Banu

Mədəniyyət haqqında qanunlar dekorativ xarakter daşıyır

Tezliklə həm "Mədəniyyət haqqında" qanuna dəyişikliklər ediləcək, həm də mədəniyyətin konsepsiyası hazırlanacaq

Mədəniyyətlə bağlı mövcud qanun artıq on ildir qəbul olunub. Milli Məclisin Mədəniyyət məsələləri daimi komissiyasının sədri Nizami Cəfərovun sözlərinə görə, həmin dövrdə mədəniyyət prosesləri, dövlətin mədəniyyətlə bağlı siyasəti nə qədər mükəmməl olsa belə, maddi imkanlar bu sahədəki siyasəti normal şəkildə yürütməyə imkan vermirdi. Millət vəkilinin qənaətincə, o zaman mədəniyyət, mədəniyyətin cəmiyyətdə yeri barədə təsəvvürlər lazımi səviyyədə deyilmiş. Hazırda ölkənin imkanlarının genişləndiyini dilə gətirən N.Cəfərov hesab edir ki, bütün bunlar "Mədəniyyət haqqında" qanunu yenidən işləməyi tələb edir:
"İnkişaf mədəniyyət sahəsində yeni anlayışları ortaya çıxarır. Məsələn, götürək prodüser anlayışını. Bu gün mədəniyyətin istehlakı, incəsənət əsərlərinin yayılması, mədəniyyətdən həm geniş, həm də dar mənada istifadənin müxtəlif üsullarının tapılması üçün prodüser institutu çox mühüm hadisədir. Bu anlayış, termin o zaman mövcud qanun qəbul olunarkən bu qədər aydınlığı ilə təsəvvür oluna bilməzdi". Millət vəkilinin qənaətincə, "Mədəniyyət haqqında" qanunda əsaslı düzəlişlər olmalıdır.
Onu da qeyd edək ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi növbəti 10 il üçün Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafı konsepsiyasını hazırlayır. Hələlik konsepsiyanın müzakirəsi gedir. N.Cəfərov deyir ki, müzakirələr bitəndən sonra sənəddə irəli sürülən müddəalardan istifadə edərək, "Mədəniyyət haqqında" qanunda düzəlişlər ediləcək. "Ümumiyyətlə, bizim mədəniyyət sahəsində qanunlarımızın müddəaları həddindən artıq dekorativ xarakter daşıyır. Nəzəri baxımdan bu qanunların müddəaları hətta bəzən çox mükəmməl olur. Amma onları həyata keçirməkdə çətinlik yaranır. Məsələn, Cinayət, Mülki, Seçki məcəllələrinə dəqiq, konkret modellər vermək mümkündür. Amma mədəniyyət, incəsənət sahəsində həmişə subyektin mövqeyi güclüdür".
N.Cəfərov mətbuata açıqlamasında onu da bildirib ki, komissiyada həm də "Kitabxana işi haqqında", "Kinematoqrafiya haqqında" qanunlar üzərində iş gedir. Eyni zamanda, "Yaradıcı şəxslər və yaradıcı təşkilatlar haqqında" da ayrıca bir qanun hazırlanır. Millət vəkili deyir ki, bəzən yaradıcı təşkilatları qeyri-hökumət təşkilatları kimi təqdim edirlər və onları QHT-lərin siyahısına salırlar. Halbuki bu yaradıcı təşkilatlar nə siyasi təşkilatdır, nə də QHT: "Bunlar bizim mədəniyyətimizin, incəsənətimizin inkişafı üçün çox böyük rol oynayan təşkilatlardır. Ona görə də onlar dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməlidir".
Şou-biznesdəki vəziyyətə münasibətini açıqlayan millət vəkilinin sözlərinə görə, xeyli müddətdir bu sahədə qayda-qanun yaratmaq məsələsi müzakirə edilir. Heç kimə sirr deyil ki, şou-biznes bu gün cəmiyyətin ən çox maraqlandığı bir sənət sahəsidir. N.Cəfərov da təsdiqləyir ki, hazırda şou-biznes Azərbaycanda incəsənətin önündə gedir. Komissiya sədrinin qənaətincə, heç bir halda hansısa incəsənət hadisəsi qadağan oluna bilməz: "Bir vaxtlar hətta cazı qadağan etmək istədilər. Ancaq caz yaşadı və artıq bu gün incəsənət, musiqi dünyasında möhkəm mövqeyi var. Bu gün şou-biznesin birinci problemi onun qeyri-peşəkar olması ilə bağlıdır. Şou cəmiyyət üçün maraqlıdır. Hər kəs şouya baxmaq, dincəlmək istəyir. Ancaq şouda da intellektuallıq, peşəkarlıq olmalıdır. Şou, belə demək mümkünsə, insanları yüngül əyləncə şəklində əhatə etməməlidir".
N.Cəfərov bu məsələnin digər tərəfinə də münasibətini açıqladı. Onun qənaətincə, şou-biznesdə ciddi maliyyə pozuntuları var. Belə ki, əksər prodakşn şirkətlər vergi ödəmədən fəaliyyət göstərirlər. Böyük zəhmət sərf edilmədən külli miqdarda pullar qazanılır. Bundan başqa, şou-biznes sahəsinin nümayəndələrinin prodüserləri çox vaxt zəhmətsiz gəlir əldə edirlər. Onun sözlərinə görə, bunlar cəmiyyətə dağıdıcı təsirini göstərir. Bu azmış kimi, televiziyalar varlanmaqdan ötrü bəzən şou-biznesdən istifadə edirlər. Özü də bunu həyata keçirməyin ən müxtəlif yolları tapılır. Necə deyərlər, sənət burada öz yüngül təzahüründə alınıb-satılır:
"Bu da nəticə etibarilə insanların zövqünün korlanmasına gətirib çıxarır. Məlum olduğu kimi, şou-biznesin bir intriqant təbiəti də var və sonuc etibarilə bu intriqalar bəzən həddini keçir. Müğənnilər bir-birini təhqir edir, bir-birlərinə atmaca atırlar. Bu da gənc nəslə, yeniyetmələrə olduqca pis nümunədir. Beləliklə də hətta orta məktəblərin sonuncu siniflərində oxuyan şagirdlərin böyük əksəriyyəti səsi oldu-olmadı müğənni olmaq istəyir. Yəni həmin yeniyetmələr görürlər ki, kimsə şou-biznesə gəlir. Səsi, düşüncəsi, təfəkkürü olmadan bir-iki ilin içərisində məşhurlaşır. Təbii olaraq, həmin yeniyetmələrin də içərisində dərhal parlamaq, məşhurlaşmaq həvəsi baş qaldırır".
N.Cəfərovun fikrincə, bu, istər-istəməz cəmiyyətdə məsuliyyətsizlik də yaradır. Şou-biznesin cəmiyyətə böyük təsirindən söhbət açan müsahibim deyir ki, bu məsələ qanunvericilik çərçivəsində həllini tapmalıdır.

Ayna.- 2007.- 9 iyun.- S. 19.