbin də xüsusi rolu olub. Məlik Dadaşov əvvəllər musiqiçi olmaq istəyib. Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbini bitirmişdi. Teatr İnstitutunda isə Adil İsgəndərov məktəbini keçmişdi. Və öz müəllimi ilə “Axırıncı aşırım” filmində tərəf-müqabil olanda sənətin məsuliyyətini daha aydın hiss etmişdi. “Axırıncı aşırım”ı təsadüfən xatırlamadım. Bu filmdə o Qəmlonu oynayırdı. Adil İsgəndərovun qəhrəmanı Kərbalayının inandığı, özünə yaxın sandığı Qəmlo əslində çox mürəkkəb, təzadlı bir roldur. O, filmin əksər münaqişələrinin mərkəzində dayanır və filmə bütöv bir dinamik əhval-ruhiyyə gətirir. Qəmlo əzazildir, ancaq məqsədə doğru gedəndə ölümdən də çəkinən deyil. Mütəxəssislərin fikrincə, filmin belə təsirli alınmasında Qəmlo rolunun ifaçısının xüsusi rolu olmuşdur. Ancaq əfsus ki, ümumittifaq kinofestivalının “kişi rolunun ən yaxşı ifaçısı” mükafatı alanlar sırasında onun adı yox idi.
Məlik Dadaşov məhsuldar işləməyi xoşlayan aktyorlardan idi. Demək olar ki, elə bir il olmayıb ki, o həm səhnədə, həm də ekranda obrazlar yaratmamış olsun.
Nədənsə, Məlik Dadaşovu hər dəfə xatırlayanda “Atayevlər ailəsi” televiziya tamaşası yada düşür. Bu tamaşada ailə başçısı Atayevin obrazını yaradan aktyor elə bil özünü oynayır. Bütün daxili imkanlarını səfərbər edən aktyor tamaşada əsas hadisələrin fövqündə dayanır. O, vəzifə adamıdır, ancaq təmiz adı hər şeydən yüksək tutur. Ancaq ailəsində baş verənlər onun karyerasına çox güclü təsir edir və günlərin birində hər şey məhv olur.
İstər Milli Akademik Dram Teatrında, istərsə də S. Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrında çalışdığı illərdə teatr sənətimizin inkişafı üçün əlindən gələni əsirgəməyib. Şuriyyəni, Şapuru “Fərhad və Şirin”də yaradıb, Kürd Musanı, Qacarı “Vaqif”də oynayıb, Mazar bəyi, Nərimanı “Közərən ocaqlar”da ifa edib. Şeksprin “On ikinci gecə”, “Maqbet”, “Fırtına” əsərlərində müxtəlif qəhrəmanların obrazlarını canlandırıb. Bu siyahı o qədər böyükdür ki, onu sadalamaqla qurtaran deyil. Amma əsas olan budur ki, Məlik Dadaşov Azərbaycan aktyor sənətində öz yolunu seçə bilib. Klassik və müasir aktyor oyun tərzlərinin sintezindən bəhrələnib.
Əlbəttə, onun yaratdığı din adamlarının obrazları barədə də danışmamaq olmaz. “Dəli Kür” filmində oynadığı Molla Sadıq çox nadir kino qəhrəmanlarındandır. Onun ifasında qəhrəmanın xarakterinin bütün çalarları tamaşaçıya təqdim olunur. Elə “O dünyadan salam” filmindəki Şeyx Nəsrullah da bu tip ekran qəhrəmanlarındandır. Bu mürəkkəb, ziddiyyətli qəhrəmanın xarakterik cizgilərini Məlik Dadaşov xüsusi istedadla bizə çatdırır.
Məlik Dadaşov xalqın sevimli sənətkarı idi. Onun xidmətləri yüksək qiymətləndirilmiş, müxtəlif orden və medallarla təltif edilmişdi. Ən əsası bu idi ki, Məlik Dadaşov “xalq artisti” kimi yüksək fəxri ada layiq görülmüşdü. Dövlət mükafatı laureatı idi. Onun parlaq xatirəsi xalqın yaddaşında əbədi yaşayacaqdır.,

Xalq qəzeti.-2007.-28 iyun.-S.7.